चर्पीलाई पनि विशेश्वर

मैले नेपाली काँग्रेसले महामानव भन्ने गरेको विशेश्वरप्रसाद अर्थात वीपी कोइरलाको नै चर्चा गर्न थालेको हुँ । वीपीले १०४ वर्षीय जहानीया राणा शासन उखेल्न महत्वपुर्ण भुमिका खेले । उनी नेपालका निर्वाचित पहिलो प्रधानमन्त्री पनि हुन् । वीपी कस्ता व्यक्ति हुन मैले चिनाइ रहन आवश्यकता नै छैन । उनको मृत्यु उहील्यै भएको हो तर अझै लामो समयसम्म बाँच्ने छन् नेपालीको मन मनमा ।
वीपीले प्रजातन्त्रका लागि योगदान दिए । साहित्यलाई पनि हराभरा बनाए । अनि वीपीसँग यो चर्पी कसरी जोडिन आयो भन्नु होला त्यसको पनि म चर्चा गर्ने छु विस्तारमा । नेपाल सरकारले एउटा कार्यक्रम घोषणा गरेको छ जसको नाम छ गरिबसँग विशेश्वर । जिल्ला विकास समितिको स्थानीय विकास कोष मार्फत गरिवसँग विशेश्वर कार्यक्रम संचालन हुँदो रहेछ । कार्यक्रमको कस्तो प्रभाव छ त भन्ने हेर्न अनुगमन गर्ने टोलीमा बसेर एक दिन गाउँ घुम्न गइयो ।
मंगलपुर गाविसको वडा नं। ९ झनझनेमा रहेको माया नेपालीको सानो छाप्रोमा गइयो सुरुमा । मायाको उमेर त्यस्तै २५ वर्ष जति रहेछ । तर१० वर्षभन्दा कम उमेरका दुईजना भदासँग उनी बस्दी रहेछिन् त्यहाँ । सात धुर जग्गा उनको रहेछ जंगलको छेउमा । बाआमा भाइ श्रीमान सवै बितेका । बुहारी अरुसँगै बिहे गरेर हिडेकी । मायाको आफन्त भन्नु तिनै दुई साना भदा मात्रै ।
विपन्न र असाहयको त्योभन्दा अर्को रुप सायदै हुन्छ होला । अनि स्थानीय विकास कोषले सहयोग गरेर उनले यस पटक छाप्रो पछाडी खानेपानीको धारा गाड्न लागेकी रहिछन् । तर चर्पी अझै रहेनछ । सवैको घरमा शौचालय बन्यो भनेर खुला दिसा मुक्त क्षेत्र खुदिमुक्ष घोषणा भएको गाउँ हो त्यो तर मायाको घरमा चर्पी छैन त्यो पनि अर्को यथार्थ हो । आखिर मायाको घरमा मात्रै होइन रहेछ चर्पी नभएको ।
मायाकोभन्दा सय मिटर वरको अर्को घरमा गयौं हामी । त्यो घर राम्रो थियो । टिनले छाएको घर सानो भए पनि सिमेन्टले जोडेको इटको गाह्रो भएको थियो । पसल थियो त्यसमा एकजना महिलाले चलाएकी । २५ हजार रुपैयाँ ऋण लिएर दुई वर्षअघि पसल थापेकी राम्रोसँग चले छ एक वर्षअघि थप एक लाख ऋण झिकिछन् स्थानीय विकास कोषबाट । त्यसमा पनि ५० हजार रुपैयाँ चुक्ता भइसके छ । आहा कस्तो सफल कार्यक्रम सवैले प्रशंसा गर्न थाले उनको । कसैलाई शैच जानु पर्ने भए छ र शौचालयको सोधखोज भयो । तर त्यहाँ शौचालय रहेनछ । कम से कम प्यान सहयोग भए शौचालय बनाउने छु भनिन् ति महिलाले ।
माया जस्तो विपन्नले त्यस्तो आशा राख्नु खासै अस्वभाविक हुँदैन थियो तर यहाँ पैसा खेलाउन सिपालु मायाकी छिमेकी पनि कसैले प्यान सहयोग गर्ला र चर्पी बनाउँला भनेर बसेकी छन् खुदिमुक्ष गाउँमा । अनि एउटा कुरा प्रष्ट पारौं यहाँ शौचालय र गरिबसँग विशेश्वर कार्यक्रमको भने कुनै सम्बन्ध छैन । चर्पी र विशेश्वरको प्रतक्ष्य सम्बन्ध शुक्रनगर आएपछि भेटियो । अनुगमनको क्रममा पुरा शुक्रनगरमा जम्मा एक घरमा मात्रै पसियो । त्यहाँ पसेर पनि चर्पी मात्रै हेरेर फर्कियो ।
त्यो घरमा गरिवसँग विशेश्वर कार्यक्रमका लागि आएको पैसाबाट चर्पी बनेको रहेछ । भर्खर बनेको छानो पनि हाल्न नभ्याइएको चर्पी थियो त्यो ।यसो हेर्दा अनुमगनमा परेका मध्ये सवैभन्दा राम्रो खालको थियो त्यो घर । चर्पीका लागि विशेश्वर नै कुर्नु पर्ने अवस्थाको थिएन । तर किन हो विशेश्वर नै लाग्नु परेछ त्यहाँ चर्पी बनाउन ।