बोटेनी र वृद्ध भत्ता

कपाल फुलेरै सेत्तै भएकी मंगली बोटे वृद्ध भत्ताको प्रतिक्षामा छिन् । सरकारले ७० नाघेका बुढाबुढीलाई महिनाको पाँच सय रुपैयाँ भत्ता दिन्छ । नेपाली नागरिकताको प्रमाण पत्रमा यो उमेर प्रष्टसँग लेखिएको हुनु पर्छ त्यो पैसा पाउनलाई । तर विडम्वना मंगलीसँग नागरिकता छैन । उनलाई आफु निकै बुढी भएको लाग्छ त्यसैले बुढी भएपछि भत्ता पाउनु पर्ने उनको जिकिर रहदै आएको छ । त्यसो त कति वर्षकी भएँ भन्ने हेक्का पनि उनलाई छैन । उनको श्रीमान भिखनाले भत्ता पाउन लागेको चार वर्ष भयो । श्रीमानले उ बेलादेखि पाएको हुँदा अब आफुले पनि पाउनु पर्ने उनको तर्क छ ।
जगतपुर गाविसको वडा नं. ७ ध्रुवघाटभन्दा केही पश्चिम धम्पुसेमा उनको चार हातको छाप्रो छ । जहाँ उनका श्रीमान भिखना उनी र दुई चारवटा भाँडा कुँडा बाहेक केही अटाउँदैन । छाप्रो बनेको ढिस्को तल राप्ती नदी बगेको छ । यो वर्षामा राप्ती पनि उर्लन्छ । हिउँदको नारायणीभन्दा ठुलो छ राप्ती यो बेला । दैलोभन्दा दुई हात पर राप्ती बगेको छ । मंगलीका जस्ता चारवटा छाप्रा छन् त्यहाँ । उनका छोरा बुहरी श्यालाल र स्यानी पनि त्यही बस्छन् । नदीको आडैमा बसेको फइदा एका बिहानै र साँझ पख पानीमा गएर जाल हानेर माछा धेरै मार्न सकिन्छ । हो यत्तिका लागि उनीहरुलाई खोलोको ढिकले लोभाएको हो ।
तर मंगली र भिखनाको जोडीले जति गरे पनि धेरै माछा मार्नै सक्दैनन् । उनीहरुलाई अब उमेरले साथ दिदैन । दिनमा एक पाउ आधा किलोसम्म माछा मारे भने उनीहरु थाकेर चुर चुर हुन्छन् । एक किलो माछा बेच्दा दुई सय रुपैयाँ हात लाग्छ । यो कमाइ सगरमाथा उक्ले सरह गाह्रो र असम्भब हुन लागेको छ अचेल यी दम्पतिलाई । अस्ती सोमबार हामीले भेट्दाको दिनमा मंगलीलाई सुर्ती खान खुवै तलतल लागे छ । छोरासँग १० रुपैयाँ मागिन पाइनन् । बुहारीले पनि उनको आग्रहलाई सुनेको नसुने झै गरिन् । बुढालाई जाल हान्न जाउँ भनेर निकै कर गरिन । एक मुठ्ठि सिद्रा परे त्यससँग पसल गएर सुर्तीको पोको साट्ने योजना मंगलीको थियो । तर घर भित्रको एक हात अग्लो टाँडमा पल्टेका भिखना उठ्दै उठेनन् ।
उमेरसँगै आलस्य बढ्छ । मंगलीले यो कुरा चाल पाएकी छन् । त्यसैले भिखना उनको सुर्ती खाने चाहना पुरा गर्न हातमा जाल समातेर राप्तीमा हेलिने जागर चलाएनन् । हो यस्तै बेलालाई चाहिदो रहेछ बृद्ध भत्ता भन्छिन् मंगली । उनले भनिन 'जाल बोकेर माछा समात्न त्यस्तै हुन थाल्यो । म जंगल जान सक्दिन तल काट्न पनि सक्दिन । सुर्ती खान अरुले १० रुपैयाँ पनि पत्याउँदैनन् । यस्तो बेला भत्ता भए कति सुविस्ता हुन्थ्यो ।"
आठ वर्षअघि सम्म भिखना ध्रुवघाटमा ढुंगा चलाउँथे । सिमेन्ट लगाएको घरमा बस्थे । मंगलीलाई त्यो घर कत्ति पनि मन परेको थिएन । सिमेन्टको चिसोले शरीर खान्छ भन्ने डर उनलाई थियो । सिमेन्टको चिसोले त के खान्थ्यो र एक दिन घरमा चट्याङ भने परो । एकजना महिलाको ज्यानै गयो । मंगलीको शरीर नराम्ररी जल्यो । भिखनाको पनि उही हालत भयो । उपचारपछि देखिने चोट निको भयो । त्यसपछि उनीहरु सिमेन्टको घर त्यागेर चार हातको छाप्रोमा बस्न आए । झमझम झरी गर्दा राप्ती पस्ला भन्ने पिर उनीहरुलाई छैन । बरु झरी र चिसो बढ्दा चट्याङले खाएको दुवैको ज्यान नराम्ररी दुख्छ । त्यो बेला मंगलीलाई लाग्दो रहेछ 'म भत्ता नपाइ मर्ने भएँ ।"