एक भएर एडिस लखेटौं

नेपालीहरुले ठूला ठूला दुष्मनहरुलाई लखेट्दै आएका छन् । इतिहासमा शक्तिशाली अंग्रेजहरुलाई नेपालबाट पर लखेटे । वर्तमानमा सत्तामा शक्तिशाली भएर बसेका राजालाई गद्दीबाट लखेटेर नागर्जुनको जंगलमा पुराए । यस्ता बहादुर नेपाली अब एडिसलाई लखेट्न एक हुनु पर्ने बेला आएको छ । एडिस लामखुट्टेको एउटा जात हो । हेर यो लामखुट्टेले पनि कस्तो बनायो नेपालीलाई । भारतीय कलाकार नानापाटेकरको प्रख्यात डाइलग छ 'साला एक मच्छर आदमीको हिजडा बनादेता हे ।' नानाको यो डाइलग अहिले नेपालको यथार्थतासँग मेल खान्छ ।
हिजो कात्तिक ८ गते सोमबार बिहान नारायणगढको बेलचोकमा रहेको सिद्धार्थ बोर्डिङ स्कुलमा मान्छेहरु खचाखच थिए । नेपालमा स्वस्फुर्त रुपमा सवै क्षेत्रका मान्छेहरु त्यसरी भेला हुने गरेको पाइदेन राजनैतिक दलको सभा बाहेक । तर सिद्धार्थमा उल्लेख्य रुपमा सर्वसाधरणको जमघट भयो । शक्तिमा भएको दलले राख्ने आमसभामा जस्तो मान्छे जुटे त्यहाँ । यद्यपि कार्यक्रम वडा स्तरीय थियो । त्यो समूहमा अगाडी बसेका अर्थात मंचमा बसेका मान्छेहरुले अरु केही भनेनन केवल लामखुट्टे मार्ने कुरा मात्रै गरे ।
लामखुट्टे मार्ने कुरा गर्न यत्रो जमखट । हो अझ योभन्दा ठुलो जमखट गराएर कुराका साथै काम पनि नगरे उपाए छैन । ज्यानलाई नै खतरा बढेको छ । चितवनलाई अहिले डेंगे नामको रागले गाँजेको छ । त्यसो त नवलपरासी र बुटवलमा पनि यो रोग नदेखिएको होइन तर त्यता रोगीको संख्या ५० पुगेको छैन यता ३५० पनि नाघि सकेको छ । भयंकर ज्वरो आउने यो रोगले मान्छेको ज्यानै लिन्छ । यसरी ज्वरो आएर चितवनका अस्पतालमा उपचार गराएका मध्ये साउन यता मात्रै १७ जनाको मृत्यु भएको छ ।
मरेका मध्ये १५ जनालाई पनि उत्पातै ज्वरो आएको थियो । उनीहरुको निधन के कारणले भएको हो भनेर ठ्याक्कै घोषणा गर्न सक्ने अवस्थामा स्वास्थ्यकर्मीहरु छैनन् । किन भने उनीहरुको राम्रोसँग परीक्षण नै हुन पाएन । बाँकी दुई मध्ये एकजना ल्याप्टो स्पाइरोसिस भन्ने रोगबाट र एकजना डेंगेबाट मरेको परीक्षणबाटै पुष्टि भएको छ । अब कुरा लामखुट्टेमा केन्द्रित गरौं । यो डेंगे यही एडिस भन्ने लामखुट्टेले फैलाउँछ । अचाक्लि दुख्ने गरेर ज्वरो आउने र उस्तै परे मान्छेको ज्यानै जाने यो डेंगे निर्मुल गर्ने कुनै औषधी छैन । एडिस नै निर्मुल गरे मात्रै डेंगे हराएर जान्छ । त्यसैले मान्छेको जोड मच्छर मार्नमा केन्द्रित भएकोहो ।
डेंगेले समाते असाध्यै दुःख पाइन्छ । यसबाट मुक्ति पाउन मच्छर मार्नलाई भने त्यत्ति गाह्रो छैन । बस एडिस जन्मने वातावरण नबानाइ दए हुन्छ । यो पनि त्यस्तो भयङ्कर काम होइन । केवल घर वरपर पानी जम्न नदिए हुन्छ । एडिसले जमेको सफा पानीमा मात्रै फुल पार्छ । त्यसैले पानी जम्नै नदिने त्यसपछि कसरी फैलन सक्छ एडिस अनि कसरी सर्छ डेंगे । ठुला खाल्टोमा मात्रै होइन फुटेको चिमको टुक्रादेखि दियोसम्म टायरदेखि कुलरसम्मको पानीमा एडिसले फुल पारेको हुँदो रहेछ । त्यसैले कुनै चिजमा पानी जम्न दिनु भएन ।
चाहिने चिजहरुमा त पानी राख्नै पर्ने हुन्छ । तर हप्ता हप्तामा पानी फेर्न विज्ञहरुले सुझाव दिएका छन् । कुरा सुन्दा एडिस भगाउन गाह्रो छ जस्तो लाग्दैन । त्यही अनुसारले काम मात्रै गर्न आवश्यक छ । काम पनि के गाह्रो हो र पहाड फोर्नु छैन समुन्द्र पुर्न र नदी थुन्न पनि छैन । खाल्टा खुल्टी सम्याउन र अनावश्यक चिजहरुमा पानी जम्न नदिए पुगि हाल्दो रहेछ । यो काम एक दुईजनाले गरेर भएन टोलटोलमा सवैले गर्नु पर्छ । यसो भए रोग फैलियो भनेर समाचारमा सुन्नु पर्दैन । ढुक्क भएर घुमफिर गर्न र पर्व मानउन पाइन्छ ।