आशा र सपना

मान्छेको जीवनलाई गतिशिल बनाउनु पर्छ भन्ने सन्दर्भमा अति बोलिने दुई शब्द हुन् आशा र सपना । उपदेश दिनेहरुको बाक्यमा अनेक पटक दोहरिएर आउने शब्द यी नै होलान् । गीत निवन्ध कथा कवितामा आशा र सपनाहरु नपर्ने सम्भावना नै रहदैन । शब्दको संग्रहमा आशाभन्दा सपनाको संख्या बढी देखिन्छ ।
मान्छे आशावादी हुनु पर्छ भन्ने बाहेकका बाक्यमा आशा शब्द परेको त्यत्ति देखिदैन । तर सपनाको प्रयोग विविध बाक्य र सन्दर्भहरुमा पनि हुने गरेको छ । यो कारण आशाभन्दा सपना बढी प्रभावशाली हो कि भन्ने लाग्छ । भारतीय कवि अवतार िसंह पासको भनाइ छ सवैभन्दा खतरनाक हुन्छ सपनाहरुको मृत्यु हुनु ।
सपनाहरु नभएको मान्छे मरे तुल्य हो भन्ने सन्देश यो वाक्यमा रहेको छ । सपना मान्छेको जीवनको उर्जा हो । मोटर गाडीहरु दौडाउन डिजेल पेट्रोल या त्यस्तै अन्य कुनै इन्धनहरु आवश्यक पर्छ । मान्छेको जीवनमा सपनाले त्यस्तै काम गर्छ । सपनाले व्यक्तिको मानसिक संरचनालाई उर्जा दिने हो । भौतिक स्वरुपलाई उर्जा दिन त हामी खाना नै खान्छौ ।
यसरी हेर्दा सपनाले नै मान्छेलाई गाडी र अन्य पशुहरुको गतिशिल अवस्था भन्दा भिन्न देखाउने गर्छ । खाएर भौतिक स्वरुपलाई चलाउन त पशुले पनि सकेको हुन्छ । सायद उसले सपना देख्दैन । डिजेल हालिदिएपछि निर्जिव मोटर कार पि दौडेकै हुन्छ । सवै गतिशिल भए पनि मान्छेको जस्तो सपना उनीहरुसँग छैन । त्यसैले मान्छे अरु भन्दा फरक छ ।
सवैभन्दा खतरनाक हुन्छ सपनाहरुको मृत्यु हुनु भन्ने मन्त्र सुन्दै आएको मैले गत हप्ता सपनाभन्दा पनि आशालाई प्राथमिकता दिएको एउटा वाक्य पढे । मेरा सपनाहरु सकिए पनि आशा जिवितै छन् भन्ने वाक्य साहित्यकार प्रकाश सायमीको फेस बुकमा पढ्न पाइयो । आशा भनेकै सपनाको मुहान हो भन्ने बुझ्न गाह्रो भएन यो पढेपछि ।
सपनाहरु राम्रा नराम्रा दुवै हुन्छन् । मान्छेले जे जस्तो सोच्ने गर्छ योजना बनाउने गर्छ त्यो नै सपनाको रुपमा प्रतिबिम्वित हुने गर्छ । सोचाइ नै सकारात्मक भयो भने सपनाहरु पनि राम्रा देखिन्छन् । आशावादी चिन्तन जस्तो सकारात्मक मनोवृत्ति अरु केही छैन । सपनाहरु सकिए भने पनि आशाले नयाँ सपनाहरु जन्माउने सम्भावना कायमै रहन्छ ।
आशावादी बनौ भन्ने उपदेश सपना देखौ भन्ने उपदेशभन्दा उन्नत जस्तो लाग्छ । अर्को तर्फ आशावादी बन्न गतिशिल जीवनमै सकिन्छ भने सपना देख्न सुत्नै पर्छ । जीवनलाई गतिशिल अवस्थाबाट हटाएमा मात्र सपना देख्न सम्भव छ । सपना देखेपछि त्यसलाई पुरा गर्न उठ्नै पर्छ । नउठी सपना पुरा हुँदैनन् । यो एउटा हिन्दी सिनेमाको संवाद हो ।