चितवनको खस्कदो छवी

एकाइसौ शताब्दि अर्थात सन् २००० सुरु हुन लाग्दै थियो नेपालमा ऋतिकरोषन काण्ड भयो । भारतीय चलचित्र कलाकार ऋतिकरोषनले 'नेपाल मन पर्दैन' भन्ने अन्र्तवार्ता भारतकै एक टेलीभिजनलाई दिएरे भन्ने कुराको विरोधमा नेपालभर ऋतिकका विरोधमा ठुला प्रदर्शनहरु भए । प्रर्दशनहरुमा सरकारले गोली चलाउने अवस्था आयो र मान्छेको ज्यान समेत गयो । तर पछि ऋतिकले त्यस्तो भन्दै नभनेको कुरा बाहिर आयो । पत्रिकाहरुमा विना आधार समाचार निस्केर त्यस्ले उग्ररुप लिएको प्रमाणित भयो । अनि त्यो उडन्ते खवर कहाँबाट सुरु भयो भनेर खोजतलाश गर्दा चितवनबाटै सुरु भएको रहेछ । त्यसपछि नेपालमा पत्रकारिताको चर्चा गर्दा जहाँ पनि चितवनको यो नकारात्मक छवीको कुरा उठ्ने गर्छ ।
सचेत मान्छेहरु बस्ने जिल्ला भनेर चितवनले पहिचान बनाएको छ । तर यो पहिचानमा धमीरा लाग्न थालेको छ अचेल । एक्काइसौं शताब्दिको सुरुवातसँगै ऋतिकरोषन प्रकरण यता नकारात्मक घटनामा नाम जोडिन थालेको चितवनमा यो क्रम रोकिएको छैन । कल्पना नै गर्न नसकिने खालका घटनाका सुची थपिएका छन् बरु । देशमा माओवादीले सरकारका विरुद्ध १० वर्षसम्म सशस्त्र संघर्ष साचालन गर् यो । यो अवधिमा भएको सवैभन्दा निन्दनीय घटना 'माडी बाँदरमुडे विष्फोट' हो । यात्रु बसमा कोचाकोच गरेर बसेका ३५ सर्वसाधरण सहित ३८ को एकै चिहान भयो चितवन माडीको बाँदरमुडेमा । बाँदरमुडेभन्दा अघि पनि भण्डारामा यात्रु बस रोकेर माओवादीले आगो लगाए । नेपाल बन्दमा बस चलाएको विरोधमा यात्रु नओर्लिदै लगाएको आगोले पाँचजना ज्युँदै जलेर मरे ।
यी भए सशस्त्र संघर्षका दौरानमा भएका मानवता विरोधी ठुला अपराधहरु । सशस्त्र संघर्षले विराम लिएर देशमा गणतन्त्र आए पनि चितवनमा नकारात्मक प्रकारका घटना हुन रोकिएका छैनन् । चितवनलाई मेडिकल सीटीको रुपमा व्याख्या गरिन्छ । तर यस्तो जिल्लामा विस २०६७ सालको जेठमा जंगली च्याउ खाएर एकै परिवारका आठजनाको ज्यान गयो । जिल्लाको विकट पहाडी गाविस लोथरमा पर्ने कान्दा गाउँको यो घटना त्यत्ति प्रचारमा आएन किन भने त्यही समयमा जिल्लामा अर्को घटना भएको थियो अर्थात भरतपुरमा रहेको वीपी कोइरला मेमोरियल क्यान्सर अस्पतालका तत्कालिन कार्यकारी निर्देशक डा.भक्तमान अपहरित भएका थिए । अपहरित भक्तमान १९ दिनपछि रिहा भएका थिए तर शान्त र सुरक्षित जिल्लाका रुपमा चिनिने चितवनको छवीमा यो घटनाले निकै ठुलो दाग लगाएको छ ।
वीपी कोइरला मेमोरियल क्यान्सर अस्पतालसँग जोडिएर एक वर्षयता अरु घटना पनि भए जस्ले चितवनलाई दुनियाका सामु बद्नाम बनायो । कार्यकारी निर्देशक को बन्ने भन्ने विवादले चिकित्सक र चितवनवासीको नाक काट्यो ।

एकजनाकार्यकारीनिर्देशकभएरतआएअर्कोपक्षलेबाटोछेक्नथाल्यो।विवादबढेरयतिसम्मभयोकिअस्पतालनैबन्दगरेरचिकित्सकहरुकाठमाडौंलागे।योविवादकेहीमन्थरहुँदैगएकोथियोअर्कोघटनाफेरित्यहीअस्पतालभित्रभयो।गतसाउनमाघाँटीकोशल्यकि्रयागर्नुपर्नेमहिलाकोपाठेघरनिकालेरफालेपछिनेपालमामात्रैहोइनविश्वचिकित्साजगतमैतहल्कामच्चियो।चीनसरकारलेबनाइदिएकोयोअस्पतालयतिसुविधासम्पन्नछकिएसियाकोनमुनाअस्पतालकैरुपमायसलाईव्यख्यागरिन्छ।तरयोअस्पतालबाँदरकोहातमानरिवलजस्तैभएकोछ।चितवनवासीकोगैरवहुनुपर्नेक्यान्सरअस्पतालबाटएकपछिअर्कोनकारात्मकघटनामात्रैहुनथालेकोछ।

यो भदौयता चितवन ज्यादै आक्रान्त बन्यो । गोली चलेर दिन दाहडै मान्छेको ज्यान जान थाल्यो । भदौमा नारायणगढ मुग्लिन सडक खण्डको केराबारीमा दुई परस्कर विरोधी युवा समूहबीचको झडपमा गोली नै चल्यो । साजय लामा भन्ने युवा मारिए । त्यसयता जे जस्ता घटना भए चितवनको लागि साह्रै नै नराम्रो भयो । साजय लामा हत्या प्रकरणमा जोडिएर तरुण दल चितवनका अध्यक्ष शिव पौडेल गिरफ्तार भए । कारागारमा रहेका बेला उनीमाथि आक्रमण भयो र ज्यानै गयो ।
कारागारमा रहेको व्यक्ति मर्नु पर्ने जस्तो साह्रै नै निन्दनीय घटना भयो यो जिल्लामा । शिव पौडेल मारिनु दुखद घटना थियो धेरै जिल्लावासीले शिव प्रति ठुलो साहनुभुति दर्शाए । उनको पार्टीले शिवलाई सहित घोषणा गर्नु पर्ने माग राखेर आन्दोलन थाल्यो । अनि यस्ले जन्मायो नयाँ विवाद । जस्लाई पनि सहिद घोषणा गर्नु पर्ने उदेश लाग्दो अवस्थाको बर्णन गर्नु पर् यो भने अचेल नेपालमा शिव पौडेलको उदाहरण दिने गरिन्छ । चितवन के थियो के भयो । सहिदको परिभाषा विगार्ने जिल्लाको अपगाल पनि हामीले बोक्नु पर्ने अवस्था आयो ।
भर्खर माडी मै अर्को घटना भयो ढेगनी महतो हत्या काण्ड । झाँक्रीको भनाइमा लागेर ढेगनीका आफन्तहरुले उनलाई कुटेर मारे । आँगनमा ढलेको ढेगनीको लाश परालले छोपेर मट्टितेल खनाएर आगो लगाए । विधवा ढेगनीमाथिका ढुंगे युगमा पनि हुन नसक्ने खालको यस्तो अत्याचार भयो बोक्सीको आरोपमा । एक्काइसौ शताब्दिमा कल्पना पनि गर्न नसकिने यस्तो कुकर्म चितवनमै भयो त्यो भनि सदरमुकामभन्दा ४० किलो मिटर टाढाको घना बस्ती भएको गाउँमा बिहान सवेरै ।
नेपालको मध्य भागमा पर्ने सिुविधा सम्पन्न जिल्ला हो चितवन । देशको हरेक ठाउँका मान्छेहरु आएर बस्ने भएकाले यसलाई हामी ७६ औं जिल्ला पनि भन्छौं । हरेक राजनैतिक परिर्वतनमा महत्व पुर्ण भुमिका खेल्ने सचेत बासिन्दा बसेको जिल्ला हो भन्छौ चितवनलाई । तर दश एघार वर्षयतादेखि यस जिल्लाको छवीमा लागेको कालो धब्बा पखालीनुको साटो एकपछि अर्को गर्दै थपिदै छ । यसको कारण के हो समाधान कसरी हुन्छ सोच्नु पर्ने बेला आएको छ ।