आज लाखेहरु नाच्दै

लाखे नाच रमाइलो हुन्छ । अलि डर लाग्दो पनि हुन्छ केटाकेटीहरुलाई । नेवारहरुको जात्रा पर्वहरु प्रशस्त हुन्छन् । जनै पुर्णीमापछि सुरु हुन्छ जात्रा पर्व । लाखे नाच पनि नेवाहरुले निकाल्ने गर्छन् । यो नाचको साँस्कृतिक आध्यात्मिक र सामाजिक पक्षका बारेमा मलाई फिटिक्कै केही थाहा छैन तर सानैदेखि लाखे नाचेको देख्दै आएको हो । लाखे देख्दा सुरुमा खुवै डर लाग्थ्यो । टाउकोमा लामो कपाल थपेको अगाडी डर लाग्दो मुखौटो लगाएको अनौठो भेषभुषा र ढङढङढङ गर्ने बाजा र झ्याम झ्याम झ्याम गर्ने ख्यालीको तालमा हातमा रुमाल हल्लाउँदै नाच्थ्यो लाखे । यो कहाँबाट झरेको होला भन्ने लाग्थ्यो । लाखेसँगै नाच्ने एउटा जोक्कर हुन्थ्यो । त्यसले भने रमाइलो गर्दथ्यो । सानो छदाँ त्यही जोक्कर पि्रय लाग्थ्यो । लाखे त्यसलाई भेटायो कि भकुथ्र्यो । रमाइलो गराउनेलाई लखेट्ने लाखे देखेर रिस उठ्यो । यो लाखे राक्षस हो भन्ने लाग्थ्यो ।
विस्तारै लाखे नाच्न छाड्यो । बरु टिभीमा देखिन थाल्यो लाखे । हाम्रो गाउँमा चानचुने नाच हुँदो रहेनछ टिभीमा समेत नाच्ने ठुलो नाच हुँदो रहेछ भन्ने परो । तर गाउँ र सहरका टोलहरुमा लाखे नाच्न छाड्यो । गाउँमा हुँदा तिज आउन आउन लाग्यो भन्ने समयमा राती राती त्यही ढङढङ र झ्याम झ्याम सुनिन्थ्यो । त्यो लाखेले नाचको तयारी सुरु गरेको हो भन्ने पाका पुरानाहरु । तिजको दिन महिलाहरु स्कुल र मन्दिरमा जम्मा भएर गीत गाउँथे । दुई तीन बजेपछि लाखे नाच्न आइ हाल्थ्यो । विस्तारै राती सुनिने लाखे नाचको तयारीको ढङढङ र झ्याम झ्याम आवाज हरायो । तिजको दिन नाच्ने लाखे पनि विलायो । नाच्न निकै मिहेनत लाग्छ रे, जस्तो तस्तोले सक्दैनन रे, पहिला नाच्ने गरेको मान्छे बिरामी भयो रे, उ नाच्न नसकेकाले लाखे ननिस्केको रे जस्ता कुराहरु गाउँमा सुन्न पाइन्थ्यो । पछि गाउँनै छाडेपछि लाखे नाच कथा भयो । उही टिभीमा झल्याक झुलुक देखिन्थ्यो त्यत्ति हो ।
तर बजारमा पनि अब लाखेहरु छपक्कै हुने भएका छन् । नारायणगढ बसपार्क टोलसुधार समितिले तीन वर्षअघि लाखे नाचको प्रतियोगिता सुरु गरेपछि लाखेको रौनक फेरि ब्युँझिएको छ । तीन वर्षअघि समुह थोरै थिए तर यस पटक भसक्कै छन् टोलीहरु पनि । देशका विभिन्न जिल्लाबाट २५ टोली आएका छन् । उनीहरुले पाउने पुरस्कारको राशी पनि धेरै नै छ । पहिलो हुनेले ३०, दोस्रोले २०, र तेस्रो हुनेले १० हजार रुपैयाँ पाउने छ यस पटक । विजेता नभएकाहरु पनि निरास हुने छैनन् किन कि सहभागि भएको प्रोत्साहन स्वरुप सवैले पाँच हजार पाउने रहेछन् । टोल सुधार समितिले देशभरबाट समुह जुटाएर लाखे चनाउँदै छ । आज बुधबार असोज ६ गते नारायणगढ बसपार्कमा ति लाखेहरु नाच्दा कम्ता रमाइलो हुने छैन । टोलवासीले यसलाई ठुलो पर्वको रुपमा लिएका छन् ।
हिजो पाँच गते मंगलबार साँझ प्रतियोगिताको प्रचार गर्न शोभा यात्रा निस्कियो । टोलवासीले घरघरमा पुर्ण घडा राखेर शोभा यात्राको स्वागत गरे । सहभागि २५ वटै समुहले झाँकी देखाए शोभा यात्रामा जसले आजको नाचको स्वादको संकेत छाडेको छ । लाखे नाचमा ढङढङ र झ्याम झ्याम मात्रै ताल हुँदो रहेनछ । हाम्रो नियमको धुन पनि मिसाएर भजन गाएर लाखे नचाइदो रहेछ । यी नौला खाले ताल लय र नाच हेर्न कस्ले छुटाउला र । म आज साँझ नारायणगढ बसपार्कमा हुने रमाइलो माहौलको कल्पना गरेरै दंग परेको छु ।