काँडो झै भयो ऋण

माछा खाँदा हेक्का नपुगे घाँटीमा काँडा अड्केर जे दुख्ख पाइन्छ चितवन माडीको कल्याणपुर गाविस वडा नं. ८ गोपालनगरका किसान रेमबहादुर तमाङले माछापालनका लागि बैंकबाट लिएको ऋणका कारण त्यस्तै सास्ती बेहोरेका छन् । माछापालनका लागि सात वर्षअघि लिएको सवा लाख रुपैयाँ ऋण तिर्न नसक्दा उनको तीन विघा १४ कठ्ठा जग्गा लिलाम हुँदै छ ।
कृषि विकास बैंकको माडी उपशाखाबाट रेमबहादुरका बुबा सिमबहादुरले वि.स. २०६१ सालमा एक लाख २५ हजार रुपैयाँ ऋण लिएका हुन् । माछा पाल्न निकालॆ ऋणले उ बेलामा अरु पनि काम भयो । अग्लो खेत समथर बनाउन पनि सोही पैसा खर्च भयो । लत्ता कपडा पनि त्यसैबाट किनिए । १० हजार रुपैयाँ गाउँको एकजनाले सापट लग्यो तर तिर्दै नतिरेर फरार भयो ।
माछा पोखरी पनि नखनेको होइन । नौ कठ्ठामा पोखरी खनेर माछा पनि पालेको हो । तर ऋण तिर्ने गरेर माछापालनबाट आम्दानी हुन सकेन भन्छन् रेमबहादुर । रेमबहादुरका नौ सन्तान छन् । सवै गरे १३ जनाको परिवार पाल्न र बैंकको ऋण तिर्न नौ कठ्ठाको माछाले भ्याएन भन्छन् उनी । त्यसपछि बैंकले वि.स।.२०६५ साल भदौंमा एउटा पत्र पठायो रेमका बुबा ऋणी सिमबहादुरका नाममा ।
बैंकले पठाएको उक्त सुचनामा सावा एक लाख २५ हजारको व्याज ६० हजार ८७१ रुपैयाँ पुगेको र सावा व्याज १५ दिन भित्र चुक्ता नगरे जग्गा लिलामको कारवाही अगाडी बढाउने चेतावनी थियो । 'चेतावनी आए पनि के गर्नु पैसा नभएपछि तिर्न जान सकिएन' रेमबहादुरले भने । बैंकको ऋणबाट मुक्त नहुँदै रेमबहादुरको ७८ वर्षीय बुबा सिमबहादुरको गत पुसमा देहान्त भयो ।
बैंकले बैशाख २५ गते फेरि अर्को पत्र पठाएको छ । सावा एक लाख २५ हजार रुपैयाँको गत पुससम्मको व्याज एक लाख २१ हजार रुपैयाँ हुने भए पनि व्याजमा बैंकले १० प्रतिशत छुट दिएको र सवै गरेर दुई लाख ३४ हजार ६५५ रुपैयाँ बुझाउन बैंकले ताकेता गरेको छ । यो ताकेता पछि पनि बैंकको ऋण तिर्ने कुनै उपाए निस्कने भन्छन् रेमबहादुर ।
रेमको जे जति जग्गा छ त्यो चितवन निकुाजको जंगल र रिऊ खोलाको आडमा छ । त्यसैले जग्गा किन त्यस ठाउँमा कोही नजाने समस्या छ । रेमका बाबुले ६१ सालअघि पनि बैंकबाट ऋण लिएका थिए । त्यो बेलाको ऋण तिर्न राम्रो ठाउँको १० कठ्ठा जग्गा बेच्नु परेको थियो । आमदानी नहुने भएपछि सावा लाख रुपैयाँ ऋण लिनु गल्ती भएको रेमबहादुरलाई बल्ल अहिले चेत आएको छ ।
'बैंकले ताकेता गर्छ त्यसैले तनाव दिन्छ । यता ऋण नतिर्दा भएभरको आफ्नो जेथा लिलाम हुने भयो भन्ने पिर लाग्छ । मत पिरैपिरले पिरोलिएको छु' रेमबहादुरले दुख्ख पोखे । कृषि विकास बैंक माडी उपशाखामा तीन वर्षअघि प्रवन्धक भएर आएका विनोदचन्द्र मरहठ्ठाका अनुसार बैंकबाट ऋण लगेका धेरैको अवस्था रेमबहादुरको जस्तै छ ।
बैंकले माछापालनका लागि गोपालनगरका १५ जनालाई २९ लाख ५३ हजार रुपैयाँ ऋण लगानी गरेको छ । जसमध्ये १२ जनाको ऋण भाका नाघेको छ । उनीहरुको धितो लिलाम हुने प्रकृयामा छ । सवैले तीन विघाभन्दा बढी नै जग्गा धितो राखेर ऋण लिएका छन् । गोपालनगर माछापालनका लागि जिल्लामै कहलिएको छ । तर ऋण लगेर माछापालेकाहरु गाउँमा नयाँ मान्छे देख्दा बैंकको कर्मचारी आयोको हो कि भनेर झस्कने भएका छन् । माछापालनमा बैंकले लगानी नै रोकेको छ ।