'घर जाउँ सानी आमा पापिनी, बनमा बाघ र बघेनी'

चकमन्न रातमा 'जंगली हात्ती गाउँ पस्यो' भन्ने अवाज सुनेपछि आक्रमणमा परिने भयले सुकराम सुनार श्रीमती सहित जोगिनका लागि आफ्नो सानो घरबाट बाहिर निस्के । अरु गाउँलेसँगै मिसिएर उनकी श्रीमती मायादेवि सुरक्षित ठाउँमा पुगिन । त्यो समूहमा सुकराम नदेखिएपछि खोजी गर्दा भोलिपल्ट बिहान घरभन्दा केही पर उनको लाश फेला पर् यो । सुकरामको भन्दा १० घर परकी कुमारी तमाङलाई हात्तीले मार् यो भने खवर राती नै गाउँमा फैलिसकेको थियो । आशलाल तमाङकी दुईमध्ये जेठी श्रीमती कुमारीको तत्कालै ज्यान गयो भने कान्छी हरिमाया गम्भिर घाइते भइन् । पुस ३ गते राती यस्तो घटा बेहोरेपछि गाउँलेले घरमा रात कटाउँदैनन् । सुकरामको किरिया गाउँदेखि टाढाको अर्कै घरमा भएको छ ।
चितवन अयोध्यापुरी गाविस बडा नं. ९ मा पर्ने प्याउली गाउँ हात्तीको शन्त्रासबाट अझै मुक्त भएको छैन् । प्याउलीभन्दा डेढ किलो मिटर उत्तरमा पर्ने बगही गाउँको एउटा घरमा मृतक सुकरामका दुई छोरा र श्रीमती किरियामा बसेका छन् । सुकरामका जेठा छोरा कृष्णले भने 'के थाहा हात्ती फेरि पनि आउने हो कि ! त्यसैले त्यहाँ किरिया बस्न सकिएन ।' प्याउलीमा गाउँलेहरु दिनभर घरमा बसेपछि रात कटाउन अग्लो डाँडा तर्फ लाग्छन् । प्यालीका २७ घर सवै सुकुमवासी हुन् । रिउ खोलाको आडैमा घर बनाएर बसेकाहरु अचेल साँझ परेपछि माथि डाँडा तर्फ लाग्छन् । स्थानीय रामबहादुर सुनारका अनुसार अग्लो ठाउँमा बस्दा हात्ती आएको चाडै चाल पाइने र भाग्न सजिलो हुन्छ ।
डाँडामा रहेका घरहरुमा सवै अटाउन पनि सकेका छैनन् । त्यसैले कोही पाखामा त्यसै बस्छन् । जंगल आडैमा यसरी बस्दा एक रात बाघ कराएको पनि सुनियो भन्छन् रामबहादुर । आडका रुखमा शितको थोपा खसेर पातमा परेका आवाजले समेत हात्ती आएको भान दिन्छ । रामबहादुर भन्छन् 'घरमा जाउँ सानी आमा पापिनी बनमा बाघ र बघिनी झै भएको छ ।' प्याउलीमा वि.स.२०६३ सालको मंसिरमा ३२ वर्षीय शिव शर्मालाई जंगली हात्तीले मारेको थियो । वि.स. २०६४ सालमा सौर्य उर्जाबाटै विद्युतीय झड्का दिने तार (सोलार इलेक्ट्रिक फेन्स) लगाएपछि गाउँलेहरु ढुक्क थिए । यस पटकको बाढीमा बगेको तारबार नबनाउँदा विपत फर्कियो । 'आन्गानमा हात्ती देखेपछि अरु केही गर्नै सकेनौं । घरको तलामा बसेर हात जोड्दै जाउँ गणेश जाउँ मात्रै भन्यौं' चोकलाल श्रेष्ठले भने ।
चितवन राष्ट्रिय निकुंजको मध्यवर्ती क्षेत्रमा पर्ने परसाको ठोरीमा मंसिरको अन्तिममा एकजना मार्ने र प्याउलीमा आएर आक्रमण गर्ने हात्ती एउटै भएको चितवन राष्ट्रिय निकुंजका प्रमुख संरक्षण अधिकृत डा.नरेन्द्रमान बाबु प्रधान बताउँछन् । हात्ती नियन्त्रणमा लिन दुई टोली खटाए पनि देखा नपरेकाले गाह्रो भएकॊ उनको भनाइ छ । 'देखेमा लठ्याउने औषधि दिन्छौ । त्यसपछि उसको रिस शान्त हुन्छ र जंगल तर्फ धपाउन सकिन्थ्यो । देख्दै नदेखेर समस्या भयो' प्रधानले भने । चितवन निकुंजमा दुई महिना यता मात्रै लोथर, ठोरी, मेघैली र प्याउलीमा गरेर जंगली हात्तीको आक्रमणमा परि पाँचजनाले ज्यान गुमाएका छन् । निकुंजको मध्यवर्ती क्षेत्रमा घटना भएकाले परिवारले एकजना मृतकको डेढ लाख रुपैयाँ राहत र घाइते भएकाले अधिकतम ५० हजार रुपैयाँ उपचार खर्च पाउने मध्यवर्ती क्षेत्र व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष यमबहादुर परियारले बताए ।