पारिजात

विष्णुकुमारी वाइवाको उपनाम हो पारिजात । पारिजात भन्नासाथ हामी प्रख्यात नेपाली साहित्यकारलाई सम्झन्छौ । उनले शिरिषको फूल जस्तो विख्यात उपन्यास लेखिन । सैद्धान्तिक रुपमा पछि त्यसलाई उनी आफैले मन पराइनन् । तर पनि धेरैले पढ्छन् धेरै, ठाउँमा पढिन्छ त्यो उपन्यास । शिरिषको फूल लेख्नेले आफ्नो नाम फूलको अर्को जात पारिजात किन राखिन कुन्नी ? मैले पनि शिरिषको फूल नपढेको होइन, पटक पटक पढेको हुँ तर त्यसमा के छ म सम्झन्नै सक्दिन । मैले यही कुरा एकजना साथीलाई भने साथीसँगको छलफलले मैले त्यो उपन्यासको मुख्य पात्रको नाम भने सम्झन थालेको छु । त्यो नाम हो सकमबरी ।
खासमा मैले पारिजातलाई उनको कृतिबाट भन्दा पनि उनको जिवनीबाट चिन्ने मौका पाए । उनको जीवनी पढे, साह्रै संघर्षपुर्ण लाग्यो । शरीर चल्न नसक्ने रोगले सिकिस्त हुँदा पनि पारिजातले लेखनलाई नछाडेकाले आज उनी भौतिक रुपमा मरेर गए पनि अमर भइन । उनको जीवन कथा साह्रै प्रेरणदायी छ । त्यसैले उनको लेखनभन्दा उनको जीवनी नै भिजेको छ मेरो दिमागमा । उनी भारतको दार्जिलिङ जन्मेकी हुर्केकी । दार्जिलिङको घुम पहाडमा उनी खुवै रमाएर घुम्ने गर्थिन भन्ने कुरा जीवनीमा पढेको थिए । दार्जिलिङ जाँदा जव घुम पहाड आउँछ मेरो मन ढक्क फुल्ने गर्छ खै किन हो कुन्नी ।
पारिजात फूल पनि हो । एउटा अनौठो फूल जुन राती फुल्ने गर्छ । मानिसहरुको चहल पहल सुरु हुने बेला अर्थात झिसमिसेमै मज्जाले झरि सकेको हुन्छ । यो असोज महिनामा फुल्ने गर्छ । देवीको बिहानै पूजा हुन्छ यो महिनामा । त्यसैले मन्दिरमा पुगे देवीको पाउँमा चाडै पुग्ने अवसर पाएको हुन्छ यो फुलले । मेरो घर अगाडी र पछाडी पारिजातको बोट छ । यो रातीमा ढकमक्क फुल्छ । बिहान रुखको फेँद सेताम्मे हुन्छ । बिहानै मान्छेहरु भुम्मिएका हुन्छन् रुखको फेँदमा । एफएम रेडियोमा भजन या समाचार सुन्दै मान्छेहरुले बटुल्छन पारिजातका थुंगाहरु ।
झरेको फुल देउतालाई चढ्देन भन्छन् तर यो हिसावले पारिजातलाई अपबाद मान्नु पर्ने भयो । मान्छेहरुले मज्जाले साहरर्छन झरेको पारिजात । रातमा फुल्ने बिहानमा झर्ने । झरेर पनि भगवानलाई चढ्ने । स्वाभावै अलग सम्माननै अलग । पारिजात फूलको यही विशेषताले विष्णुकुमारी वाइवाले आफ्नो नाम पारिजात राखेकी हुन त ?