tag:blogger.com,1999:blog-37888350206209263322024-03-12T20:18:18.967-07:00निफिरिमेरा विचार र अनुभूतिको संगालोरमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.comBlogger216125tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-24660583665513968752014-05-21T18:55:00.000-07:002014-05-21T18:55:10.852-07:00नचिनेकाले फोन नम्बर टिप्यो, धोका दिएर जेल हिड्यो<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="entry" style="border: 0px none; line-height: 1.5; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiCw5BMvDCTDePMmxvXrrS4Vrh53s-LZgqX7cDteQKwfi0ng5imgxevw1GVsSu6ShY4rx9aVcQlU1zVYwi__FQJfRcHUDAEbk2_MqRt3bJeEB4JZoavXvs7njIy7xbvNY19eK0vp__Oj6o/s1600/12203658-a-rough-sketch-of-a-girl-kiss-to-her-mobile-phone.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; text-align: justify;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiCw5BMvDCTDePMmxvXrrS4Vrh53s-LZgqX7cDteQKwfi0ng5imgxevw1GVsSu6ShY4rx9aVcQlU1zVYwi__FQJfRcHUDAEbk2_MqRt3bJeEB4JZoavXvs7njIy7xbvNY19eK0vp__Oj6o/s1600/12203658-a-rough-sketch-of-a-girl-kiss-to-her-mobile-phone.jpg" height="400" width="282" /></a></div>
<div style="border: 0px none; font-size: 14px !important; list-style: none; outline: none; padding: 1em 0px; text-align: justify;">
एफएम रेडियो जस्ता सार्वजनिक सञ्चार माध्यममार्फत् सहजै आफ्नो मोबाइल नम्बर सार्वजनिक गर्ने बानी छ भने विचार पु¥याउनु होला है ! यसो गर्दा युवतीहरु जोखिममा र युवकहरु जेल जाने खतरा देखा परेको छ ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />स्थानीय एफएममार्फत सार्वजनिक हुने युवतीका मोबाइल फोन नम्बर सुन्न यौनदुराचारमा लाग्नेहरु पनि कान ठाडा बनाएर बस्दा रहेछन् । चितवनमा भएको एक घटनाले यो कुरा पुष्टि गरेको छ । एफएम रेडियोबाट मोबाइल फोन नम्बर सार्वजनिक गरी अपरिचितसँग मित्रता गाँस्ने रहर गरेकी एक युवती दुराचारीको चंगुलमा परेकी छन् ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />चितवन जिल्ला अदालतले जेठ ५ गते सोमबार चितवन कोराक गाविस वडा नं. १ का सागर तामाङ भन्ने सिमसोम चेपाङले यौन शोषण गरेको ठहर गर्दै उनलाई दुई वर्ष कैद गर्ने फैसला सुनाएको छ । त्यस्तै यौन शोषणमा परेको भनेर उनी विरूद्ध उजुरी गर्ने युवतीलाई पनि चेपाङले ५० हजार रूपैयाँ क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने अदालतको फैसलामा उल्लेख छ ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />भरतपुरको एक एफएम रेडियोबाट सार्वजनिक भएको युवतीको नम्बर सुनेर सिमसोमले सम्पर्कको सुरूवात् गरेका थिए । अपरिचितलाई फोनबाट साथी बनाउने उद्देश्यले सञ्चालित कार्यक्रममा युवतीले नम्बर सार्वजनिक गरेकी थिइन् । फोनबाट सुरू भएको सम्पर्क विस्तारै भेटघाटसम्म पुगेको थियो ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />‘एक दिन फोन आयो तिमी कहाँ छौं भन्यो । म आफन्तको उपचार गराउन भरतपुरको मेडिकल कलेज आएकी थिएँ । मैले मेडिकल कलेजमा छु भने । ऊ त्यही भेट्न आयो । यसरी पहिलो पटक हाम्रो भेटघाट भएको थियो’ युवतीले अदालतमा दिएको बयानमा उल्लेख छ । भेटघाटपछि झ्याम्मिदै गएपछि सिमसोमले विहेको प्रस्ताव राख्न थाले ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />‘बिहे गर्ने मेरो चाहना थिएन । तर ऊ आफ्नो अडानमा कायम रह्यो’ अदालतमा दिएको बयानमा युवतीले भनेकी छन् । विसं. २०६९ सालको जेठ ५ गतेको भेटमा सिमसोमले पहिलो पटक विहेको कुरा गरेका थिए । त्यसपछि सोही वर्षको साउन १२ मा भएको अर्को भेटघाटमा पनि बिहेका लागि कर नै गरे । युवतीसँग सिमसोमले आफ्नो नाम सागर बताएका थिए ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />सिमसोमले नाम थरमात्रै होइन, ठेगाना पनि ढाँटेका थिए । उनले युवतीलाई आफ्नो घर इलाम भएको बताउने गर्दथे । यी सबै कुरा थाहा पाएपछि युवतीले सिमसोमका बारेमा थप बुझ्न थालिन् । त्यसपछि उनलाई सिमसोमले बिहेको आश्वासन दिएर आफूलाई यौन शोषणमात्रै गरेको पक्का भयो । युवतीले चासो दिन थालेपछि सिमसोम सम्पर्कविहीन भए ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />त्यसपछि युवतीले दिएको उजुरीका आधारमा विसं. २०६९ सालको भदौ ५ गते सिमसोमविरूद्ध चितवन जिल्ला अदालतमा मुद्दा दायर भएको हो । सो मुद्दामा सिमसोमसहित उनको सहयोगीका रुपमा असिमकुमार भन्ने प्रतिवादी रहेका छन् । असिम हालसम्म फरार छन् ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />सिमसोमको खोजीमा जुटेको प्रहरीले उनका बारेमा पत्ता लगाएको जानकारी पनि आश्चर्यजनक नै<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />थियो । मानव बेचबिखन तथा ओसार–पसारसम्बन्धी अपराधमा मुद्दा चलेका कारण सिमसोम विसं. २०६९ सालको असोज एक गतेदेखि लम्जुङ कारागारमा रहेको तथ्य पत्ता लगाएको थियो । लमजुङ अदालतले उनलाई चितवनको नभएर लमजुङकै घटनामा थुनामा राख्ने आदेश<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />दिएको थियो ।<br style="border: 0px none; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;" />लमजुङको सोे अवस्था र चितवनमा दायर भएको मुद्दामा संकलित प्रमाणका आधारमा सिमसोमले मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार ऐनको दफा तीनको उपदफा एक र दफा चारको उपदफा दुईको ख अनुसार यौन शोषण गरेको ठहर्ने फैसला चितवन जिल्ला अदालतले गरेको हो । सिमसोम हाल लमजुङ कारागारमा नै रहेका छन् ।</div>
</div>
<div class="share-post" style="background-color: #f7f7f7; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-style: solid none none; border-top-color: rgb(234, 234, 234); border-width: 1px 0px 0px; clear: both; height: 20px; list-style: none; margin: 10px -20px -20px; outline: none; padding: 10px 0px 10px 10px;">
<span class="share-text" style="background-color: rgb(255, 69, 27) !important; border: 0px none; color: white; display: block; float: left; font-family: BebasNeueRegular, arial, Georgia, serif; font-size: 14pt; list-style: none; margin: -10px 10px -10px -10px; outline: none; padding: 9px; text-align: justify;">Share !</span><div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<ul style="border: 0px none; color: #333333; font-family: 'Droid Sans', Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 13px; list-style: none; margin: 0px; outline: none; padding: 0px;"></ul>
</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-2256399023565595962014-05-12T19:38:00.000-07:002014-05-12T19:38:52.213-07:00कसरी उम्कन्छन् खाग तस्कर<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
यो पटक लामो समयको अन्तरालपछि चितवनमा सिकारीले गैंडा मारे । दुर्लभ वन्यजन्तु गैंडा मार्नु भनेको ठुलो अपराध हो । विस २०६९ सालको फागुन ५ गतेयता यस्तो अपराध भएको थिएन । गएको बैशाख १९ गते मध्यरातमा तस्करहरुले गोली हानेर गैंडा मारे । गैंडाको नाक माथि हुने सिंग जस्तो अंग खागका लागि तस्करहरुले गैंडा मार्छन् । यस पटक पनि खाग निकालेर छाडेको गैंडाको मृत शरिर निकुञ्जका अधिकारीहरुले घटनाको भोलि पल्ट मात्रै भेटाए । जब कि गैंडा मार्न गोली चलेको आवाज निकुञ्जमा तैनाथ सुरक्षा पोष्टमै सुनिएको थियो । चोरी सिकार विरुद्ध निकुञ्ज निकै आक्रमक रुपमा लागेको समय हो । यस्तो बेलामा पनि तस्करहरु सजिलै उम्के ।<br /> त्यसो त निकुञ्जमा तैनाथ सेनाको पुरानो गण हालै परिवर्तन भएको छ । त्यसैले नयाँ सुरक्षाकर्मीले मेसो पाउन सकेनन् कि भनेर पनि सोच्न सकिन्छ । तर गैंडा मारेपछि खाग लिएर तस्कहरु डाँडा कटेको घटना यो मात्रै होइन । प्रायस सिकारीहरुले गैंडा मारेर खाग उम्काएपछि सजिलै समातिन नसक्ने घटनाहरु अनेक छन् । गैंडा मारेपछि सुरक्षाकर्मीको सक्रियताका कारण खाग लैजान नपाएका घटना नभएका होइनन् तर त्यस्तो विरलै हुने गरेका छन् । <br /> <span id="goog_202022578"></span><span id="goog_202022579"></span> निकुञ्जले गैंडा मार्न ठिक्क परेकाहरुलाई बन्दुक र पासोसहित समाएका घटनाहरु बरु प्रशस्तै छन् । तर घटना भएपछि तत्काल अपराधीहरु किन समातिदैनन् ? यो चाही सोचनीय विषय बनेको छ । घटना भएको एक वर्ष, दुइृ वर्ष, चार वर्ष र १० वर्षपछि पनि मान्छे समातिने गरेका छन् । लगातार नौ, १० वटा गैंडा मारेर खाग उम्काएको अपारधी समाउन पनि निकुञ्जलाई दशक नै लाग्ने गरेको देखिएको छ । गैंडा मारेपछि तत्काल खागसहित कतिलाई समाउनु भएको छ भनेर सोध्ने हो भने अधिकारीहरुलाई नाजवाफ हुन गर्छन् । <br /> अपराधीहरुलाई पछ्याउन निकुञ्जले आधुनिक विधिहरुको पनि प्रयोग नगरेको होइन । तालिम प्राप्त कुकुरहरुको पनि उपयोग हुन थालेको छ । तर खाग लिएर कुदेका अपराधीहरुलाई समाउन अझै सफल्ता मिलेको छैन । निकुञ्जले यो पटक पनि तालिम प्राप्त कुकुर ल्यायो तर नतिजा उही खाली हात मात्रै भयो । गैंडा, बाघ जस्ता दुर्लभ वन्यजन्तु जोगाउन राज्यले ठुलो लगानी गरेको छ । चितवन निकुञ्जमा मात्रै कुरा गर्ने हो भने पनि एउटा गण र एउटा अर्को गुल्मका गरेर झण्डै ११ सय सुरक्षाकर्मी गैंडा र बाघका लागि भनेर तैनाथ छन् । निकुञ्ज प्रशासनको पनि आफ्नो सुरक्षा र सुराकी संयन्त्र छ । हामी सर्वसाधरणले सुन्दा लाग्छ निकुञ्ज सुरक्षाको मजबुद किल्लाभित्र रहेको छ ।<br /> तर यो अभेद्य किल्लभित्र पनि चोरी सिकारी र तस्करहरु र्निे गर्छन् । अनि आफ्नो काम सकेर सजिलै बाहिर पनि आउँछन् र आफ्नो सुरक्षित गन्तब्यमा पनि सजिलै पुग्छन् । पहिला निकुञ्ज क्षेत्रबाट उम्केपछि समातिन गाह्रो पनि थियो । किन कि गैंडा मार्नेलाई समाउने भनेको निकुञ्जका मान्छे र त्यहाँ तैनाथ सेनाले मात्रै हो भन्ने जस्तै थियो । पछिल्लो समय प्रहरीले पनि तस्करहरु समाउन सक्रियता देखाएको छ । प्रहरीको केन्द्रीय अनुशन्धान ब्युरो (सीआईबी) यो काममा लागेको छ । सीआईबीको सक्रियताले धेरै पुराना पुराना नामुद सिकारी र तस्कहरुहरु गिरफ्तार भए । तर सीआईबीको सक्रियता सुरु भएपछि पनि गैंडा मारेर रगत चुहुदै गरेको खाग बोकेर हिडेका तस्करहरु समातिन सकेका छैनन् ।<br /> निकुञ्जका लागि तैनाथ सुरक्षा संयन्त्रले पहिलो काम गैंडा, बाघ लगायतका दुर्लभ वन्यजन्तुको सिकार नै हुन दिनु भएन । यो काममा धेरै हदसम्म सफल्ता मिल्दै पनि गएको छ । तर घटना एपछि अपराधमा संलग्नहरु तत्काल समातिनु पर्छ । सुरक्षाका दृष्टीले यो प्रमुख सर्त हो । तर निकुञ्जको सुरक्षा संयन्त्र दोस्रो काममा भने असफल नै छ । यस्तो किन हुने गरेको छ ? निकुञ्ज प्रशासनले कहिल्यै विचार विमर्श गरेको छ कि छैन कुन्नी ?<br /> कुनै अपराधीले कसैको हत्या गरेमा हामी अन्य कुरा भन्दा पनि सवैभन्दा पहिले हत्यामा संलग्नहरु गिरफ्तार होउन भन्ने चाहन्छौं । प्रहरीले सवैभन्दा पहिले त्यस्ताको पहिचान गरोस उनीहरुलाई समाओस भन्छौं । अपराधमा संलग्नहरु तत्काल समातिएनन् भने हामी प्रहरी असफल भयो भन्छौं । अपाराधिक घटना हुनै नदिनु सवैभन्दा राम्रो । घटना भएपछि त्यस्मा संलग्नहरु तत्काल समातिनु पनि सुरक्षाकर्मीको सफल्ता मानिन्छ । यही कुरा वन्यजन्तु अपराधमा किन लागु हुँदैन ? <br /> हजारबढी सुरक्षाकर्मी र प्रशासन संयन्त्रलाइृ छक्काएर एकाध मान्छेहरु कसरी सफल भएका होलान ? हामी सर्वसाधरण र संरक्षणकर्मीहरु पनि यसरी घोत्लिने र सम्भावित कारणहरुका पत्रहरु केलाउने तर्फ पनि लागेका छैनौं । न त निकुञ्ज प्रशासनलाई नै कहिल्यै यसरी सोधेका छौं । अपराधीहरु खागका लागि लामो समयसम्म कुरेर पनि बस्दा रहेछन् भन्ने देखिएको छ । विस २०६७ सालयता वर्षमा फाट्ट फुट्ट गैंडा मर्न थालेका छन् । ६७ साल पुस १९, ६८ सालको चैत्र २०, ६९ सालको फागुन ५ पछि ७१ सालको बैशाख १९ मा तस्करहरु गैंडा मार्न सफल भए । पुरै ७० सालमा निकुञ्जका एउटा पनि गैंडा मरेनन् ।<br /> राज्यको सानो प्रयास र लागनीले यो सफल्ता मिलेको होइन । यस्तो सक्रियता बढेका बेलामा पनि एकाध घटना नहुने होइन । तर तत्काल अपराधी समाउन नसक्ने कमजोरीलाई सुधार्न निकुञ्ज प्रशासनको किन ध्यान नगएको हो ? यो पुरानो रोग हो । उपचार नखोजे रोग झनै बल्झेर गम्भीर खालका समस्याहरु ल्याउँछ । वर्षमा एकाध घटना मात्रै गराएर भए पनि तस्करहरु आफ्नो उस्थिती कायमै राख्ने योजनामा रहेको देखिएको छ । घटना गराएपछि समानसहित सजिलै उम्कदा उनीहरुको मनोवल बढेर जान्छ । गैंडा मारेको तत्कालै अपराधीहरु पनि समातिन थालेमा अवस्था अर्कै बनेर आउने छ । गोली चलेको आवाज सुरक्षा पोष्टहरुमा सुनिदा पनि तस्करहरु खाग बोकेर सुरक्षित तरिकाले निस्कन सक्छन् भने यो जस्तो कमजोरी अथवा लापरवाही अरु के हुन सक्छ ?<br /> एकाध घटना भएका भए त्यसलाई कमजोरी पनि भनेर नजरअन्दाज गर्न सकिन्थ्यो होला । तर विगतका थुप्रै घटनामा यस्तै भएको छ । तस्कर गैंडा नजिक पुग्न सक्यो भने गोली हान्छ खाग झिक्छ अनि खाग बोकेर उम्कन पनि सफल हुँदै आएको छ । यो क्रमलाई निकुञ्जले रोक्न सक्नु प¥यो । नभए निकुञ्जले लापरवाही गरेको छ है भन्ने बुझाइ निर्माण हुने छ । राज्यनै सिकार शुन्य बनाउन उच्च तयारीका साथ जुटेपछि उचित मौकाका लागि धैर्य गरेर बसेका तस्करहरु आफ्नो प्रयासमा सफल हुनुको रहस्य के हो ? निकुञ्ज प्रशासनले खोजविन गर्न आवश्यक छ । <br /> <br /><br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-65877289645505288142014-05-01T20:51:00.002-07:002014-05-01T20:51:25.946-07:00पहिले मरेको भनेर उम्किए, अहिले सजायमाथि सजाय<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNEicpPoQbtmkz3qv_2YUK2bpD-2l4aeIQhZb8wmk6Xl3zaarGzaN-gUl9HbF5CWIHsjbcisAAJ5VmSOZo1cOwUpK3gRsmfzmFJbnWqT5SiBPQoODbTpWtOPTFPaHfkKcBw5WTxQTbqVQ/s1600/Tanjing+Nima+Lama.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNEicpPoQbtmkz3qv_2YUK2bpD-2l4aeIQhZb8wmk6Xl3zaarGzaN-gUl9HbF5CWIHsjbcisAAJ5VmSOZo1cOwUpK3gRsmfzmFJbnWqT5SiBPQoODbTpWtOPTFPaHfkKcBw5WTxQTbqVQ/s1600/Tanjing+Nima+Lama.jpg" height="320" width="227" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ताञ्जिङ निमा लामा</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
गैंडा मारेको आरोपमा पहिलो पटक समातिदा साधरण तारेखमा छुटेका र पछि मरेको भन्ने कागजी प्रमाण जुटाएर मुद्दा नै बन्द गराउन सफल भएका एक व्यक्ति सोही काण्डमा फेरि समातिदा सजायमाथि साजाय पाउन थालेका छन् । छ महिनाअघि १५ वर्ष जेल सजाय पाएका उनालाई फेरि १३ वर्ष कैद हुने फैसला भएको छ । <br />स्थायी ठेगना तिब्बत भए पनि काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं. ६ बौद्ध फुलवारी बस्दै आएका ७० वर्षीय ताञ्जिङ निमा लामालाई चितवन निकुञ्जले अहिले एकपछि अर्को सजाय सुनाउन थालेको छ । गएको चैत्र २७ गते निकुञ्जले उनलाई गैंडा मारेको अभियोगमा १३ वर्ष कैद र एक लाख रुपैयाँ जरिवाना तोक्यो ।<br />निमालाई गएको असोज १६ मा पनि चितवन निकुञ्जले १५ वर्ष कैद र एक लाख रुपैयाँ जरिवाना हुने फैसला गरेको थियो । वन्यजन्तु अपरधमा हुने यो नै सवैभन्दा ठुलो सजाय हो । ६८ सालको असोज २९ देखि कात्तिक दुई गतेसम्म निकुञ्जले चोरी तस्कर विरुद्ध पक्राउ अभियान चलाएको थियो । निमा त्यही बेला समातिएका हुन् । <br />त्योभन्दा आठ वर्षअघि पनि निमालाई निकुञ्जले समाएको थियो । तर त्यो बेला निमा निकै चलाखी पुर्ण तरिकाले मुद्दाबाट उम्केका थिए । निमा विस.२०६० साल बैशाख १९ गते नारायणगढ पोखरा बसपार्कको गुल्मेली होटलबाट हुम्लाका छिरिङ भन्ने दोग्लासहित समातिएका थिए । <br />उनीहरुलाई निकुञ्जले जेठ १६ गते पुर्पुक्षका लागि थुनामा पठाइएको थियो । थुनामा राख्ने निकुञ्जको आदेशका विरुद्ध निमा र दोग्लाले पुनरावेदन अदालत हेटौंडामा निवेदन दिएपछि ६० साल भदौ १० गते उनीहरु धरौटीमा छुटेका थिए । <br />‘सो आदेशले गैंडा मुद्दामा धरौटीमा छुटेको निमा विरुद्ध बाघको छालाको केश पनि थियो । जसका कारण फेरि समातेर मुद्दा चलायौं । प्रमाणले नपुगेपछि बाघको छाला केशमा उसलाई हाजिरी जमानिमा छाड्नु प¥यो’ चितवन निकुञ्जका तत्कालिन सहायक संरक्षण अधिकृत र अहिलेका प्रमुख कमलजंग कुँवरले सुनाए । <br />गैंडाको खाग बिक्री व्यवसाय गरेको अभियोगमा अदातलबाट धरौटी र बाघको छाला कारोबार गरेको मुद्दामा हाजिरी जमानिमा छुटेका निमाको मृत्यु भएको भन्ने कागज निकुञ्जमा पेश भयो । <br />‘इन्डियाको प्रभाइभेट क्लिनिकमा तान्जिङ निमाको मृत्यु भयो भन्ने डाक्टरी रिपोर्ट पेश भयो । तर लाशको फोटो, पोष्टमार्टमा रिपोर्ट र कुन रोगले मरेको हो केही उल्लेख थिएन’ कुँवरले भने । <br />‘त्यसपछि मैले यथेष्ट प्रमाण नभएकाले थप प्रमाण पेस गर्न लगाउनु भन्ने तोक लगाए पनि तत्कालिन सुब्बा उत्तम खरेलले मान्छे मरेपछि अपराधको अन्त्य हुन्छ भन्ने लेखेछन् र वार्डेन शिवराज भट्ट सरले मुद्दा फैसला गर्दा सोही बमोजिम गरिदिनु भएछ’ कुँवरले लेखेको चर्चित पुस्तक ‘गैंडालाई चार वर्ष’ मा यस्तो विवरण उल्लेख छ । <br />निमा पहिलो पटक समातिदा सहायक वार्डेन रहेका कुवँर दोस्रो पटक समातिदा भने चितवनमा थिएनन् । सो बेला चितवन राष्टिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत झमकबहादुर कार्की थिए ।<br /> निमा विरुद्धको पछिल्ला मुद्दामा दुवै पटक सजाय सुनाउँदा चाही प्रमुख संरक्षण अधिकृतको हैसियतले कुवँरले नै सजाय सुनाएका हुन् । विस २०६८ को असोज २९ देखि कात्तिक २ गतेसम्म १७ जना गिरफ्तार भएका थिए । स्थानीय सिकारीदेखि अन्तराष्टिय बजारमा खाग बेच्न लैजाने गिरोह नै समातिएको निकुञ्जको दावि थियो ।<br />अन्तराष्टिय बजारमा एउटा खागको मुल्य ३५ लाख रुपैयाँसम्म पर्ने सोही गिरोहको गिरफ्तारीपछि खुलासा भएको थियो । त्यो बेला समातिएका १७ मध्ये ११ जनालाई गएको असोजमा सजाय भएको थियो । सवैभन्दा धेरै सजाय पाउनेमा निमा एक्ला थिए । <br />भारतको वाल्मिकी टाइगर रिजर्भमा गैंडा मारेर नेपालमा खागको कारोबार गरेको अर्को मुद्दामा चैत्र २७ गते उनलाई सजाय भएको चितवन निकुञ्जका सुचना अधिकारी टीकाराम पौडेलले बिहीबार निकालेको विज्ञप्तीमा उल्लेख छ । यो मुद्दामा निमासहित थप अर्को तिब्बती र दुईजना नेपालीलाई पनि सजाय भएको छ ।<br />गैंडा मारेर खाग बिक्री गर्ने काममा संलग्न भएको पुष्टि भए ५० हजारदेखि एक लाख रुपैयाँ जरिवाना या पाँचदेखि १५ वर्षसम्म कैद अथवा कैद र जरिवाना दुवै सजाय हुने कानुनी व्यवस्था छ । <br /><br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-11675492476301596182013-08-09T18:30:00.005-07:002013-08-09T18:30:57.231-07:00तस्करले बाघ नमारोस्,बाघले मान्छे नमारोस्<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLciOaptVp1JNnSGGlh8obF4NkffAhdTbczyOHgp88UT46GIyIPvSjLFyR_MsjCNOkgDP3fpkjJjBQ3hz1xPtFykYdjfs5pcmGrgmksJhuB_LtEr9bxriyvmPhcv7fdi20Oy_gEAxkGjw/s1600/tt.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLciOaptVp1JNnSGGlh8obF4NkffAhdTbczyOHgp88UT46GIyIPvSjLFyR_MsjCNOkgDP3fpkjJjBQ3hz1xPtFykYdjfs5pcmGrgmksJhuB_LtEr9bxriyvmPhcv7fdi20Oy_gEAxkGjw/s320/tt.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">बैशाख २६ मा गीतानगरमा एकै दिन दुईजनाको ज्यान लिएको पाटे बाघ</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
यो पटकको बाघ दिवस साउन १४ गतेका दिन चितवन, काठमाडौँ र बर्दियामा विशेष
कार्यक्रम भए । गएको माघदेखि जेठसम्म भएको बाघ गणनाको नतिजा सो कार्यक्रममा
सार्वजनिक गरियो । तराई क्षेत्रको रौतहटदेखि कञ्चनपुरसम्मका राष्ट्रिय
निकुञ्ज, आरक्ष, संरक्षित क्षेत्र, जैविक मार्ग, सामुदायिक वन र राष्ट्रिय
वन क्षेत्रहरुमा भएको गणनाले कतै बाघको संख्यामा केही सुधार भएको, कतै केही
घटेको, कतै ह्वात्तै बढेको देखायो । समग्रमा देशभर बाघको संख्या बढेको
पाइयो । चार वर्षअघि वि.सं. २०६६ सालमा सार्वजनिक भएको तथ्याङ्कअनुसार
नेपालभर १२१ बाघ थिए । यसपटक १९८ पुग्यो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
सरकारले आउँदो नौ वर्षभित्र अर्थात् सन् २०२२ सम्ममा नेपालमा बाघको संख्या
२५० को हाराहारीमा पु¥याउने लक्ष्य राखेको छ । सन् २००९ मा भेटिएका भन्दा
सन् २०२२ मा बाघको संख्या दोब्बर बनाउने काम असम्भवै त नहोला, तर
चुनौतीरहित भने पक्कै छैन । नेपालमा सबैभन्दा बढी बाघ पाइने क्षेत्र
चितवनमा बसेर नियाल्दा यो लक्ष्यको मुख्य तगारो भनेको चोरीसिकार र मानवमाथि
बाघको बढ्दो आक्रमण देखिन्छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जमा सन २००९ मा भएको गणनामा ९१ वटा वयस्क बाघ भेटिएका थिए ।
त्यसका आधारमा चितवनमा अधिकतम १४७ वटा बाघ रहेको अनुमान थियो । त्यसको एक
वर्षपछि चितवन निकुञ्जको चुरे क्षेत्रमा मात्रै बाघको अनुगमन गर्दा ३४
वयस्क बाघ फेला परेका थिए, जसका कारण चितवनमा १२५ वयस्क बाघ रहेको
निकुञ्जले जानकारी दिएको थियो । तर, यस पटक चितवनमा न्यूनतम ९८ देखि अधिकतम
१३९ र औसत अर्थात् कुल १२० बाघ रहेका छन् । सन् २००९ मा भएको गणनामा ९१ र
त्यसको एक वर्षपछि चुरेमा भएको अनुगमनमा फेला परेका ३४ गरी कुल १२५ वयस्क
बाघभन्दा यस पटक पाँचवटा कम बाघ फेला परेका छन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवनमा बाघ घटे वा बढेभन्दा पनि मानवमाथि लगातार हुने गरेको आक्रमण
चिन्ताको विषय बनेको छ । गएको आर्थिक वर्षमा चितवन निकुञ्जआसपासका
क्षेत्रमा जंगली जनावरको आक्रमणमा परेर १६ जनाले ज्यान गुमाएको निकुञ्ज
प्रशासनले जानकारी गराएको छ । बाघ दिवसका दिन चितवन निकुञ्जका प्रमुख
संरक्षण अधिकृत कमलजंग कुँवरले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार त्यसरी
मर्नेमध्ये आधा अर्थात् आठ जनालाई बाघले नै आक्रमण गरेको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
योभन्दा अघिल्लो आर्थिक वर्षमा बाघका कारण चार जनाको मृत्यु भएको थियो ।
त्योभन्दा अघिल्लो आर्थिक वर्षमा बाघको आक्रमणमा परेर मर्ने कोही पनि
थिएनन् । अर्थात्, शून्यबाट चार अनि आठ गरेर मान्छेहरु मरिरहेका छन् । सन्
२०२२ सम्म बाघ दोब्बर बनाउने लक्ष्य पूरा होला वा नहोला, तर बाघको आक्रमणमा
परेर ज्यान गुमाउनेको संख्या दोब्बर भइसकेको छ । त्यसैले, यो ज्यादै
चिन्ताको विषय हो । स्थानीयमाथि जनावरले गर्ने आक्रमण नरोकिए संरक्षणप्रति
उनीहरुलाई उत्प्रेरित गर्न गाह्रो हुन्छ । स्थानीयको जागरूकता र सक्रिय
सहभागिताबिना संरक्षण कार्य प्रभावकारी बन्दैन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
स्थानीयमाथि बाघको आक्रमण किन बढ्दो छ ? यसप्रति ध्यान दिन आवश्यक छ ।
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको मध्यवर्ती व्यवस्थापन समितिका पूर्वअध्यक्ष
कृष्ण भुर्तेलको अनुभवमा बाघको आहारा निकुञ्जमा घट्दो छ । अहिले भएको
गणनाले पनि यो कुरालाई पुष्टि गरेको छ । बाघ धेरै पाइने चितवन निकुञ्ज,
बर्दिया निकुञ्ज र शुक्लाफाँटा वन्यजन्तु आरक्षमध्ये बाघको आहारा प्रजातिको
सबैभन्दा कम घनत्व चितवन निकुञ्ज क्षेत्रमा नै छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जआसपासमा मध्यवर्ती सामुदायिक वनको राम्रो विकास भएको छ ।
राम्रो घाँस पाइने भएका कारण जरायो, चित्तलले बथान बढाएका छन् सामुदायिक
वनहरुमा । जरायो, चित्तल भएको ठाउँमा बाघ आउने नै भयो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
आहारा खोज्दै आउने बाघ र घाँसदाउरा लिन मध्यवर्ती वन पस्ने गाउँलेहरुबीच
जम्काभेट बढ्न थालेको हो भन्छन् भुर्तेल । बाघले धेरै दुःख दिने मेघौली
क्षेत्रका बासिन्दा हुन् उनी । संख्या बढाउने योजनामा लागेको सरकारले
निकुञ्जभित्रका घाँसे मैदानको अवस्था सुधारेर बाघको आहारा प्रजातिका
जनावरहरु चित्तल, जरायोको संख्या बढाउन सुझाव दिन्छन्, भुर्तेल । बाघ
निकुञ्जभन्दा बाहिर नआउने उपायको खोजीमा लाग्नु उत्तम हुने उनको भनाइ छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत कमलजंग कुँवरको भनाइलाई आधार मान्ने हो
भने बाघको आनीबानी थाहा पाउने हो भने उसको आक्रमणबाट जोगिन सकिन्छ । तर,
उसको आनीबानी के–कस्तो हो, सिकाउने कसले ? बस्तीमा लगातार बाघ आक्रमणका
घटना बढिरहँदा स्थानीयलाई सचेत बनाउने विषयमा सरकारले अहिलेसम्म कुनै
कार्यक्रम गरेको भोग्न तथा सुन्न पाइएको छैन । स्थानीयलाई असुरक्षित बनाएर
संरक्षणमा फलदायी काम गर्न सकिन्न भन्ने कुरा सरकारले बेलैमा बुझ्न आवश्यक छ
।</div>
<div style="text-align: justify;">
बाघ संरक्षणको अर्को चुनौती यसको चोरीसिकार नै हो । गैँडा मारेर खाग मात्रै
लैजान्छन्, अजङको शरीर त्यसै छाड्छन् । त्यसैले, तस्करले मारेको गैँडाको
सूचना बाहिर आउँछ । बाघको बारेमा अप्ठ्यारो के हो भने यसका रौँ, हड्डी,
छालादेखि लगभग सबै अंगप्रत्यंग बिक्री हुने भएकाले तस्करले मारेको बाघको
अवशेषसम्म राख्दैनन् । त्यसैले, बाघको सिकार कति भयो भनी पत्ता लगाउन
गाह्रो हुन्छ । तर, सिकार भई नै राखेको हुन्छ ।</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisXKuo0Yv2Xg9Zc5W4Eg4p1mHAUM-kTyPzra1EhxAaj5PfluOyg9I7SrxOHCDkdgNC-U9cz2H4REYgD8qu2lGTz41L4hrPEyKeb77Zh2y2sRGmSo6a8SF89ilpzWauhYa9vRpwRB4noBY/s1600/pic.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="279" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisXKuo0Yv2Xg9Zc5W4Eg4p1mHAUM-kTyPzra1EhxAaj5PfluOyg9I7SrxOHCDkdgNC-U9cz2H4REYgD8qu2lGTz41L4hrPEyKeb77Zh2y2sRGmSo6a8SF89ilpzWauhYa9vRpwRB4noBY/s320/pic.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">बाघ मार्न प्रयोग हुने पासोसहित समातिएका एक व्यक्ति </td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
तस्करहरु कति चलाख छन् भन्ने कुरा बर्दियामा भएको घटनाले नै पुष्टि गर्छ ।
वि.सं. २०६७ सालको असोजमा चितवनमा एउटा बाघ होटलमा फेला प¥यो । उद्धारपछि
केही समय चितवन निकुञ्जको कसरामा पशुचिकित्सकको रेखदेखमा रहेपछि बाघ स्वस्थ
भयो । त्यसलाई बर्दिया लगेर छाड्ने निर्णय भयो । नमो बुद्ध नाम राखेर सो
बाघलाई निकै तामझामका साथ बर्दिया लगियो । बाघको घाँटीमा सेटलाइट जडित
रेडियोकलर बाँधियो । त्यस प्रकारको अत्याधुनिक रेडियोकलरले काठमाडौँमा बसेर
नै बाघ कहाँ छ, पत्ता लाग्छ भनियो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
तर, केही दिनपछि एकाएक बाघ गायब भयो । खोजी गर्दै जाँदा बाघ फेला परेन,
रेडियोकलर भने भेटियो । अधिकारीहरुले बाघ चोरी तस्करले नै मारेको ठहर गरे ।
बाघ तस्करहरु कति शक्तिशाली छन् भन्नका लागि यो उदाहरण नै काफी छ । भारतका
विभिन्न संरक्षित क्षेत्रहरुमा चोरीसिकारका घटना बढेको खबर त्यहाँका
सञ्चारमाध्यममा आइरहेका छन् । त्यसमाथि, डरलाग्दो अर्को खबर पनि छ, कुख्यात
बाघ तस्कर संसारचंदको रिहाइ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
भारत राजस्थानमा रहेको सरिस्का नेसनल पार्कका पूरै बाघ मारेर अंगको कारोबार
गरेको आरोप लागेका संसारचंद केही दिनमै छुट्न लागेको भारतीय
सञ्चारमाध्यमहरुले जनाएका छन् । सन् २००५ मा समातिएका संसारचंदमाथि लागेका
आरोपहरुको पर्याप्त प्रमाण नभएपछि दुई सय बाघ मार्ने मुद्दाका अभियुक्त
संसार रिहा हुँदा नेपालमा पनि तस्करहरुले टाउको उठाउने जमर्को अवश्य
गर्नेछन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
संसारचंद जेलबाट छुटेर बाघको अंगको कारोबारमा फेरि हात हालेमा भारतका
मात्रै होइन, नेपालका बाघ पनि उनको निशानामा पर्नेछन् । चोरीसिकार पहिलाको
भन्दा झनै बढेर जाने सम्भावनालाई नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन । तस्करले बाघ
नमारुन् र बाघले स्थानीयलाई नमारोस्, यी दुई कुरालाई ध्यानमा राखेर संरक्षण
योजना बनाए सफलता अवश्य मिल्नेछ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-24559659978748557162013-08-03T20:27:00.000-07:002013-08-03T20:27:29.948-07:00गोरखा ल्याण्डको बारेमा छ वर्ष पुरानो लेख <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
<blockquote class="tr_bq">
<span style="color: red;"><span style="font-size: x-small;">यो लेख सन् २००७ को डिसेम्बरमा लेखिएको हो । जुन बेला सन् २०१० सम्म गोरखाल्याण ल्याएरै छाड्ने उद्घोषका साथ विमल गुरुङले आन्दोलन सुरु गरेका थिए । सन् २०१० पनि आयो गयो तर गोरखाल्याण्ड बन्न सकेन । अहिले गोरखाल्याण्ड अभियान चर्केको छ । त्यसैले यो पुरानो लेख खोजेको हुँ । </span></span></blockquote>
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqJ_2_pfBKn3gyi1ht-rdmeA5_bhkZtbnNfNSWXoI99rsYIg9hBwdnFraQQY8T5tlQAHxUeOvKaaWmEhzDG-y_5PNrW9psTgj7_VwZi2e4ba3Mk3GX4bTNPMwwdJq2H6om337zoGe9jh0/s1600/Poster.jpg1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqJ_2_pfBKn3gyi1ht-rdmeA5_bhkZtbnNfNSWXoI99rsYIg9hBwdnFraQQY8T5tlQAHxUeOvKaaWmEhzDG-y_5PNrW9psTgj7_VwZi2e4ba3Mk3GX4bTNPMwwdJq2H6om337zoGe9jh0/s320/Poster.jpg1.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
भारतमा गोरखाल्याण्ड राज्यको माग गर्दे दार्जालिङका गोरखाली नेता सुवास घिसिङको नेतृत्वमा सन् १९८६ मा हिसांत्मक आन्दोलन चर्कियो । सन् १९८८ मा सिमित अधिकार सहितको दार्जालिङ गोरखा पार्वत्य परिषद (दागोपाप) पाएर घिसिङले सम्झौता गरे पछि सो आन्दोलन रोकियो । तर गोरखाल्याण्ड बनाउने चर्चा बेला बेलामा उठी रहन्छ । अहिले पनि दार्जालिङका भित्ताहरुमा गोरखाल्यण्डको माग लेखिएका पोष्टरहरु छ्याप्छ्प्ती टा“सीएका छन् । <br />दागोपापलाई छैठौं अनुसूचीको मान्यता दिने भारतको केन्द्र सरकारको योजना सार्वजनिक भए पछि दार्जालिङमा गोरखाल्याण्डको आन्दोलनले फेरि आकार लिन थालेको हो । तर छैठौं अनुसूचीको विपक्षमा मात्र होईन समर्थनमा पनि गोरखाली नेताहरु देखिएका छन् । घिसिङ नै छैठौं अनुसूचिको समर्थक हुन् । गोरखा लिग,गोरखा राष्ट्रिय का“ग्रेस र गोरखा जनमुक्ति मोर्चाले पश्चिम बंगाल सरकारको सशक्त विरोध गर्दै दार्जालिङ तताएका छन् । विमल गुरुङ अध्यक्ष रहेको गोरखा जनमुक्ति मोर्चा आक्रमक ढंगले अगाडी आएको छ । <br />गोरखा जनमुक्ति मोर्चाले कात्तिक २१ गते अर्थात सात नोभेम्वर वुधवारका दिन दार्जालिङको चौरास्तामा सभा राखेर गोरखाल्याण्ड राज्य बनाएरै छाड्ने आन्दोलन सुरु भएको घोषणा ग¥यो । छैठौं अनुसूचीको विरोधमा १५ नोभेम्वर अर्थात कात्तिक २९ गते दार्जालिङमा सभाहरु सम्पन्न भए । त्यसको हप्ता दिन पछि २२ नोभेम्वरमा मोर्चा र गोरखा लिगले पहाड बन्द अयोजना ग¥यो । छैठौं अनुसूची समर्थकहरु पनि चुपचाप रहेनन् । मोर्चा र लिगको बन्द पछि दार्जालिङमा फेरि बन्द भयो । <br /> घिसिङको संगठन गोरखा राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाका समर्थकहरुले २४ नोभेम्वरमा अनिश्चित बन्द राखेका थिए । जनमुक्ति मोर्चाका अध्यक्ष विमल गुरुङलाई पक्रनु पर्ने मागले त्यो बन्द भएको थियो । पूर्व पार्षद केवी गुरुङ माथी विमलका समर्थकले आक्रमण गरेको अरोप लगाउ“दै यस्तो माग आयो । अनिश्चित भने पनि चार दिन पछि बन्द फिर्ता भयो । तर छैठौं अनुसूची समर्थक र विरोधी गोरखालीहरुको मत मतान्तर झडपकै तहमा पुग्नुले गोरखाल्याण्ड आन्दोलनलाई कम्जोर बनाउने पिरलो दार्जालिङका सर्वसाधरणलाई छ ।<br /><b><span style="color: red;">गोरखाल्याण्ड नै हराउने चिन्ताः </span></b> घिसिङले सन् ८८ मा गोरखाल्याण्डको बदला दागोपापमा चित्त बुझाएर आन्दोलन रोके । त्यस पछि गोरखाल्याण्ड प्राप्तीको अभियान यति कम्जोर बन्यो की सन् २००० मा भारतमा तीनवटा नया“ राज्यको जन्म हुदा गोरखालीहरुको हातमा केही परेन । अहिले आएर दागोपापले छैठौं अनुसूचीको मान्यता पाए गोरखाल्यण्ड सधैको लागि गुम्छ भन्ने चिन्ताले एक थरी गोरखालीहरु आन्दोलित भएका हुन् ।<br />दार्जालिङ भारतको पश्चिम बंगाल राज्य अन्तर्गत पर्ने नेपाली भाषीको बाहुल्यता भएको पहाडी जिल्ला हो । यो ठाउ“ सन् १८१६ को सुगौली सन्धि पछि नेपालको हातबाट फुत्केको भूभाग हो । दर्जालिङले सन् १९०७ बाटै पश्चिमबंगालबाट मुक्त हुन चाहेको हो । बंगालको उत्तरी भूभाग दार्जालिङ र डुवर्सलाई छुट्टाएर अलग राज्य दिनु पर्ने माग उठेको सय वर्ष भयो तर पहाडवासीले राज्य होईन नया“ नया“ नेता देख्न र उनीहरुको मत मतान्तर सुन्न मात्र पाएका छन् ।<br />सुवास घिसिङले सन् १९८० मा गोरखा राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा गठन गरेका हुन् । सन् १९८६ को जुलाई २२ मा पहिलो दिन मै १३ जना आन्दोलनकारीको ज्यान जाने गरि घिसिङले हिंसात्मक आन्दोलनको सुरुवात गरे । गोरखाल्याण्ड नपाएसम्म निरञ्तर आन्दोलन गर्ने पूर्व घोषणा भए पनि घिसिङले सन् १९८८ को अगष्ट २२ मा केन्द्र र बंगाल सरकारस“ग सम्झौता गरे । त्यो बेलामा १२ सय जनाले ज्यान गुमाएका छन् ।<br />अलग राज्यलाई थाति राखेर दार्जालिङले पाएको गोरखा पार्वत्य परिषदमा दार्जालिङ, खर्साङ र कालिम्पोङ सव डिभिजन समेटिएका छन् । दागोपापले बंगाल राज्य सरकार अन्तर्गत रहेर सातवटा विभागहरु हेर्न पाउ“छ । यो परिषद ४२ सदस्यीय हुन्छ । तर २८ सिटका लागि मात्र निर्वाचन हुन्छ अरु मान्छे राज्य सरकारले छान्छ । त्यसैले यो राज्य सरकार अन्तर्गत रहेको एउटा साह्रै शक्तिहिन संस्था भएको असन्तुष्ट गोरखालीहरु आरोप लगाउ“छन् ।<br />परिषदमा घिसिङकै एक छत्र राज छ । विगत तीन वर्षदेखि परिषदको चुनाव पनि भएको छैन । घिसिङले कार्यबहाक भएर काम गर्दै आएका छन् । परिषदमा विकास बजेटको रुपमा सन् ८८ देखि २००० सम्म सात सय २१ करोड भारतीय रपैया“ आएको थियो तर लेखा परिक्षण भएको थिएन । यो रकममा भ्रष्टाचार हुने चर्चालाई बल पुग्ने गरेर साहित्यकार ईन्द्रबहादुर राईले भनेका थिए ‘दागोपापमा करोडौं रकम अयो भन्ने सुनिन्छ तर काम भने केही भएको छैन ।’<br />यही परिषदलाई छैठौं अनुसूचीको मान्यता केन्द्र सरकारले दिन थालेको हो । यो सम्बन्धि विधेयकले नोभेम्बर २९ मा भारतीय लोकसभामा प्रवेश पाएको छ । विधेयक पेश हुदा घिसिङको समुह गोरखा राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाका दार्जालिङ शाखा अध्यक्ष दीपक गुरुङले हर्ष ब्यक्त गर्दै विधेयक पारित हु“दाको दिन पहाड भरी धुमधामस“ग खुसी मनाउने तयारी भैरहेको बताए । अखिल भारत गोरखा लीगका मदन तमाङले भने यो कुरा पहाडको निम्ति दुर्गाग्यपूर्ण भएको बताए । छैठौं अनुसूचीलाई समर्थन गर्नु बंगालको दासत्वको समर्थन गर्नु हो भन्ने नारा गोरखा लीगको छ । क्रान्तिकारी माक्र्सवादीहरुको कम्युनिष्ट पार्टी (क्रामाकपा) ले विधेयकले भारतीय गोरखाको कदर नगरेको प्रतिकृया दिएको छ ।<br />भारतीय संविधानमा व्यवस्था भएको छैठौं अनुसूची अनुशार कुनै क्षेत्र वा जिल्लामा विभिन्न आदिवासी समूह बस्छन् भने उनीहरुलाई स्वायत्तता दिने व्ययस्था छ । ‘यसले पहाड र मधेसको स्थायी सिमाना खडा गरिदिन्छ अनि सिलगडी र डुवर्स सधैंका लागि बंगालको कब्जामा पर्न जान्छ । यस काममा बंगाल सरकार र घिसिङ सफल भए गोरखाल्याण्डको मलामी जादा हुन्छ । परिषदका अहिलेका तीनवटा मुकामबाट मात्र राज्य बन्न सक्दैन । सवै भन्दा सानो मानिएका राज्य पनि यी भन्दा कम्तीमा तीन गुणा ठूला छन् ।’ सिलगडीबाट निस्कने नेपाली दैनिक सुनचरीमा डा.हर्कबहादुर क्षेत्रीले यस्तो लेखेका छन् । <br />छैठौं अनुसूचीले गोरखाल्याण्ड ल्याउ“छ भन्दै घिसिङ नहिडेका होईनन् । तर सुनचरी मै कृष्णराज क्षेत्री लेख्छन् ‘दार्जालिङ गोरखा पार्वत्य परिषदलाई छैठौं अनुसूची मार्फत संविधानमा अन्तर्भुक्त गराए पछि यो बंगालको भू भाग हुन्छ अलग राज्य गोरखाल्याण्ड हुदैन भनेर मुख्यमन्त्री बुद्धदेव भट्टचार्यले भनेका छन् उनको उक्त बक्तव्यले गोरामुमो (घिसिङको संगठन) लाई लाज शरम आउनु पर्ने हो ।’ दार्जिलिङ्, खरसाङ, कालेबुङ, डुवर्स र सिलिगुडीलाई नसमेटे गोरखाल्याण्ड बन्न सक्दैन छैठौं अनुसूचिले डुबर्स र सिलिगुडीलाई अलग पार्छ भन्ने विरोधीहरुको मत थियो । <br /><b><span style="color: red;">गोरखाल्याण्ड होईन नेता मात्र जन्मेः </span></b>सय वर्ष पुगेको अभियानले माग गरेको मुख्य कुरा गोरखाल्याण्ड नपाए पनि नेता भने अनेक जन्माएको छ । सनू् १९३६ मा दार्जालिङ नजिकको मिरिक मञ्चु चिया बगानमा जन्मेका सुवास घिसिङ नै अझै सम्मका प्रभावशाली गोरखाली नेता हुन् । हिसांत्मक आन्दोलनले एकाएक चर्चामा आएका उनले दागोपापमा सम्झौता गरे पछि भारत सरकारबाट ‘इन्दिरा शान्ति ’ पुरस्कार पाए । तर गोरामुमोका तत्कालिन उप महासचिव छत्रसिह सुब्बाले मोर्चाबाट विद्रोह गरेर अर्को संगठन खोले ।<br />घिसिङका समर्थकहरु पहिला दागोपाप नै गोरखाल्यण्डको प्रारुप हो भन्दथे भने छैठौं अनुसूचीलाई पनि उनीहरुले यसरी नै अथ्र्याई राखेका छन् । तर दागोपापमा सम्झौता गर्दा धारा २(४) मा गोरामुमो यो सम्बन्धि सवै आन्दोलन फिर्ता गर्न तयार छ भनेकाले घिसिङले लिखितरुपमै गोरखाल्याण्ड त्यागी सकेका हुन् भन्ने मत विरोधीहरुको छ । त्यसैले विहार र उत्तर प्रदेशमा नया“ राज्य जन्म हुदा बंगाल सरकारले गोरखाल्याण्ड बारे कुनै सुनुवाई नगरेको उनीहरुको मत छ ।<br />पश्चिमबंगालको सत्तासिन दल भारतीय कम्युनिष्ट पार्टी (माक्र्सवादी) ले गोरखाल्यण्डका बारेमा गलत नीति अख्तियार गरेको भनेर लोकसभामा सो पार्टीको तर्फबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सांसद रत्नबहादुर (आरबी) राई र राज्यसभाका सांसद तामाङ दावा लामाले सन् १९९६ मा पार्टी नीतिको विरुद्धमा नै गएर गोरखाल्यण्डमा अडान राखे । त्यती बेला क्रान्तिकारीहरुको माक्र्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी (क्रामाकपा) गठन भयो । आरबी राई सो पार्टीको महासचिव भए । <br />त्यती बेला नै मदन तमाङको संयोजकत्वमा गोरखाल्याण्ड पिपल्स फ्रन्ट नामक संयुक्त मोर्चा पनि गठन भएको थियो । मोर्चामा गोरखालीका १३ बटा संघ संगठन र राजनैतिक दलहरु समावेस भएका थिए । तर पनि आन्दोलनले खासै गति लिएन । नया“ राज्य जन्म हुदा आफुहरुको वास्ता नभएको कुराले जुर्मुराएका गोरखालीहरु विस्तारै सेलाए । अहिले फेरि छैठौं अनुसूचीले विमल गुरुङ र उनको संगठन गोरखा जनमुक्ति मोर्चालाई गोरखाल्याण्ड आन्दोलनको सशक्त शक्तिका रुपमा चिनाएको छ ।<br />थरी थरी नेताले गोरखाल्याण्डको आवाजलाई बिउ“झ्याई राखेका छन् । तर यो सपना पुरा हुने हो वा होईन भन्ने दुविधा सर्वसाधरणलाई छ । इलाम भन्दा पर नपुगे पनि नेपालको राजनैतिक घटनाक्रममा चाख राख्ने दार्जालिङ गोलबजार नजिकका एक जना पसले गोविन्द क्षेत्री भन्छन् ‘ दाजुहरुको संविधान सभा र हाम्रो गोरखाल्याण्डको ताल एउटै भएको छ ।’</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-3343070469688952682013-07-17T20:23:00.003-07:002013-07-17T20:23:55.644-07:00पखला लाग्दा मर्नु पर्ने मेडिकल सिटी <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhUjqG8oGgw7EhgxWL-2QpcUF50Zm_vJ7d1UnNMxVi67-Yg4Vd4d9oCpe_UeS0D6rltcT41GyKuYGEtZRFM3YKC_Rn8RSHkCcjjYOmP93rHXD-5uLJhzgeWMW_i5oynTNUnUuWb96K6WqU/s1600/Babu+Chepang.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhUjqG8oGgw7EhgxWL-2QpcUF50Zm_vJ7d1UnNMxVi67-Yg4Vd4d9oCpe_UeS0D6rltcT41GyKuYGEtZRFM3YKC_Rn8RSHkCcjjYOmP93rHXD-5uLJhzgeWMW_i5oynTNUnUuWb96K6WqU/s400/Babu+Chepang.jpg" width="337" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">अस्पताल आउँदा यस्ता थिए बाबु । </td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
मेडिकल सिटीको रुपमा चर्चा हुने चितवनमा एकजना विपन्न परिवारका चेपाङ बालकले पखलाका कारण ज्यान गुमाएका छन्। पखलाले सताएको तीन दिनपछि सदरमुकामा भरतपुर टेक्न पाएका बाबुले यहाँका राम्रा र सुविधा सम्पन्न अस्पतालमा भर्ना हुन पनि सास्ती खेप्नु परेको थियो। ढिलो उपचार सुरु भएका कारण बाबु चेपाङले बिरामी भएको पाँच दिनपछि प्राण त्यागे।<br />सरकारी अस्पतालमा चेपाङ समुदायको निःशुल्क उपचार हुन्छ। निजी अस्पतालले पनि आफ्नो अस्पतालको १० प्रतिशत शैय्या गरिव वर्गलाई छुट्याउनु पर्ने प्रवधान छ। तर चन्दा उठाएर गाउँदेखि भरतपुरसम्म आएका बाबु चेपाङले उपचार पाउन तीनवटा अस्पतालमा धाउनु परेको थियो। निःशुल्क उपचार हुने भरतपुर अस्पतालले भर्ना त लियो तर आइसीयु खाली छैन भनेर अन्त्यै पठायो। <br />पुर्वी चितवनको पिप्ले गाविस वडा नं। ९ मा पर्ने पहाडी गाउँ धमिलेमाका चार वर्षीय बाबु चेपाङलाई असार २५ गते पखला लाग्न सुरु भएको थियो। उनकी आमा सुन्तलीले बाबुलाई सुरुमा भण्डरा स्वास्थ्यक केन्द्रमा उपचारका लागि ल्याएकी थिइन्। तर झन्पछि झन् झाडा बान्ताले च्याप्न थालेपछि असार २८ मा भरतपुर ल्याइएको थियो। <br />चितवन मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पतालमा उपचार गराइ रहेका बाबुको असार ३० गते राती नौ बजे निधन भएको हो। भरतपुर अस्पतालमा आइसीयु उपलब्ध नाएपछि उनकी आमा सुन्तली र साथमा आएकी भण्डरा डडुवा गाउँकी शर्मिला धरेलले बाबुलाई भरतपुर मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पताल लगे। त्यहाँ पनि आइसीयु छैन भनेपछि चितवन मेडिकल कलेज ल्याइएको थियो। <br />चितवन मेडिकल कलेजले निःशुल्क उपचार गर्ने बचन दिएको थियो। पखलाले सिकिस्त भएकाले अस्पतालले आइसीयुमा राखेर उपचार गर्दा गर्दै पनि उनलाई बचाउन नसकेको डा. दयाराम लम्सालले बताए। 'डायरियाले थलिएर बेहोस भइसकेको थियो। दुई दिन अगाडी ल्याएको भएत बच्ने सम्भावना रहन्थ्यो' डा.लम्सालले भने। <br />धमिले गाउँ राजमार्गबाट साढे तीन किलो मिटर उत्तरमा छ। राजमार्गसँगै जोडिएको डडुवामा आएपछि त्यहाँका गाउँलेले दुइ सहयोग जुटाए। एकै क्षणमा १५ सय रुपैयाँ जम्मा भयो। वन समितिले एम्बुलेन्सको व्यवस्था गर्ने भयो। बिरामी र सुन्तलीसँगै डडुवाकी शर्मिला धरेल भरतपुर आइन्। धमिलेमा बस्ने सवै चेपाङ हुन्। सवै विपन्न अवस्थाका छन्।</div>
<div id="stcpDiv" style="left: -1988px; position: absolute; text-align: justify; top: -1999px;">
<div class="itemIntroText">
मेडिकल
सिटीको रुपमा चर्चा हुने चितवनमा एकजना विपन्न परिवारका चेपाङ बालकले
पखलाका कारण ज्यान गुमाएका छन्। पखलाले सताएको तीन दिनपछि सदरमुकामा भरतपुर
टेक्न पाएका बाबुले यहाँका राम्रा र सुविधा सम्पन्न अस्पतालमा भर्ना हुन
पनि सास्ती खेप्नु परेको थियो। ढिलो उपचार सुरु भएका कारण बाबु चेपाङले
बिरामी भएको पाँच दिनपछि प्राण त्यागे। </div>
<div class="googlead300-content">
<div class="story-page-ad">
<div class="custom">
<a href="http://nagariknews.com/component/rsform/form/1-subscribe-newspaper?Itemid=151"><img alt="Laptop Bag with every nagarik" height="250" src="http://nagariknews.com/images/advertisements/ads-bag.jpg" width="300" /></a>
</div>
</div>
</div>
<div class="itemFullText">
<span style="line-height: 1.3em;">सरकारी
अस्पतालमा चेपाङ समुदायको निःशुल्क उपचार हुन्छ। निजी अस्पतालले पनि आफ्नो
अस्पतालको १० प्रतिशत शैय्या गरिव वर्गलाई छुट्याउनु पर्ने प्रवधान छ। तर
चन्दा उठाएर गाउँदेखि भरतपुरसम्म आएका बाबु चेपाङले उपचार पाउन तीनवटा
अस्पतालमा धाउनु परेको थियो। निःशुल्क उपचार हुने भरतपुर अस्पतालले भर्ना त
लियो तर आइसीयु खाली छैन भनेर अन्त्यै पठायो। </span><br />
पुर्वी चितवनको
पिप्ले गाविस वडा नं. ९ मा पर्ने पहाडी गाउँ धमिलेमाका चार वर्षीय बाबु
चेपाङलाई असार २५ गते पखला लाग्न सुरु भएको थियो। उनकी आमा सुन्तलीले
बाबुलाई सुरुमा भण्डरा स्वास्थ्यक केन्द्रमा उपचारका लागि ल्याएकी थिइन्।
तर झन्पछि झन् झाडा बान्ताले च्याप्न थालेपछि असार २८ मा भरतपुर ल्याइएको
थियो।<br />
चितवन मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पतालमा उपचार गराइ रहेका बाबुको
असार ३० गते राती नौ बजे निधन भएको हो। भरतपुर अस्पतालमा आइसीयु उपलब्ध
नाएपछि उनकी आमा सुन्तली र साथमा आएकी भण्डरा डडुवा गाउँकी शर्मिला धरेलले
बाबुलाई भरतपुर मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पताल लगे। त्यहाँ पनि आइसीयु छैन
भनेपछि चितवन मेडिकल कलेज ल्याइएको थियो।<br />
चितवन मेडिकल कलेजले निःशुल्क
उपचार गर्ने बचन दिएको थियो। पखलाले सिकिस्त भएकाले अस्पतालले आइसीयुमा
राखेर उपचार गर्दा गर्दै पनि उनलाई बचाउन नसकेको डा. दयाराम दहालले बताए।
'डायरियाले थलिएर बेहोस भइसकेको थियो। दुई दिन अगाडी ल्याएको भएत बच्ने
सम्भावना रहन्थ्यो' डा.लम्सालले भने।<br />
धमिले गाउँ राजमार्गबाट साढे तीन
किलो मिटर उत्तरमा छ। राजमार्गसँगै जोडिएको डडुवामा आएपछि त्यहाँका
गाउँलेले दुइ सहयोग जुटाए। एकै क्षणमा १५ सय रुपैयाँ जम्मा भयो। वन समितिले
एम्बुलेन्सको व्यवस्था गर्ने भयो। बिरामी र सुन्तलीसँगै डडुवाकी शर्मिला
धरेल भरतपुर आइन्। धमिलेमा बस्ने सवै चेपाङ हुन्। सवै विपन्न अवस्थाका छन्।
</div>
- See more at: http://nagariknews.com/society/nation/story/4387#sthash.qfn1Cp2z.dpuf</div>
<div id="stcpDiv" style="left: -1988px; position: absolute; text-align: justify; top: -1999px;">
<div class="itemIntroText">
मेडिकल
सिटीको रुपमा चर्चा हुने चितवनमा एकजना विपन्न परिवारका चेपाङ बालकले
पखलाका कारण ज्यान गुमाएका छन्। पखलाले सताएको तीन दिनपछि सदरमुकामा भरतपुर
टेक्न पाएका बाबुले यहाँका राम्रा र सुविधा सम्पन्न अस्पतालमा भर्ना हुन
पनि सास्ती खेप्नु परेको थियो। ढिलो उपचार सुरु भएका कारण बाबु चेपाङले
बिरामी भएको पाँच दिनपछि प्राण त्यागे। </div>
<div class="googlead300-content">
<div class="story-page-ad">
<div class="custom">
<a href="http://nagariknews.com/component/rsform/form/1-subscribe-newspaper?Itemid=151"><img alt="Laptop Bag with every nagarik" height="250" src="http://nagariknews.com/images/advertisements/ads-bag.jpg" width="300" /></a>
</div>
</div>
</div>
<div class="itemFullText">
<span style="line-height: 1.3em;">सरकारी
अस्पतालमा चेपाङ समुदायको निःशुल्क उपचार हुन्छ। निजी अस्पतालले पनि आफ्नो
अस्पतालको १० प्रतिशत शैय्या गरिव वर्गलाई छुट्याउनु पर्ने प्रवधान छ। तर
चन्दा उठाएर गाउँदेखि भरतपुरसम्म आएका बाबु चेपाङले उपचार पाउन तीनवटा
अस्पतालमा धाउनु परेको थियो। निःशुल्क उपचार हुने भरतपुर अस्पतालले भर्ना त
लियो तर आइसीयु खाली छैन भनेर अन्त्यै पठायो। </span><br />
पुर्वी चितवनको
पिप्ले गाविस वडा नं. ९ मा पर्ने पहाडी गाउँ धमिलेमाका चार वर्षीय बाबु
चेपाङलाई असार २५ गते पखला लाग्न सुरु भएको थियो। उनकी आमा सुन्तलीले
बाबुलाई सुरुमा भण्डरा स्वास्थ्यक केन्द्रमा उपचारका लागि ल्याएकी थिइन्।
तर झन्पछि झन् झाडा बान्ताले च्याप्न थालेपछि असार २८ मा भरतपुर ल्याइएको
थियो।<br />
चितवन मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पतालमा उपचार गराइ रहेका बाबुको
असार ३० गते राती नौ बजे निधन भएको हो। भरतपुर अस्पतालमा आइसीयु उपलब्ध
नाएपछि उनकी आमा सुन्तली र साथमा आएकी भण्डरा डडुवा गाउँकी शर्मिला धरेलले
बाबुलाई भरतपुर मेडिकल कलेजको शिक्षण अस्पताल लगे। त्यहाँ पनि आइसीयु छैन
भनेपछि चितवन मेडिकल कलेज ल्याइएको थियो।<br />
चितवन मेडिकल कलेजले निःशुल्क
उपचार गर्ने बचन दिएको थियो। पखलाले सिकिस्त भएकाले अस्पतालले आइसीयुमा
राखेर उपचार गर्दा गर्दै पनि उनलाई बचाउन नसकेको डा. दयाराम दहालले बताए।
'डायरियाले थलिएर बेहोस भइसकेको थियो। दुई दिन अगाडी ल्याएको भएत बच्ने
सम्भावना रहन्थ्यो' डा.लम्सालले भने।<br />
धमिले गाउँ राजमार्गबाट साढे तीन
किलो मिटर उत्तरमा छ। राजमार्गसँगै जोडिएको डडुवामा आएपछि त्यहाँका
गाउँलेले दुइ सहयोग जुटाए। एकै क्षणमा १५ सय रुपैयाँ जम्मा भयो। वन समितिले
एम्बुलेन्सको व्यवस्था गर्ने भयो। बिरामी र सुन्तलीसँगै डडुवाकी शर्मिला
धरेल भरतपुर आइन्। धमिलेमा बस्ने सवै चेपाङ हुन्। सवै विपन्न अवस्थाका छन्।
</div>
- See more at: http://nagariknews.com/society/nation/story/4387#sthash.qfn1Cp2z.dpuf</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-87564555172515547812013-07-04T17:53:00.003-07:002013-07-04T17:53:57.189-07:00माया बाँड्न मान्छेले सिकौ यीबाट<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHL9VJrEpKpTcpD3U5oWUaaT8cGor66Cz2MgesbuZl4czC3MgjByvPP5MDRjStrujetkaXH4aYK6mMNAPXers1tIwzgSbgDEgHqTluhGpMKewDEYLWaNT7uVnf52doPqx2fY-_2vFsuUU/s720/Chhawa.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHL9VJrEpKpTcpD3U5oWUaaT8cGor66Cz2MgesbuZl4czC3MgjByvPP5MDRjStrujetkaXH4aYK6mMNAPXers1tIwzgSbgDEgHqTluhGpMKewDEYLWaNT7uVnf52doPqx2fY-_2vFsuUU/s400/Chhawa.JPG" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">जंगली हात्तीको छावा (दायाँ) र आफ्नो छावालाई सँगै दूध चुसाउँदै चितवनकली ।</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
‘धुर्बे’ को कथा सुनेकालाई हात्ती क्रुर मात्रै हुन्छ भन्ने लाग्दो हो । तर माया, ममता जनावरहरुमा पनि हुन्छ । त्यसमाथि हात्तीले गर्ने माया ममता मान्छेकोभन्दा कम हुँदैन । यो कुरा ख्याल होइन साच्चै हो । देख्नै मन लागेको छ भने भरतपुरबाट पुर्वी चितवन तर्फ लम्के हुन्छ । <br />आफ्नो बथान र आमाबाट बिछोडिएको भर्खरको जंगली हात्तीको बच्चा (छावा)ले आमाको जस्तै माया र साथ पाएको छ । सौराहाको घरपालुवा ढोइ (पोथी हात्ती)ले उसलाई दूध चुसाउने गर्छे । आफ्नै र जंगली छावालाई सँगसँगै दूध चुसाएको दृश्यले सवैलाई दंग पार्छ । <br />आफ्ना बच्चालाई पशुपंक्षिले पनि माया गर्छ । अर्काका बच्चालाई माया गर्न र स्याहार पु¥याउन मान्छेले मात्रै जानेको हुन्छ भन्ने बुझाई धेरैको छ । तर चितवन निकुञ्जको सौराहा हात्तीसारको जंगली छावा र घरेलु ढोइबीचको आत्मियताले यी सवै मान्यता गलत सावित गरेको छ । <br />रौतहट बागमती किनारमा अलपत्र परेको जंगली छावालाई पर्सा वन्यजन्तु आरक्षका अधिकारीहरुले सौराहाको हात्तीसारमा ल्याएर बुझाएका हुन् । असार १७ गते दिउँसो सो छावा त्यहाँ आउँदा असार १४ गते राती बच्चा जन्माएको चितवनकलीको दूध चुस्ने अवसर पाएको छ ।<br />‘सुरु सुरुमा त नजिक जान यो छावा हिचकिचाउँथ्यो, डराउँथ्यो । अहिले त दूध चुसेको चुस्यै गरेर उल्टै माउलाई हैरान बनाउन थालेको छ’ हात्तीसारका प्रमुख विचित्रकुमार चौधरीले भने । चितवनकलीले जन्माएको छावा पोथी हो । जंगली छावा भाले हो । जंगली छावा अन्दाजी २० दिन पहिले जन्मेको हात्तीसारका कर्मचारीहरुको अनुमान छ ।<br /> हात्तीको बच्चाले लगभग एक वर्षसम्म आमाको दूध मात्रै खान्छ । त्यसपछि बल्ल घाँस खान थाल्छ । ‘दूध चुस्न पाएन भने त बच्चा धेरै दिन बाँच्न सक्दैन’ केन्द्र प्रमुख चौधरीले भने । भर्खर बच्चा जन्माएकी चितवनकलीको दूध चुस्न पाएको सो छावाले अरु पोथी हात्तीको माया पनि उत्तिकै पाउँछ । ऐश्वर्यमाला छावा खेलाउन मरिहत्ते गर्छ ।<br />‘चितवनकलीसहित यहाँ छवटा अरु पोथी छन् । भर्खरकी सुत्केरी चितवनकलीलाई त बच्चा मन पर्ने नै भयो । अरु पोथी पनि उत्तिकै हुरुक्क हुन्छन् । ऐश्वर्यामाला त झन बच्चा खेलाउन सुत्केरीभन्दा पनि बढी मरिहत्तै गर्छे’ चौधरीले भने । दूध र माया पाएका कारण जंगली छावा अहिले हस्टपुस्ट हुँदै आएको छ । हात्तीसारमा ल्याउँदा हाडछाला मात्रै देखिन्थ्यो । <br />पटक पटक दूध चुसेर हैरान गरेपछि बाँधेर राख्नु परेको छ । दुई छावाले दूध चुस्ने गरेपछि हात्तीलाई पौष्टिक पदार्थ थप्न हात्तीसारका कर्मचारीलाई भ्याइ नभ्याइ छ । हात्तीले जुम्ल्याहा बच्चा प्राय जन्माउँदैन । खोरसोरमा रहेको हात्ती प्रजनन् केन्द्रमा पाँच वर्षअघि एउटा हात्तीले जुम्ल्याहा जन्माएको थियो । एउटा जन्माए पनि चितवनकलीलाई दुई बच्चा हुर्काउने जिम्मेवारी थपिएको छ ।<br />‘आफ्नो समूह र आमाबाट बिछोडिनु दुर्भाग्य हो । तर यहाँ भर्खर बच्चा जन्माएको हात्ती रहेको हुँदा उ बाँच्न हुर्कन सहज हुने भयो’ चितवन राष्ट्रिय निमुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत कमलजंग कुँवरले भने । हात्ती समूहमा मिलेर बस्ने प्राणी हो । फरक समूहका ठुला भाले हात्ती एक अर्कामा घुलमिल हुन सक्दैनन् । तर पोथी हात्तीमा यस्तो समस्या हुँदैन । </div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-18790871878336271852013-07-02T18:03:00.003-07:002013-07-02T18:28:02.361-07:00भरतपुरबाट भारतहुँदै जिल्लाको छेउ टेकियो<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrKk0MdGpb1s53i67nm1lsOdhMTCgxjQF_WlH2nCR_So5tNE_kCLpKrvlxf03pzt517ljYSjwYQXOVXvPWxSCqZea2iF-W6wYogMBvns1FfSAdOaWYrAOGCaWaUMDt6At8ENVcIoDiRo0/s720/IMG_0102.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrKk0MdGpb1s53i67nm1lsOdhMTCgxjQF_WlH2nCR_So5tNE_kCLpKrvlxf03pzt517ljYSjwYQXOVXvPWxSCqZea2iF-W6wYogMBvns1FfSAdOaWYrAOGCaWaUMDt6At8ENVcIoDiRo0/s400/IMG_0102.JPG" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">तमसा नदी तर्दै । सिमाना पर स्वर्णभद्रा नदी भए पनि भारतीयहरु यसको आडमा बसेका छन् । </td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
चितवनका प्रमुख जिल्ला अधिकारी नरेन्द्रराज शर्माले भने ‘वालमिकी आश्रम जाने कार्यक्रम बनाएको जाउँन है रमेशजी ।’ वालमिकी आश्रम चितवन जिल्लाकै भुभाग हो । आश्रम वरपर मगर समुदायका १२ घर छन् । उनीहरुका लागि सरकारी सेवा दौलोमा नै पुराउन प्रमुख जिल्ला अधिकारीको अगुवाइमा टोली जाने कार्यक्रममा म पनि मिसिए मिति २०७० साल असार १८ गते बिहान ।<br />
बिहान छ बजे भरतपुरमा भेला भएर हिडियो गन्तब्य तर्फ । भरतपुरबाट नारायणगढ हुँदै हामी लाग्यौ पश्चिम नेपाल तर्फ । पुल तरेपछि राजनैतिक साँध सिमाना फरक छ । हामी मध्यमाञ्चलको नारायणी अञ्चल चितवन जिल्लाबाट पश्चिमाञ्चल क्षेत्रको लुम्बिनी अञ्चलमा पर्ने नवलपरासी जिल्लामा छौं अब । जानु छ आफ्नो जिल्लाको गर्दी गाविस वडा नं. ९ मा पर्ने भुभागमा । कुरो यति मात्रै हो र हामी त देशकै साँध सिमाना नाघेर जानु पर्नेछ त्यहाँ पुग्न ।<br />
बर्दघाटबाट दक्षिण छिरेर बिहान आठ बजे हामी पुग्यौं गण्डक नदीको बाध बाँधेको ठाउँमा । नारायणी नदीमा बाँध बाँधेर भारतले ठुलो मात्रामा पानी आफ्नो देशमा लगेको छ । नारायणी नदीमा बाँधेको बाँधलाई गण्डक बाँध भनिन्छ । हुन त सिमानामा भएको नदीलाई साझा भनिन्छ । तर राजा महेन्द्र र पहिलो जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री वीपी कोइरलाको पालामा भएको गण्डक सम्झौताबाट भारतले नेपालको भुमी हुँदै लगभग त्रिशुली नदी जत्रै पानी आफ्नो तर्फ लगेको छ । नेपालमा पानी जाने नहर अहिले ठुलो खालको कुलो भन्न सुहाउने खालको छ । गण्डक बाँध थुनिएर बिशाल भएको नदी क्षेत्रमा उभिएर नियाल्दा मन पोल्छ ।<br />
बाँधका केही बेर बसेपछि अब हामी गनतब्य तर्फ दौडियौं । बाँधको पुलबाट भारत छिरेपछि लगभग सात किलो मिटर भारतीय वनमा हामी चढेका गाडीको लस्कर लाग्यो । चितवनबाट १२ वटा गाडी गएका थिए । चारवटा सुरक्षा निकायका प्रमुख पनि थिए । निजामती प्रशासन तर्फका १२ जना प्रमुख थिए हाम्रो टोलीमा । स्वर्णभद्रा, तमसा नदी तरेर हामीले वालमिकी आश्रम क्षेत्रमा पाइला राख्यौं । अर्थात नेपाल भुमि प्रवेश भयो हाम्रो । अर्थात मध्यमाञ्चल क्षेत्रको नारायणी अञ्चलमा पर्ने चितवन जिल्लाको गर्दी गाविस वडा नं. ९ को एउटा छेउमा पुग्यौं हामी । भरतपुरबाट हिडेको लगभग तीन घण्टापछि । यहाँ पुग्न भारत छिर्नुको विकल्प थिएन ।<br />
वालमिकी पुग्दा पुजारी र त्यहाँको वासिन्दाले सुरुमा अरु कुरा होइन आफ्नो आडमा बसेको भारतीय सिमा सुरक्षा फैजका विषयमा कुरा राखे । सिमाना स्वर्णभद्रा नदी भए पनि भारतीय सिमा सुरक्षा फौज स्वर्णभद्रा तरेर तमसाको किनारमा आएर बसेको रहेछ । अर्थात हाम्रो साध सिमाना मिचिएको छ । सरकारी अधिकारीहरु कुरा सुन्दैनन् । <br />
त्यसपछि मन्दिर क्षेत्र ओझेलमा पर्दै गएको चर्चा भयो । बाल्मिकी ऋषिले रामायण लेखेको पौराणिक भुमि प्रचारमा छैन । पानी बत्तीको सुधिवा छैन । अनि त्यहाँ बस्ने सुमदायको बारेमा कुरा उठ्यो । मगर समुदायका १२ घर हेछन् । मगरको चेली बहिे गरेका एकजना घले अर्थात गुरुङ पनि त्यही बस्दा रहेछन् । ति घलेका छोरा छुट्ट भिन्न भए छन् यो पटक त्यसैले गुरुङका पनि दुई घर । विस २०२४ सालदेखि नै बस्दै आएका रहेछन् मगर हरु त्यहाँ । <br />
तर शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार जस्ता राज्यले दिने न्युनतम आधारभुत सुविधाहरुबाट बञ्चित छन् उनीहरु । बस्ने चितवनको भुगोलमा नागरिकता नवलपरासीबाट बुझेका रहेछन् । निमेक गर्न पनि नदी तरेर नेपाल आउन सक्दा रहेनछन् उनीहरु । भारत पस्यो ज्यालामा काम गरेर कमाएको पैसाले भारतीय बजारबाटै नुन तेल किनेर गुजरा चलायो । चर्पी पनि रहेनछन् घरमा । विदेशी भुमि हुँदै जिल्ला टेक्दा जिल्लावासीको बेहाल देखेर आइयो । साच्चै राज्यले केही गर्न सक्दैन र उनीहरुको जिवन स्तर उकास्न ???????<br />
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-81842231607879617522013-06-28T17:58:00.001-07:002013-06-28T17:59:00.272-07:00किन बढ्न लागेको हो खानेपानी महशुल, थाहा छ ????<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEico7XD5z-Xk6ZAz08G2vZojZBSIVUR8-vit2tCt-r1pllhe4ucPRYCoCBlgZ8DiWLeF82QBKkJ9NZTgMpmeatDr2FgaMzjVsaOgs1vjm-ECiUx8g7hbInVSdoDhsW8Pw5rDBfH3gvMChA/s720/Hilo.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEico7XD5z-Xk6ZAz08G2vZojZBSIVUR8-vit2tCt-r1pllhe4ucPRYCoCBlgZ8DiWLeF82QBKkJ9NZTgMpmeatDr2FgaMzjVsaOgs1vjm-ECiUx8g7hbInVSdoDhsW8Pw5rDBfH3gvMChA/s320/Hilo.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">धारामा हो र पाइप फुटेर सडकमा बढी छ्यालब्याल हुन्छ पानी ।</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
सरकारले सञ्चालन गरेको संस्थानले खानोपानी आपुर्ती राम्रोसँग गर्न सकेन भनेर भरतपुरमा एशियाली विकास बैंक (एडीबी) को ऋण सहयोगमा नयाँ खानेपानी आयोजना सुरु भयो । एडीबीले सर्त राख्यो संस्थान हटाउनै पर्छ । करोडौंको आयोजना सञ्चालनमा भ्रष्टाचार पनि उत्तिकै भयो । यस्तो कमअसल पाइप राख्यो कि पाइप फुटेर खानेपानीको पानी उपभोक्ताको धारामा कम सडक चोक जताततै छ्यालब्याल हुन थाल्यो । एडीबीलाई १५ वर्ष भित्र पैसा फिर्ता चाहिएको छ । भ्रष्टचारीहरुलाई जनताको खल्ती निचर्नु छ । गाँठी कुरो नै यही हो शुल्क बढ्नु को ।<br />
१५ वर्ष भित्र एडीबीलाई ऋण तिर्ने सर्तमा भरतपुर नगरपालिकामा सञ्चालन भएको शहरी वातावरण सुधार परियोजना अन्तर्गत सो खानेपानी आयोजना तयार भएको हो । सोही ऋण तिर्नका लागि अहिले उपभोक्ताको थाप्लोमा मुल्यबृद्धीको भार परेको हो । यो मुल्यवृद्धीलाई चुपचाप स्वीकार गरे हे नगरवासी खानेपानीको जिम्मा नै निजी क्षेत्रको हातमा जाने छ । अनि धारमा पानी आकाशको फल हुने छ । <br />
नगरवासीहरुलाई उपयोग गरेर नेपाल खानेपानी संस्थानलाई भरतपुरबाट हटाउन सफल भएपछि खानेपानी व्यवस्थापन बोर्ड चर्को मुल्यवृद्धीको तयारीमा जुटेको छ । नगरक्षेत्रमा खानेपानीमाथि बोर्डको एकाधिकार कायम भएको वर्ष दिन नपुग्दै मुल्य बढ्ने भएपछि उपभोक्ताहरु ‘संस्थान हटाएको पाप लाग्न सुरु भएको’ टिप्पणी गर्न थालेका छन् । <br />
एसियाली विकास बैंक (एडीबी) को २६ करोड २७ लाख रुपैयाँ खर्च गरेर सम्पन्न भएको खानेपानी आयोजना सुरुदेखि नै भ्रष्टाचारको अखण्डा बनेको थियो । कमअसल खालको पाइप राखेका कारण ठाउँ ठाउँमा फुटेर आहाल बन्दा पनि मर्मतमा ढिलाई गर्ने बोर्डले मुल्य बढाउन थाल्दा उपभोक्ता आक्रोशित भएका छन् ।<br />
उपभोक्ताले पानी उपभोग गरे वापत अहिले न्युनतम ५० रुपैयाँ तिरेका छन् । १० युनिट पानी खपत गर्दा यो शुल्क तिर्नु पर्छ । अब बोर्डले ११० रुपैयाँ न्ुनतम शुल्क लगाउने तयारी गरेको छ । १० युनिटभन्दा माथि उपभोग गर्दा प्रति युनिट १५ रुपैयाँ तिर्दै आएकोमा अब १८ हुने भएको छ ।<br />
घरायसीका साथै संस्थागत र निजी संस्थागतमा पनि शुल्क बढाउने बोर्डको योजना छ । बढ्न लागेको शुल्कको बारेमा बोर्डले असार १५ मा भरतपुर नगरपालिकामा सार्वजनिक सुनुवाई कार्यक्रम समेत राखेको छ । खानेपानी संस्थान हटाउ आन्दोलनका अगुवाहरु मुल्यवृद्धिको विरुद्ध देखिएका छैनन् ।<br />
भरतपुर नगरपालिकामा लामो सयमदेखि नेपाल खानेपानी संस्थानले पिउने पानी आपुर्ती गर्दै आएको थियो । तर संस्थाले गुणस्तरीय सेवा दिन नसकेको भन्दै एडीबीले संस्थानलाई विस्थापन गर्ने सर्तमा नगरपालिकालाई खानेपानी आयोजनामा सहयोग गरेको थियो । गत वर्षको भदौबाट संस्थान भरतपुरबाट हटेको छ <br />
तर आयोजना सम्पन्न नभएको दुई वर्ष पुग्दा नपुग्दै पाइप फुटेर ठाउँ ठाउँमा पानीको भल नै बगेको छ । मर्मतमा बोर्डले सिन्को पनि नभाँचेको उपभोक्ताहरु बताउँछन् । बोर्डका कार्यकारी निर्देशक शालिकराम पौडेल आयोजना निर्माणमा भएको कमजोरीले यस्तो दुरावस्था आएको जिकिर गर्छन् । खानेपानी वितरणका लागि कमजोर पाइप राखेको उनको भनाइ छ । <br />
खानेपानी आपुर्ती गर्न ३५० किलो मिटर पाइप बिछ्याइएको छ । जसमध्ये तीन सय किलो मिटर पाइप पोलिथिनको छ । ‘पोलिथिनको पाइप भएको ठाउँमा नै अहिले समस्या आएको छ । सायद निर्माण गर्दा नै गलत सामग्री छनौट भएको हुनु पर्छ । पोलिथिनले पानीको दवाव झेल्न सके जस्तो देखिएन’ कार्यकारी निर्देशक पौडेलले भने । <br />
विस २०६७ सालको पुसमा खानोपानी आयोजना सम्पन्न भएको थियो । तर दुई वर्ष नहुँदै ठाउँ ठाउँमा फ्ट्न थालेको छ । आयोजना चरणमा नै यस्तो लापरवाही हुनु र अहिले मर्मतमा चासो नदेखाइनुले बोर्डको काम संस्थानको भन्दा पनि गए गुर्जेको अवस्थामा पुगेको छ । बरु बोर्ड आएपछि जडान र महशुल चर्को भएको थियो । सुरुदेखि कै चर्को शुल्कमा थप बृद्धि हुने भएको छ । <br />
<br />
</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-57549636565521461142013-06-27T18:14:00.001-07:002013-06-27T18:21:42.025-07:00गैंडा हेर्न बाघखोरमा<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5eTzoTp7IRxgKtkst4FxghkiZ5DvqcA5EDw7F52HBpDSbQjPLkfVx_WbfBE6zMMO0IiNYZyXNtmDrGUzQDiTzloQL1HaMgrlqkIC3p4lfubhrGzSUXHh43U3zucsyUWsCxZCsTs6mksI/s720/Agyauli+ko+Home+sty+%25282%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5eTzoTp7IRxgKtkst4FxghkiZ5DvqcA5EDw7F52HBpDSbQjPLkfVx_WbfBE6zMMO0IiNYZyXNtmDrGUzQDiTzloQL1HaMgrlqkIC3p4lfubhrGzSUXHh43U3zucsyUWsCxZCsTs6mksI/s720/Agyauli+ko+Home+sty+%25282%2529.JPG" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"></a></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJUYS7BqRMqWi2Slmxwd-u_d3RDzbdhGWB2N9kIauOIlaTr8zLT66akx4bk8rRkV01HPucZo2WP8JnrAcXHaKOYgC8jGq01iO526LSlgOFI5QNVXHJch35BCCKRkyaOnRtRgEUrJbq3jQ/s720/Betani+040.jpg" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJUYS7BqRMqWi2Slmxwd-u_d3RDzbdhGWB2N9kIauOIlaTr8zLT66akx4bk8rRkV01HPucZo2WP8JnrAcXHaKOYgC8jGq01iO526LSlgOFI5QNVXHJch35BCCKRkyaOnRtRgEUrJbq3jQ/s320/Betani+040.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr align="justify"><td class="tr-caption">गैंडा हेर्न को हुँदैन हुरुकक </td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्ज आसपासका गाउँमा गैंडा देखिनु नौलो कुरा हुँदैन । गैंडा हेर्न जाँदा बास बस्नु परे होटल नपाइएला भन्ने पिरलो पनि छैन । तर गैंडाका बथान, बास बस्ने ठाउँमा न्यानो स्वागत सत्कार र जिब्रोमा गढ्ने स्वादिला स्थानीय परिकार । यी सवै कुरा नवलपरासी अग्यौली गाविसको बाघखोर गाउँमा बाहेक अन्यत्र सायदै पाइएला । पछिल्लो समय ठाउँ ठाउँमा होमस्टे खुल्ने लहर नै चलेको छ । तर प्रचारमा आए जस्तो राम्रो सेवा सुविधा दिन नसकेको गुनासो पनि उत्तिकै छ । अग्यौली गाविसको वडा नं. ५ मा पर्ने बाघखोर गाउँमा खुलेका होमस्टे हेर्दा चिटिक्कका छन् । सञ्चालक मिजाशिला छन् । उनीहरुले खुवाउने खाना नास्ता रुचिकरका साजै स्वास्थ्यका लागि पनि हितकर छन् । </div>
पुर्व पश्चिम राजमार्गको डण्डा बजारबाट सात किलो मिटर दक्षिणमा छ बाघखोर गाउँ । गाउँको आडमा छ गुन्द्रेही ढकाहा मध्यवर्ती सामुदायिक वन । वनसँगै छ नारायणी नदी । नारायणी पारी छ विश्व प्रशिद्ध चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज । निकुञ्ज, नदी र वन दुर्लभ वन्यजन्तु, पंक्षी र जलचरको वासस्थल हो । यी हेर्न पर्यटक आउने नै भए ।<br />
नेपालको पहिलो जंगल लज टाइगर टप्स होटलका संचालकहरुले नै दुई दशकअघि सोही गाउँमा थारु लज खोलेका थिए । निकुञ्ज भित्र रहेका मचान होटल र टेम्पल टाइगर होटलले पनि भित्र होटल राख्न नपाउने भएपछि बाघखोरमा नै होटल बनाएका छन् । पर्यटनको सम्भावना देखेपछि सोही गाउँका थारु समुदायले होमस्टे सुरु गरेका छन् ।<br />
आदिवासी थारु समुदायका आफ्नै पोशाक, संस्कार, संस्कृति र खानपान छ । गैंडा हेर्न बाघखोर जाँदा यी सवै कुरा देख्न भोग्न पाइन्छ । होमस्टेमा बस्ने पाहुना आउँदा सञ्चालकहरु एकै ठाउँ भेला भएर फुल अबिरले स्वागत गर्छन् । आफ्नो मौलिक पोशाक र गहनासहित स्वागतमा उपश्थित हुन्छन् उनीहरु ।<br />
फर्कदा विदाइ पनि त्यसरी नै गर्छन् उनीहरु । स्वागत, बिदाई र त्यसबीचमा हुने सवै खालका गतिविधि झट्ट बिर्सन सक्दैन बाघखोर आउनेले । सामुहिक स्वागतपछि घर घरमा बस्ने पाहुनाको छिनोफानो हुन्छ । घरमुलीले साथमा लैजान्छन् आफ्ना पाहुनालाई । आँगनमा रहेको खाटमा बसेर हात बुना पङ्खा हल्लाएर हावा खाँदै गर्दा घरमुली अङ्खरा भरी धाराको चिसो पानी लिएर आउँछन् ।<br />
अनदी धानको चामल बाफमा पकाएर तयार गरिन्छ चिच्चर नामको परिकार । पिठोको राटी पनि वाफमा नै बफाएर पकाइन्छ । थारु समुदायका यी खास खान्की खाजा र खानाका रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । तरकारीमा हुन्छ हाँस, कुखुरा या सिद्रा र ठुला माछाका परिकार । उनीहरुको भान्सामा पाकेका घिरौला, लौका र चिचिण्डा पनि भिन्न स्वादका हुन्छन । <br />
‘निमिर्चा’ नुन र रातो खुर्सानी पिसेर बनाएको धुलो हो । हेर्दा सामान्य लाग्छ तर स्वाद बिछट्टैको हुन्छ । ‘हाम्रो होमस्टेमा भुटानका पाहुना आएर बस्नु भएको थियो । निमर्चा उहाँहरुले यस्तो मन पारउँनु भयो कि बस्दा सधै खानु भयो । जाँदा पनि पोको पारेर कोशेलीका रुपमा लैजानु भयो’ होमस्टे नं. १ का सञ्चालक रुपनारायण थारुले भने । <br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5eTzoTp7IRxgKtkst4FxghkiZ5DvqcA5EDw7F52HBpDSbQjPLkfVx_WbfBE6zMMO0IiNYZyXNtmDrGUzQDiTzloQL1HaMgrlqkIC3p4lfubhrGzSUXHh43U3zucsyUWsCxZCsTs6mksI/s720/Agyauli+ko+Home+sty+%25282%2529.JPG" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5eTzoTp7IRxgKtkst4FxghkiZ5DvqcA5EDw7F52HBpDSbQjPLkfVx_WbfBE6zMMO0IiNYZyXNtmDrGUzQDiTzloQL1HaMgrlqkIC3p4lfubhrGzSUXHh43U3zucsyUWsCxZCsTs6mksI/s320/Agyauli+ko+Home+sty+%25282%2529.JPG" width="320" /></a>खान खाएपछि सुत्नुअघि सवै पाहुनालाई भेला पारेर गाउँमा थारु नाँच देखाइन्छ । बोटे पनि छन् गाउँमा । उनीहरुको नाँच पनि पाहुनालाई पस्कन्छन् होमस्टे सञ्चालकहरु । होमस्टेको सुविधा पनि चर्को मुल्य तिर्ने होटल सरहको छ । एटेच ट्वाइलेट बाथ रुम भएका होमस्टे चिटिक्क र सफा छन् । भान्सामा पलेटी मारेर परिवारसँग खाना नास्ता खाँदा छुट्टै आनन्द आउँछ ।<br />
खाँदा बस्दा मात्रै होइन डुल्दा पनि बेग्लै रमाइलो हुन्छ बाघखोर गाउँमा । थारुका डेढ सयभन्दा बढी घर छन् । गाउँको बीचबाट हात्ती या गाडामा बसेर गैंडा हेर्न वन छिर्ने गरिन्छ । ‘हाम्रो वनमा ३० वटा गैंडा छन् । एकै ठाउँमा १२ या १५ वटासम्म गैंडा देख्न सकिन्छ’ अमलटारी मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष प्रेमशंकर मरदनीयाले भने ।<br />
बाघखोरमा मुसहर पनि छन् । नदी र खोलामा माछा मारेर गुजरा गर्ने समुदाय हो मुसहर । निकुञ्जका सिमाना भित्र माछा मार्न उनीहरुका लागि सहज छैन अहिले । त्यसैले गाउँमा आठवटा माछा पोखरी छन् । घुम्न आएका पाहुनाहरु तालमा आफै बल्छी थापेर माछा मार्ने र तिनै माछा होमस्टेमा पकाएर खाने बन्दोवस्ता पनि मिलाइएको छ ।<br />
शहरको होहलाहलबाट पर गाउँमा बस्दाको आनन्द बाघखोर पुग्नेले अनुभव गर्न सक्छ । एक रात बसेको तीन सयदेखि चार सय रुपैयाँ तिरे पुग्छ । खाजाको सय रुपैयाँ पर्छ । एक छाक मांछा मासुसहितको खानाको डेढ सय रुपैयाँ पर्छ । शाकाहारी खाना ९० रुपैयाँमा नै पाइन्छ । सस्तो मुल्यमा सुविधा युक्त होमस्टेमा स्वादीला खाना आत्मिय सत्कार । बाघखोरका होमस्टेका विशेषा हो यो । <br />
बाघखोरमा २० घरमा होमस्टे छन् । जहाँ ८० जनासम्म बस्न सकिन्छ । एउटा होमस्टे तयार गर्न दुई लाख रुपैयाँ खर्च लागेको छ । मध्यवर्ती क्षेत्रमा कार्यक्रम सञ्चालन गरेको विश्व वन्यजन्तु कोष (डब्लुडब्लुएफ) को तराइ भूपरिधि कार्यक्रम (ताल) ले ५० हजार रुपैयाँ सहयोग गरेको छ । अरु रकम गाउँले आफैले जुटाएका हुन् । जेठ पाँच गतेबाट होमस्टे सञ्चालनमा आएका हुन् । होमस्टे सञ्चालनमा आएदेखि सवैमा गरेर ८४० जना पर्यटक बास बस्न आएका छन् । पाहुनको आवागमन सन्तोषजक देखिएपछि गाउँलेहरु निकै उत्साहित बनेका छन् । <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-72804991485090956332013-03-17T23:46:00.000-07:002013-03-23T03:56:04.913-07:00 त्यो बेलाको कान्दा<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<blockquote class="tr_bq" style="text-align: justify;">
<span style="color: red;">कान्दा अचेल संचारमाध्यममा धेरै आउने चितवनको एउटा विकट गाउँ हो । सो गाउँमा च्याउ खाएर आठजनाको निधन हुँदा बरु त्यत्ति चर्चामा आएको थिएन । सो गाउँमा विस २०६७ साल असार ३ गते पहिलो पटक पुगेर लेखेको समाचार हो यो । यस पटक कान्दा पुगेकी सावित्री सापकोटालाई उ बेलाको कान्दा जान्न मन लागे छ र मलाई पुरानो समाचार खोजी दिन अनुरोध गरिन । पुरानो समाचार पढ्दा म पनि दङ खाए । वास्तवमा कान्दा अहिले धेरै फेरिएको छ । </span></blockquote>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<blockquote class="tr_bq" style="text-align: center;">
‘खर्च नभएकाले किरिया पनि गरेको छैन’</blockquote>
<div style="text-align: justify;">
रमेशकुमार पौडेल,</div>
<div style="text-align: justify;">
कान्दा (चितवन), असार ५ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>दायाँ बयाँ रहेका साना छाप्रामा बाच्छी सहितको एउटा गाई र केही सँगुरहरु छन् । मान्छे बस्ने बीचको घरको दैलोमा सानो ताला झुण्डीएको छ । खानका लागि जंगलबाट खोजेर ल्याएको दुईवटा डोकोमा राखेको कन्दमुल गिठ्ठा उम्रेर डोको बाहिरै लहरा निस्केको छ । जंगली च्याउ खाएर परिवारका आठजनाको निधन भएको सो घर अहिले उराठ लाग्दो छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>गाडीबाट ओर्लेपछि लगातार १२ घण्टा पैदल हिडेर पुगिने चितवनको लोथर गाविस वडा नं ९ को कान्दा गाउँमा रहेको सो घरको आडैमा कान्दा खोला सुस्याएको सुनिन्छ । नजिकै उच्च पहाड छ । त्यो घरको आँगनमा बस्दा मान्छेको आवाज र अरु घरहरु देख्न मुस्किल छ । त्यहाँबाट १५ मिनेट हिडेपछि देविमाया चेपाङको घर आउँछ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiL25L6QoOmFPHBvj68RqYf122HyVwhIDW7H3ZJ5l4sWqdHF7F1GWIEdJX0xH8ymhxsUMwShuOD133LFVdWSE9Zlo9VxfbHEpWCPGELtUmsav-c05mIWxZ9UKz_vF-UiYnsQUwHrhZcDXc/s1600/IMG_2321.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiL25L6QoOmFPHBvj68RqYf122HyVwhIDW7H3ZJ5l4sWqdHF7F1GWIEdJX0xH8ymhxsUMwShuOD133LFVdWSE9Zlo9VxfbHEpWCPGELtUmsav-c05mIWxZ9UKz_vF-UiYnsQUwHrhZcDXc/s320/IMG_2321.jpg" width="320" /></a></div>
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>देविमाया कान्दाका ६५ वर्षीय बाबुराम चेपाङकी तीन मध्येकी जेठी श्रीमती हुन् । बाबुराम माइली श्रीमती मतीमाया सहित दुई छोरा,दुई बुहारी, दुई नातिनी र नौ महिने एक नातीसहित देविमाया बस्नेभन्दा तलकोे घरमा छुट्टै बस्थे । उनै बाबुरामले जंगलबाट ल्याएर पकाएको च्याउ खादा सानो नाती बाहेक बाबुरामको परिवारको सवै आठजनाको निधन भयो । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>देवमाया अहिले १५ वर्ष भएको छोरो सन्त्बहादुर सहित अलग्गै भान्सा गरेर बसेको १० वर्षभन्दा बढी भयो । उनले भनिन् ‘म त तल बेसीमा बसेको थिएँ । फागुनमा बुढाले किन टाढा बस्छेर हिड् आडैमा घर बनाइ दिन्छु भनेर बैशाखमा यहाँ आए । आखिर च्याउ खाएर सवै नासिए ।’ कम्म्रमाथि आङमा कपडाको नाममा घागो पनि नलगाएकी उनले भनिन् ‘उनीहरु सवै मरेर गए । मलाई आपत थपियो । पैसा नभएकाले किरिया पनि गर्न सकिएन ।’ </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>जेठ १४ गते शुक्रबार बाबुरामको परिवारले च्याउ पकाएर खाएको थियो । त्यसको हप्ता दिन भित्र जेठ २२ गते शनिबारसम्म आठजनाको ज्यान गएको हो । बाबुराम उनकी श्रीमती र कान्छी नातिनीको गाउँमै निधन भयो । भरतपुर अस्पतालमा उपचारका बेलामा बाबुरामका जेठा छोरा पूर्णबहादुर पूर्णबहादुरकी श्रीमती र उनीहरुको जेठी छोराीको मृत्यु भयो । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>बाबुरामका माइला छोरा जीतबहादुरको सवैभन्दा पछि उपचारका क्रममा काठमाडौंमा ज्यान गएको हो । जीतबहादुरकी श्रीमतीले पनि भरतपुर अस्पतालमै प्राण त्यागेकी हुन् । संगोलमै रहे पनि सानो भएकाले च्इाउ नखाएका नौ महिने बालक सन्सरबहादुर मात्रै अहिले जिवित छन् । उनलाई भरतपुरको एसओएस बालग्रामले आश्रय दिएको छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>पहाडी भिरालो बाटोबाट उपचारका लागि हिँडाएर भरतुरसम्म ल्याउँदा लगभग २४ घण्टा लागेको थियो । उपचारमा ढिलाई भएकाले कलेजोमा असर भएर उनीहरुलाई बचाउन नसकेको चिकित्सक डा.विजय पौडेलको भनाइ छ । काठमाडौंमा मृत्यु भएका जीतबहादुरको मात्रै आर्यघाटमा दाहसंस्कार भयो । भरतपुर र गाउँमा मरेका सवैलाई खाल्टोमा गाडियो । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>‘कान्दा खोलाको तिरमा लगेर जलाउने गर्दथ्यौं । त्यहाँ पु¥याउन दुई घण्टा लाग्दथ्यो । बोक्ने मान्छे नभएर घरभन्दा केही पर लगेर बुढाबुढीको लाशलाई नजिक नजिक खाल्डो खनेर पु¥यौं’ कान्दाका ४५ वर्षीय सिताबहादुर चेपाङले बताए । भरतपुर अस्पतालमा मृत्यु भएका चारजनालाई नारायणीको किनारमा गाडेको स्थानीय शिक्षक बालकृष्ण थपलियाले बताए । </div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOmhxECpr05fpxSsu0A7dnnnwiZ3BTN5shs1Cobmac2Qh3_qGyjuc9EEwfbvd2EUTnV99P6ddTbRpB-KVRvQn3F7h7grOsocBOv09Ylf_CNtlcD4uDYj11Qbzpel7XT5ZLze68GmMYFFY/s1600/IMG_2333.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOmhxECpr05fpxSsu0A7dnnnwiZ3BTN5shs1Cobmac2Qh3_qGyjuc9EEwfbvd2EUTnV99P6ddTbRpB-KVRvQn3F7h7grOsocBOv09Ylf_CNtlcD4uDYj11Qbzpel7XT5ZLze68GmMYFFY/s320/IMG_2333.jpg" width="320" /></a><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>कान्दा गाउँमा ३८ घर छन् । नजिक नजिकमा कुनै घर छैनन् । डाडा र कोप्चेरामा अलग अलग घर बनाएर मान्छेहरुले बस्ने बासको जोहो गरेका छन् । उपचारका लागि बिरामी बोकेर झण्डै १२ जना भरतपुर झरेपछि गाउँमा मलामीको समेत संकट परेको हो । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>किरिया उम्काउन सुँगुर काट्ने, जाँड बनाउने, पाहुना भेला गरेर मरेकाहरुले मन पराएका चिजहरु खुवाउने गर्नु पर्छ । यसका लागि चाहिने खर्च छैन भन्छिन् देविमाया । ‘नुन आफैले फुकाए्र खान थालेकी छु । किरिया उम्काउने आँट भने आएन’ उनले भनिन् । यो असरा भित्र जसरी पनि किरिया नउम्काइ हुँदैन । यो कुराले उनलाई निकै पिरोलेको छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>‘किरिया नगरेकाले होला साह्रै तस्राउन थालेको छ । साँझ पर्न हुँदैन बुढाले दाउरा चिरेरको र बुहारीहरुले घाँस काटेको देख्ने गरेको छु । साह्रै डर मात्रै लाग्छ अचेल’ उनले आफ्नो समस्या सुनाइन् । पहाडी पखेरोमा बस्ने गरेकाले चेपाङहरुलाई वर्षभरी खान निकै कठिन छ । आर्थिकरुपमा पनि उनीहरु निकै कमजोर छन् । चेनताको पनि अभाव छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>‘खाने कुराको अभावले नै च्याउ खानु परेको हो’ स्थानीय कानबहादुर चेपाङले बताए । उपचारको लागि गाउँकै धामी झाक्रीको भर पर्छन् । च्याउ खाएर थला पर्न लागेपछि उनीहरुलई कुकुरको र सुँगुरकोु दिसा पानीमा घोलेर खान दिइयो । गर्भवती आईमाई खोजेर नाध्न लगाइयो । टुमुर र खरानी घोलेर ख्वाइयो । तर अस्पताल हिडाउने विचार कसैले गरेनन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>‘शुक्रबार च्याउ खाएछन् आएतबार दिउँसो तीन बजेसम्म दुईजनाको ज्यान गएपछि यहाँ राखेर हुँदैन । भरतपुर जाउँ भनेर मैले निकै कर गरेपछि बल्ल उनीहरुले अस्पताल देख्न पाए’ स्थानीय शिक्षक थपलियाले बताए । उनै शिक्षकले विरामीलई काठमाडौंसम्म पु¥याए । बाँचेको एकजना बालकलाई बालग्राममा राख्न पहल गरे । </div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGHaClW-elGbX5jKTffJYY05la7Rx-Y1aJ74hJcCxNWiUnAlkjHsoRrKUQsKztFhq2FHxD5LaMt_7FO5-px5Bvfyw43L6PUGXAGVcdOMKHtEWlsqFJrQRHOEecoS_5r2S5Rot2yZFvHYU/s1600/IMG_2329.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"></a><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>यो बाहेक राज्यको तर्फबाट विकटका विपन्न चेपाङलाई सहयोग गर्न अझैसम्म कोही तयार छैन । घटना स्थलको मुचुल्का गर्न चितवनको भण्डाराबाट आएर प्रहरी टोली बैशाखसम्म देविमाया बस्ने गरेको बेसीको घरसम्म आएर फर्के छ । घटना स्थल त्यहाँबाट झण्डै डेढ घण्टा पर छ । ‘सर नभएको भए च्याउ खाएर यत्रा मान्छे मरेको खवर यही गाउँमै गुपचुप हुन्थ्थ्यो’ स्थानीय सीताबहादुर बताउँछन् । गाउँमा च्याउ खाएर यसरी मान्छे मरेको कसैलाई सम्झना छैन । तर अन्न सकिएर गिठ्ठा र कन्दमुलको भर पर्नु पर्ने बेलामा फेरि च्याउ टिपेर खाने सम्भावना उत्तिकै छ । त्यसैले यस्तो घटना दोहरिने हो कि भन्ने त्रास गाउँमा छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span>अहिलेलाई अरु गाउँले भन्दा पनि बढ्ता शोकमा घर अलग बनाएर बसेकी बाबुरामकी जेठी श्रीमती देविमाया नै छन् । मरेर जाने बाबुरामकी माइली श्रीमती मतीमाया पनि देविमायाको आप्mनै बहिनी हुन् । ‘एकजना बतिलो बचेछ । अरु सवै गए । त्यो बतिलोलाई पनि कता हो राखेर रे । खै गएर भेट्न पाइँछ पाइँदैन । त्यो गाउँ कहिले आउने हो । आएको दिन भगवान नै गाउँ पसे जस्तै हुने थियो’ देविमायाले एसओसएमा आश्रय पाएको सानो नाति सम्झदै आँशु झारिन् । बाबुरामकी कान्छी श्रीमती कोपीमायाको धेरै वर्षअघि निधन भएको थियो । मर्ने छोराहरु कोपिमायाकै सन्तान हुन् । बाबुरामसँग सगै बस्ने माइली मतिमायाका कुनै सन्तान थिएनन् । </div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-11552163001645022072013-01-13T18:06:00.000-08:002013-01-13T18:06:03.476-08:00भाग्य दुर्भाग्य<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivPqK242YCTTDFOORueLbCoP80p5uvpqKoLWgpOPmH4AVG4PDhnQAXVpqMZ2Yl6OwdSvgX4HiFamPMKwj-6F-9dxjts3jLsOpKBqIjogh937Q-xnEx3jwmggEw8SoWEvh_e8tTXNA8_Vc/s1600/Shishu.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivPqK242YCTTDFOORueLbCoP80p5uvpqKoLWgpOPmH4AVG4PDhnQAXVpqMZ2Yl6OwdSvgX4HiFamPMKwj-6F-9dxjts3jLsOpKBqIjogh937Q-xnEx3jwmggEw8SoWEvh_e8tTXNA8_Vc/s320/Shishu.JPG" width="240" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> शिशुसँग चालिसे</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgeDbfHUjcqXGlqAqHIz4JWospkqvGe7LLqv3h4BoedQ2WLKuZ8Y6ZPKKCXiggJUwYUmuqFnJbm4yegvStyCPSf1rEft5rYm5FCaVbqc6W80_VCIYtbrvSDUn0B_zo_4itPuWx5PZXVmOc/s1600/Hastantaran.JPG" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"></a>यो कथा जन्मदा वित्तिकै सालनाल सहित पोको पारेर फालिएकी नवजात शिशु स्याहार्ने एक प्रौढ पुरुषको हो । जन्मदाताबाट मिल्काइएकी ति बच्चीका लागि उनले सम्पुर्ण माया खनाए । तर आफैसँग सधै राख्न पनि पाएनन् । संयोग पनि कस्तो प¥यो भने पुर्णीमाका दिन फेला परेकी शिशुलाई १५ दिनपछि आएको औशीका दिन अर्कैलाई सुम्पिए ।</div>
<div style="text-align: justify;">
पुस १३ गते स्थानीय एफएमहरुले साल नालसहितको नवजात बच्ची भरतपुरको आस्था चोकमा भेटिएको खवर प्रशारण गरे । सो शिशु फेला परेपछि प्रहरीले भरतपुर अस्पताल लगेको थियो । यो खवर सुनेपछि भरतपुरबाट नौ किलो मिटर टाढा रत्ननगर नगरपालिकाको वडा नं. ७ कपरखोरी घर भएका ४६ वर्षीय इन्द्रप्रसाद चालिसेका पाइला अस्पताल तर्फ लम्किए ।<br /> एफएममा समाचार बज्दा उनी टिकौली जंगलमा कुलपुजामा सामेल हुन आएका थिए । ‘पुजामा पैसा उठाउने अभिभारा मेरो थियो । खवर सुनेपछि मन कस्तो कस्तो भयो । अहो न्यानो काख चाहिने बच्चीलाई स्याहार्ने कोही छैन भन्ने भयो । म त कुलपुजाको काम च्यात्तै छाडेर अस्पताल दौडिए’ चालिसेले सुनाए ।<br />अस्पताल पुग्दा बच्चीको शरिर निलो भएको थियो । कपासले बेरेर नर्सहरुले न्यानो बनाउने प्रयास गरेका थिए । शरीरको रुप रंग फेरिदै आएपछि नर्ससँग उनले बच्ची मागे । कपडाले बेरेर जकेट भित्र घुसाइ छातीमा टाँसेर राखे । ‘त्यसो गरेको केही बेरपछि बच्ची च्याँ गरेर रोइ । मेरो शरीरमा थोरै दिसा पनि चुहाइ छ’ चालिसेले भने ।<br />अस्पतालमा तीन रात राखेपछि बच्चा डिस्चार्ज गरेर उनले आफ्नो घर लगे । यो तीन रातमा दुई घण्टाभन्दा बढी सुतिन भन्छन् उनी । चालिसेकी श्रीमती निर्मला हुलाकी जागिरे हुन् । चालिसे पनि प्रहरी सेवाबाट अवकाश लिएका व्यक्ति हुन् । उनका १५ वर्षकी छोरी र १३ वर्षका छोरा छन् । घर लगेपछि सवै मिलेर शिशुको स्याहार गरे ।<br />चालिसेकी छोरी फरक क्षमताकी अर्थात सुस्त मनस्थिती भएकी छन् । त्यो छोरीको स्याहारमा उनी दत्त चित्त भएर लाग्छन् । त्यसैले नवजात शिशु स्याहार्न कुनै अल्छि र आलस्य नलागेको उनले बताए । पुसको ठण्डीमा त्यसै मिल्काइएकी शिशुलाई चिसोले निकै गाँजेको थियो । तेल तताउँदै मालिस गर्ने र कोइलाको रापमा सेक्ने गर्दा शिशु चिसोको चपेटाबाट मुक्त भइन् । <br /> ‘प्रहरीमा २२ वर्ष बिताएको हुँ । कयौ बच्चाहरु मरेको देखे । चोट लागेका कयौ बच्चालाई काखमा राखेर उपचार गर्न अस्पताल पु¥याँए । त्यस्तो बेलाम मनमा कतै केही उब्जदैन थियो । यो पटक त के भयो के’ चालिसेको भनाइ छ । जन्मेको ११ औ दिनका दिन उनको वैदिक विधि अनुसार चालिसेले न्वारन पनि गरेर अनि नाम राखिदिए ‘पुर्णीमा’ । <br />वेवारिसे बच्ची फेला परेको खवर सुनेपछि अस्पताल दौडिनेमा चालिसे मात्रै थिएनन् । विस २०५५ सालमा बिबाह भएको तर हालसम्म निसन्तान रहेका नवलपरासी त्रिवेणी गाविस वडा नं. ९ विष्णुनगरका शोभाखर र गोमा ज्ञवाली पनि उनलाई स्याहार्ने मनसाय राखेर अस्पताल पुगेका थिए । तर अस्पतालबाट बच्चा चालिसेले बुझेर लगे पनि सन्तान रहरमा रहेको ज्ञवाली दम्पति चुप लागेर बसेन ।<br />जिल्ला वालकल्याण समितिमा यो विषय प्रवेश भयो । समितिले चालिसेले खन्याएको ममता हे¥यो । ज्ञवाली दम्पतिको चाहना सुन्यो । चालिसेलाई एक पटक आग्रह पनि गर्ने विचार ग¥यो । ‘यो बच्ची कसैलाई दिएपछि त म बाच्नै सक्दिन विक्षप्त भएर मर्छु हजुर’ चितवन जिल्ला प्रशासनमा सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिवराम गेलाल सामुन्ने धरधरी आँशु चुहाउँदै उनले बिलौना गरे ।</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgeDbfHUjcqXGlqAqHIz4JWospkqvGe7LLqv3h4BoedQ2WLKuZ8Y6ZPKKCXiggJUwYUmuqFnJbm4yegvStyCPSf1rEft5rYm5FCaVbqc6W80_VCIYtbrvSDUn0B_zo_4itPuWx5PZXVmOc/s1600/Hastantaran.JPG" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgeDbfHUjcqXGlqAqHIz4JWospkqvGe7LLqv3h4BoedQ2WLKuZ8Y6ZPKKCXiggJUwYUmuqFnJbm4yegvStyCPSf1rEft5rYm5FCaVbqc6W80_VCIYtbrvSDUn0B_zo_4itPuWx5PZXVmOc/s320/Hastantaran.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">चालिसेबाट शिशु लिदै ज्ञवाली दम्पति (बाँया)</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
तर चालिसेको मन परिवर्तन भयो । उनी जिल्ला वालकल्याण समितिले जे निर्णय गर्छ त्यो मान्छु भन्न राजी भए । जिल्ला प्रशासनमा पुस २७ गते शुक्रबार चालिसे र ज्ञवाली दम्पति जम्मा भए । ‘चालिसे ज्युको ममतामा हामीलाई शंका होइन । ज्ञवाली जी पनि बच्चाको चाहनामा हुनु हुँदो रहेछ । सन्तान सुखको अनुभुती गराउन चालिसे जीले त्याग गर्नु प¥यो’ सहायक प्रजिअ गेलालले आग्रह गरे ।<br /> त्यपछि निकै भावुक हुँदै चालिसे धारा प्रवाह बोल्न थाले । उनको भनाइको सार थियो ‘छोरी कसैलाई दिन्न भन्ने अडान त लिए । तर ज्ञवाली दम्पतिको चाहनालाई ख्याल गरे । संसारमा लिनुमा भन्दा दिनुमा माहनता छ भन्ने उद्गार पनि स्मरण गरे । अनि जे निर्णय हजुरहरुले गर्नु हुन्छ मान्छु भनेर दरो मन बनाएर आएको हुँ ।’<br /> चालिसेको सकारात्मक जवाफ सुन्दा वित्तिकै ज्ञवाली दम्पतिको आँखा रसायो । चालिसे शिशुलाई गालमा टाँसेर राख्न थाले । निकै बेर त्यसो गरेपछि यसो भन्दै उनले त्यो शिशु जिम्मा लगाए ‘सेकी राख्नु होला । उमालेको पानी मन तातो बनाएर खुवाउने गर्नु होला । तातो तेल खुट्टामा घसी राख्नु होला । राम्रोसँग हुर्काउनु यदी राम्रो गर्नु भएन भने म तपाइँको घरमा आगो लगाइ दिन्छु ।’</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-30532677302983261802013-01-04T18:26:00.002-08:002013-01-04T18:26:49.643-08:00हजामको भुमिकामा हेडसर <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: justify;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4NcOqk9HNOJkwfDN04Rh9rr0aRUvl50ZfWDm_nI-OSRjN-dN2aRsGFXRzxhDlaYbnYjt5XsMpWDuZaRgEZHsbRohJxFjt1NuWYH73JIk9zJ_52ZhTkDMmNJQIfFJ1qLIn0Xkuwy_YeR4/s1600/IMG_8438.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4NcOqk9HNOJkwfDN04Rh9rr0aRUvl50ZfWDm_nI-OSRjN-dN2aRsGFXRzxhDlaYbnYjt5XsMpWDuZaRgEZHsbRohJxFjt1NuWYH73JIk9zJ_52ZhTkDMmNJQIfFJ1qLIn0Xkuwy_YeR4/s320/IMG_8438.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">हजामको भुमिकामा हेडसर</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div style="text-align: justify;">
दारोचोक गाविसमा पर्छ कमेरे गाउँ । पृथ्वीराजमार्गको कुरिनघाटबाट उत्तर तर्फ केही उकालो बाटो हिडेपछि पुगिन्छ सो ठाउँमा । त्योभन्दा पनि उत्तरमा छ चैतारा गाउँ । जहाँ विस २०६२ सालको चैत्र ८ गते तत्कालिन शाही नेपाली सेनाको रेञ्जर बटालियन र माओवादीको ठुलो भिडन्त भएको थियो । माओवादीका २० भन्दा बढी लडाकुले ज्यान गुमाए तर सेनाको केही क्षति भएन भन्ने खवर आएको थियो । सत्य कुरा बुझ्न स्थलगत रिपोर्टिङमा जाँदा पहिलो पटक कमेरे गाउँ र चौतरा पुगिएको थियो भिडन्त भएको दोस्रो दिन । कमेरेमा भेट भएको थियो नारायणप्रसाद अधिकारीसँग । हामीले भेट्दा अधिकारी स्थानीय राप्रावि कमेरेको प्रधानअध्यापक हुनु हुन्थ्यो । सो भेटपछि अधिकारीसँग निकै आत्मिय सम्बन्ध कायम भएको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चौतारामा दोहराएर पनि गइयो विस २०६५ सालको चैत्रमा । पहिलो पटक जाँदा चौतारा पुगेर समाचार संकलन गरी फर्केर कमेरेमा बास बस्न आइएको थियो । दोस्रो पटक जाँदा कमेरेमा बास बसेर चौतारा हानिएको थियो । यस पटक फेरि चौतार जाने मनसाय राखेर कमेरे तर्फ पाइला बढाइयो । तर चिसोले गर्दा ठाडो उकालो चढ्ने आँट आएन त्यसैले एक रात कमेरे गाउँमा बसेर भरतपुर फर्कियो । कमेरे गाउँ पुग्दा नारायणप्रसाद अधिकारीसँग भेट भएकै हुन्छ । शिक्षण पेशाबाट अवकाश लिएपछि अधिकारीको सक्रियता राजनीति र सामाजिक काममा निकै बढेको छ । नेकपा(एमाले) चितवन जिल्ला कार्य समितिको सचिवालय सदस्य अधिकारी निष्ठाको राजनीति गर्ने साह्रै कम व्यक्ति मध्येका एक हुनु हुन्छ । समाज सेवामा सामजिक उन्नतिको स्वार्थ बाहेक अन्य केही भावना राख्नु हुन्न । </div>
<div style="text-align: justify;">
हामी पहिलो पटक जादा उहाँले सम्मालेको राप्रावि कमेरेको प्रध्यानअध्यापकको पदमा अहिले ऋषिराम अधिकारी पुग्नु भएको छ । पुस १८ गते साँझ हामी कमेरे पुगेका थियौं । बिहान गाउँ घुम्न निस्कियौ । कमेरेभन्दा पल्लो पाखोमा घर बनाएका ध्रुव अधिकारीलाई भेटेका थियौ । मिजासिला ध्रुवको दम्तिनै शिक्षण पेशामा आवद्ध रहेछन् । दम्पति मिलेर अम्रिसो खेती गरेका । अन्य अन्नवालीभन्दा यो फाइदा जनक थिए भन्ते उनीहरु । कारण अन्नबाली लगायो बाँदरले सखाप पार्ने । छोराछोरी भरतपुर बसेर पढ्ने । आफुहरु पढाउन गाउँदेखि एक घण्टा परको स्कुल जाने । पढाउने बेलामा पनि बाँदरले मकै खायो कि भनेर पिरोलीनु पर्ने । अम्रिसो लगाएपछि क्या आनन्द । बाँदरले नखाने मात्र होइन पैसो पनि कमाइन थाले छ यो खेतीबाट । </div>
<div style="text-align: justify;">
पढाउने र खेती गर्ने ध्रुब गजल लेख्दा रहेछन् । मन परेका अरुका गजल समेत कापीमा सारेर गाउँने पनि रहेछन् । ध्रुबसँग भलाकुसारी गरेर हामी कमेरे तर्फ फर्कियौं । नारायण अधिकारीको घरभन्दा दुई सय मिटर पर छ विद्यालय । विद्यालयमा आइ पुग्दा प्रधानअध्यापक ऋषिराम अधिकारी एकजना कपाल जिङरिङ्ग भएको विद्यार्थीका अगाडी थिए । उनी त्यसलाई कपाल किन नकाटेको बाबु भनेर केरकार गर्दै थिए । केटो केही बोल्न सकेको थिएन । त्यसो भए तेरो कपाल मै काटि दिन्छु भन्दै प्रधानअध्यापक अधिकारीले कैची र काइयो मगाए । त्यसपछि मिलाई मिलाई कपाल काटिदिन लागे । कक्षा दुईमा पढ्ने सो विद्यार्थीको नाम सरोज पोखरेलले रहेछ । कपाल राम्रैसँग काटिदिए प्रधानअध्यापकले ।</div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: justify;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSrkOVgZqdo5m4Keaw_z9u0cFKAfr4k4Nf3A0Q8F9Ehj9ytoImKwJLIfm8lTXdU45Qc6TAXTtI5euQjIn4gSr29TQGejwmoHieJxW4ZiLvDDjbkX_S_LQjya4rTCnA08bGB9VT5XoeDto/s1600/IMG_8445.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSrkOVgZqdo5m4Keaw_z9u0cFKAfr4k4Nf3A0Q8F9Ehj9ytoImKwJLIfm8lTXdU45Qc6TAXTtI5euQjIn4gSr29TQGejwmoHieJxW4ZiLvDDjbkX_S_LQjya4rTCnA08bGB9VT5XoeDto/s320/IMG_8445.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">विद्यार्थीको हात खुट्टा धोइ दिदै प्रअ अधिकारी</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
कपाल मात्रै काटि दिएको हो र उनले त अर्को उधुम गर्न थाले । ठुलो ठुलो ढुंगा बटुलेर तीन मुखे चुल्हो बनाउन लगाए । छात्राहरुले डेक्चीको बाहिर खरानी लगाएर चुल्होमा राखे । त्यो डेक्चीमा पानी तताउन भने । पानी मन तातो भएपछि शिशु कक्षामा पढ्ने भुराहरुलाई बाहिर निकाले । अनि उनीहरुका खुट्टा धोइदिन थाले । ति बालबालिकाहरुको खुट्टामा मैलाको पत्रैपत्र थियो । मैले आज धोएर पठाए भने भोलीदेखि लाजले पनि अभिभावकले खुट्टा धाइ दिन थाल्छन् भन्ने प्रधानअध्यापक अधिकारीको तर्क थियो । </div>
<div style="text-align: justify;">
सो विद्यालयमा ६६ जना पढ्दा रहेछन् । जसमा ३२ जना चेपाङ समुदायका बालबालिका रहेछन् । चेपाङ समुदाय नेपालको अति सिमान्तकृत वर्गमा पर्ने आदिवासी हो । पाखा पखेरामा बस्ने अधिकांश चेपाङहरु विपन्न छन् । सफा सुग्घर भएर बस्नु पर्छ भन्ने ज्ञान कमैलाई छ । चेपाङ मात्रै हो र त्यहाँ पढ्ने क्षेत्री बाहुन समुदायका केटाकेटीको हालत पनि उस्तै हो । तर उनीहरुलाई सफा सुग्घर बनाउन प्रधानअध्यापक अधिकारीले गरेको प्रयास प्रशंसनीय छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
गाउँमा पत्रकार आएका बेलामा यो काम गरे प्रचार हुन्छ भन्ने ठानेर अधिकारीले केटाकेटीको कपाल काट्ने र खुट्टा धोइ दिएको पक्कै होइन होला । केटाकेटीलाई सफा सुग्घर राख्न अभिभावकलाई नझक्झकाइ हुँदैन । त्यसका लागि केही न केही गर्नै पर्ने ठानेर अकिारीले कैची चलाउन र जग डुवाउन परेको होला भन्ने हामीलाई लाग्यो । किन कि नारायण अधिकारी जस्तो निष्ठावान व्यक्ति बसेको ठाउँमा कसैले केवल प्रचारका लागि मात्रै केही गर्न अघि सर्छ भन्ने हामीलाई लागेन । आशा छ प्रधानअध्यापक ऋषिराम अधिकारी सरले नानीहरुलाई सफा सुग्घर हुने बानी बसाल्न हाम्रा अगाडी गरेको काम अरु बेला पनि गर्नु हुने छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-2148211316206600672012-12-27T20:31:00.003-08:002012-12-27T20:31:31.982-08:00असली ध्रुबे<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8HsN7Ron_hxZCOFfOIraP54TwAXrzzVCKXAKewGQp4i2_WMoCVtc071HyT7R96E6Btp8O9abSVL-v3ZcPIa67cICKsiFlw5EV50dwb6urQkZA163lm-opZjmyyRG40eP6Bi4fEHkqhYY/s1600/Pustakalaya+Bhawan.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8HsN7Ron_hxZCOFfOIraP54TwAXrzzVCKXAKewGQp4i2_WMoCVtc071HyT7R96E6Btp8O9abSVL-v3ZcPIa67cICKsiFlw5EV50dwb6urQkZA163lm-opZjmyyRG40eP6Bi4fEHkqhYY/s320/Pustakalaya+Bhawan.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">अटेरी मेडिकल कलेजको वागिश्वरी वनमा रहेको भवन</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्जबाट वस्तीमा आएको एउटा जंगली हात्तीले भटाभट मान्छे मार्न थालेपछि त्यसलाई पनि मार्न भन्दै अहिले अनेक हर्कत भएका छन् । तर जति खोजे पनि ध्रुबे भनेर ख्याति कमाएको सो हात्ती नियन्त्रणमा आएको छैन । अटेरीको अर्को नाम जंगली हात्ती भएको छ अहिले । तर चितवनमा त्योभन्दा पनि अर्को अटेरी छ जसलाई कमैले चिनेका छन् । त्यो हो भरतपुरका पुरानो मेडिकल कलेजका संचालकहरु । जैविक, धार्मिक र ऐतिहासिक महत्वको वागिश्वरी वनमा मेडिकल कलेज राख्न दिने सरकारको निर्णय राष्ट्रघात भएको सर्वोच्च अदालतले १६ वर्षअघि गरेको फैसलामा उल्लेख छ । त्यस्तो राष्ट्रघात हुने काम अझै सच्चिएको भने छैन । </div>
<div style="text-align: justify;">
यस पटक माडिकल कलेजले सो क्षेत्र खाली गर्छ कि भन्ने लक्षण देखिएको थियो । तर जिल्ला वन र देवघाट क्षेत्र विकास समितिबीच चाँबी कस्ले बुझ्ने् भन्ने कुरा टुंगो नलाग्दा कलेजलाई नै फाइदा पुग्ने अवस्था आएको छ । सानो कुरामा पनि बन्द हड्ताल र तोडफोडमा उत्रनै चितवनका दलहरु यस विषयमा मौन छन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
तत्कालिन सरकारले विस २०५० सालको फागुन १६ गते वागिश्वरी जंगलको ४२ बिघा जग्गा अहिले पुरानो मृडिकल कलेज भनेर चिनिने इन्टर नेशनल सोसाइटी फर मेडिकल कलेजलाई भाडामा लिने निर्णय गरेको थियो । जसका विरुद्ध चितवनमा अनशन मात्रै भएन सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा नै प¥यो । <span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span> कलेजलाई जग्गा भाडामा दिने सरकारको निर्णय सर्वोच्चले ५३ साल बैशाख १७ मा बदर ग¥यो । तर सो बेला बनेका भवनहरु कलेजले अझै प्रयोग गर्दै आएको छ । त्यहाँ १५० जना अटाउने छात्राबास र पुस्ताकालय रहेको छ । फर्मेसीको पढाई त्यही हुन्छ । फार्मेसी पढ्ने १२० जना विद्यार्थी छन् । </div>
<div style="text-align: justify;">
सर्वोच्चको आदेशपछि चितवनको जिल्ला वन कार्यालयले कलेजलाई हट्न भन्दै आठआठ पटक सूचना निकाल्यो । तर तीन वर्षअघि वन मन्त्रालयले नयाँ सम्झौता गरेर फेरि मेडिकल कलेजलाई नै त्यो ठाउँ भाडामा लगायो । जुन सर्वोच्चको आदेशको अपहेलाना थियो तर कसैले कुरा उठाएन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
अदालतको आदेशको प्रतिकिुल हुने गरेर तीन वर्षअघि गरेको सम्झौता पनि असोज मासन्तमा सकिएको छ । तर पनि मेडिकल कलेज हट्ने कुनै छेक छन्द देखिएको छैन । कलेजका संचालकहरु भारतीय नागरिक हुन् । देशको सर्वोच्च अदालतले १६ वर्षअघि गरेको आदेश विपरित भारतीयहरु त्यो ठाउँमा बस्दै आउनु विडम्बना पुर्ण दृश्य बनेको छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
वागिश्वरीको विषयमा फैसाल गर्दा सर्वोच्च अदालतले भनेको छ ‘राष्ट्रिय विषयको महत्वमा श्री ५ को सरकारले निर्णय गर्दा राष्ट्रिय हितलाई ध्यानमा राखेर संविधान तथा कानुन विपरित नहुने गरी निर्णय गरिनु पर्ने हुन्छ ।’</div>
<div style="text-align: justify;">
अनि पैmसलामा अगाडी भनिएको छ ‘यदी सरकारले संविधानमा व्यवस्थित राज्यका निर्देशक सिद्धान्त तथा नीतिहरु विपरित गएर निर्णय गर्छ भने त्यस्तो अवस्था औलाउन नसकिने होइन ।’ सरकारले निर्णय गर्दा राष्ट्रिय हितलाई ध्यानमा राखेर संविधान तथा कानुन विपरित नहुने गरी निर्णय गर्न नसकेको कुरा अदालतले औलाइएको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
फैसलामा पुरातात्विक महत्वका वस्तु र सम्पदाको हेरविचार र संरक्षण सरकारको प्रमुख दायित्व हो भनिएको छ । पुरातात्विक प्राचिन वस्तुको संरक्षण नगर्ने हो भने हाम्रो देशको प्राचिन सभ्यता र संस्कृति हामी आफैले विर्सन सक्छौ भनेर अदालतले चिन्ता व्यक्त गरेको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
पुरातात्विक चीज बस्तुहरु रहेको धार्मिक ठाउँमा उत्खनन् हुन नपाउँदै मेडिकल कलेज बनाउँदा त्यहाँ रहेका प्राचिन मन्दिर तथा चीज वस्तु नष्ट हुदैनन् भन्न नसकिने भनेर फैसलामा उल्लेख छ । तर सर्वोच्चको आदेश कार्यन्वयन नहुँदा त्यस्ता चीज बस्तुहरु नष्ट भए नभएको कसैलाई वास्ता छैन । </div>
<div style="text-align: justify;">
फैसलाको मुख्य अंशमा भनिएको छ ‘प्राकृतिक, धार्मिक एवम पुरातात्विक दृष्टीले महत्वपुर्ण भएको वन जंगलले घेरिएको देवघाट क्षेत्रको जग्गा मेडिकल कलेजलाई दिने सरकारको मिति २०५०। ११ । १६ को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुन्छ ।’ तर अदालतको आदेश अटेर गरेर मेडिकल कलेजले ठाउँ नछाड्दा राष्ट्रियता, संस्कृतिक सम्पदा र पुरातात्विक धरोहरहरुमा लगातार आक्रमण भएको तर्फ कमैको ध्यान गएको छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-33499281979418074832012-12-21T18:34:00.002-08:002012-12-21T18:34:55.932-08:00ध्रुबेले मात्रै हो र सताउने<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div style="text-align: justify;">
कात्तिक १७ गतको मध्यरातेदेखि मंसिर ३० गतेको मध्यरातसम्म चितवनको माडी क्षेत्रमा पर्ने गर्दी गाविसमा जंगली हात्तीले आक्रमण गर्दा चारजनाको ज्यान गयो । डेढ महिना भित्रै एकै गाविसमा यति धेरै मान्छेको ज्यान गएपछि अहिले यो घटना राष्ट्रव्यापी चर्चामा छ । तर चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज आसपासका गाउँमा जंगली जनावरको आक्रमणको घटना नौलो भने होइन । </div>
<div style="text-align: justify;">
यस पटकको हात्ती आक्रमणको चर्चासँगै केही गम्भिर विषय भने जन्मेको छ । त्यो हो जंगली जनावरको सधै त्रास रहने निकुञ्ज नजिकका गाउँमा जनावरको आक्रमणबाट मानिसहरुलाई जोगाउन कुनै भरपर्दो ठोस पहल नगरे ज्यान लिने जनावर मारी हाल्नु पर्छ भन्ने माग उठि रहन सक्छ । जुन कुरा संरक्षणका दृष्टीले निकै घातक हुने छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span><b><span style="color: red;">वर्षेनी १० भन्दा बढीले ज्यान गुमाउँछन्</span> </b><b> चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज विस २०३० सालमा स्थापना भएको नेपालको पहिलो राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । यो निकुञ्ज विश्व मै दुर्लभ मानिएका एक सिंगे गैंडा, पाटो बाघ लगायतका वन्यजन्तुको मुख्या वासस्थल पनि हो । यी जनावरहरु निकै ह्रिसंक पनि हुन्छन् । त्यस्तै भिमकाय जनावर हात्ती पनि पानी र आहारका लागि चितवन निकुञ्जमा विचरण गर्छ । </b></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: justify;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimoKzviiFT7EKlqkREjhDGdxj-_A2CXgNByw15vKBrRa3UQ3xzWpaor2FrvLAf48j9iDyP5fXdmE6x2HSikOcDgTpWMw0sg2wOkG4X00VExdQ-FSj6uFspaJZ8jYihXdpk1Sh9W-oSyfE/s1600/Kiriya+Putri.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimoKzviiFT7EKlqkREjhDGdxj-_A2CXgNByw15vKBrRa3UQ3xzWpaor2FrvLAf48j9iDyP5fXdmE6x2HSikOcDgTpWMw0sg2wOkG4X00VExdQ-FSj6uFspaJZ8jYihXdpk1Sh9W-oSyfE/s320/Kiriya+Putri.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> विस २०६७ साल पुसमा जंगली हात्तीले आक्रमण गरेर ज्यान गुमाएका <br />माडी अयोध्यापुरीका सुकराम सुनारको किरिया बसेका छोराहरुको फाइल फोटो ।</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्जसँगै जोडिएका बस्तीहरु छन् । त्यसैले जनावरको आक्रमणमा पर्न जंगलै छिर्नु पर्दैन गाउँ मै आएका जंगली जनावरले स्थानीयको ज्यान लिने गरेका छन् । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जबाट प्राप्त जानकारी अनुसार विस २०६८ सालको साउनदेखि ६९ सालको असारसम्म जंगली जनावरले मान्छेमाथि आक्रमण गरेका ३३ घटना छन् । जसमा दुईवटा घटना मात्रै निकुञ्ज भित्र भएका छन् । </div>
<div style="text-align: justify;">
यी घटनाहरुमा १३ जनाको ज्यान गएको र २० जना घाइते भएको निकुञ्जको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । चितवन निकुञ्ज भित्र गत वर्षको चैत्रमा बाघको आक्रमणमा परेर पटिहानीका किसान महतोको ज्यान गएको थियो । त्यस्तै पटिहानी कै नरबहादुर मगरलाई गएको बैशाखमा निकुञ्ज भित्रै गैंडाले हानेर मारेको थियो । यो बाहेकका सवै घटना निकुञ्ज बाहिर भएका छन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
बदेल र भालुको आक्रमणमा परेर फाट्ट फुट् मान्छे नमरेका होइनन् तर मान्छेकै ज्यान लिने गरेर आक्रमण गर्ने जंगली जनावरको सूचिमा बाघ, गैंडा र हात्ती नै रहेको छ । यो वर्ष हात्ती आक्रमण चर्चामा छ । तर दुई वर्षअघि विस २०६७ सालको साउनदेखि ६८ सालको असारसम्म जंगली हात्तीले हान्दा चितवन निकुञ्ज आसपासका गाउँमा बस्ने १० जनाको ज्यान गएको थियो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जका रेञ्जर बिष्णु थपलिया भन्छन् ‘त्यो आर्थिक वर्षमा जंगली हात्तीले १० जना मारेको थियो भने गत आर्थिक वर्ष २०६८÷०६९ मा दुईजनालाई मारेको थियो ।’ यो वर्ष भदौमा जंगली हात्ती गाउँमा देखा परेको थियो । माडीको गर्दी र चितवनको पुर्वी सिमना पिप्ले गाविसमा हात्तीले धान खान थाल्दा यो पटक हात्ती आतंक यो हदसम्म जाला भनेर सायदै कसैले सोचेको थियो । </div>
<div style="text-align: justify;">
माडी गर्दी गाविस वडा नं. १ अमेलिया गाउँका ६५ वर्षीय अमरबहादुर थापा मगरलाई विस २०४४ सालमा भालुले आक्रमण गरेको थियो । त्यो बेला उनको दाहिने आँखा गुमेको थियो । उनै अमरबहादुरलाई कात्तिक १७ गते मध्यरातमा घरको पिढिबाटै हात्तीले तानेर छातिमा कुल्च्यो । यस पटक उनको ज्यान जोगिएन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span><span style="color: red;"><b>पुर्वभन्दा पश्चिम क्षेत्र असुरक्षित ः</b></span> </div>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्जबाट निस्केका जनावरहरुले ज्यान लिने घटना निकुञ्जको पुर्वी क्षेत्रभन्दा पश्चिम क्षेत्रका गाउँमा बढी देखिएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको तथ्याङकलाई आधार मान्ने हो भने पनि कुल ३३ घटनामध्ये छवटा घटना मात्रै पुवी क्षेत्रका छन् । त्यस्तै ज्यान गुमाउने १३ मध्ये दुईजना मात्रै पुर्वी क्षेत्रका छन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जको मुख्यालय कसराभन्दा पश्चिममा क्षेत्रहरुमा गैंडा धेरै रहेको चितवन निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत झमकबहादुर कार्की बताउँछन् । संरक्षण शिक्षाका लागि समुदायमा जागर फैलाउने काममा सक्रिय हुँदै आएका चितवन निकुञ्जका पुर्व प्रमुख संरक्षण अधिकृत रामपृत यादवको अनुभव पनि त्यस्तै छ । नेपाल भर ५३४ र चितवन निकुञ्जमा मात्रै ५०३ वटा गैंडा छन् । </div>
<div style="text-align: justify;">
‘अहिले पश्चिममा धेरै गैंडा छन् । जंगलबाट निस्केर गाउँमै जान्छन् । उखुबारीमा गैंडा आएर बच्चा जन्मायो भन्ने खवर समेत मलाई बेला बेलामा आउँछ । यसरी गैंडा बाहिर आउँदा आक्रमणका घटना हुने नै भए’ यादवले भने । नवलपरासीको नारायणी, कवासोती, पिठौली, दुम्किवास, कोल्हुवा गाविस र चितवनको जगतपुर, मेघौली गाविसमा गत वर्ष गैंडाले हानेर १२ जना घाइते भए ।</div>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्ज मुख्यालय कसराबाट प्राप्त विवरणमा गैंडाले हानेर पुर्वी क्षेत्रका जम्मा दुईजना मात्रै घाइते भएको देखिन्छ । गत वर्षको फागुन १९ गते पुर्वी चितवन रत्ननगर नगरपालिका वडा नं. ७ का सावित्री देवकोटा र शिशिर रेग्मीलाई गैंडाले आक्रमण गर्दा घाइते भएका थिए । यो एक दिनको घटना बाहेक पुर्वी चितवनमा गैंडा आक्रमणको घटना दोहरिएन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
पुर्वमा गैंडा कम मात्रै भएको होइन भएका गैंडा पनि जंगलबाट गाउँमा नपसोस भन्नका लागि विद्युतीय तारबार ठाउँ ठाउँमा गरिएको छ । त्यसैले आक्रमणका घटना कम भएको हुन सक्ने अधिकारीहरुको अनुमान छ । नारायणी नदीसँग जोडिएका पश्चिमका गाउँहरुमा त्यसरी विद्युतीय बार लगाउन सम्भव पनि छैन । त्यसैले गैंडा गाउँमा छिरेको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span><span style="color: #cc0000;"><b>बाघको आक्रमण नदी आसपासमा ः<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
बाघले आक्रमणका घटना नारायणी नदी आसपासमा क्षेत्रमा बढी हुने गरेका छन् । गत वर्ष बाघको आक्रमणमा पाँचजनाको ज्यान गयो । जसमध्ये चारजना नदी आसपासका गाउँलेहरु छन् । मृतकमध्ये तीनजनालाई माछा मार्न लागेको बेलामा बाघले नदी मै आक्रमण गरेको थियो । यो वर्ष अहिलेसम्मको एक मात्र बाघ आक्रमणको घटना पनि नदी आसपासमा भएको छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
गत वर्षको भदौ ११ गते पश्चिम चितवन मेघौली वडा नंं ३ का ५० वर्षीय बिष्णुबहादुर कुमाललाई बाघले मा¥यो । डुंगामा बसेर नदीमा माछा मार्न लागेका बेला उनीमाथि बाघले आक्रमण गरेको चितवन निकुञ्जले जानकारी दिएको छ । त्यस्तै यही जेठ २७ गते नवलपरासीको रजहर वडा नं. ७ का हिराबहादुर माझीलाई बाघले नदीमै आक्रमण गरेर ज्यान लियो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
मुकुन्दपुर गाविसको वडा नं. ९ मा पर्ने नारायणी नदीको तीन भंगालो भन्ने ठाउँमा माझीलाई बाघले आक्रमण गरेको थियो । माझीको ज्यान गएको हप्ता दिन बित्दा नबित्दै सोही भंगालोमा बाघले फेरि आर्को आक्रमण ग¥यो । असार ३ गते एका बिहानै सो ठाउँमा बाघले आक्रमण गर्दा माछा मार्न आएका प्रगतिनगर वडा नं. १ का ५४ वर्षीय देवीबहादुर बोटेको निधन गएको थियो । </div>
<div style="text-align: justify;">
नदीभन्दा बाहिर गत बैशाख १२ गते मेघौली गाविस वडा नं. ५ की ३५ वर्षीया राधा भण्डारीलाई स्थानीय सदाबाहार मध्यवर्ती सामुदायिक वनमा बाघले आक्रमण गरेर मारेको थियो । सो ठाउँ निकुञ्जलाई छोएर बग्ने अर्को ठुलो नदी राप्ती नजिक । नदीभन्दा टाढा गत चैत्र २३ मा बाघको आक्रमणमा परेर पटिहानी गाविस वडा नंं २ का २१ वर्षीय किसान महतोको ज्यान गएको थियो ।</div>
<div style="text-align: justify;">
यो वर्ष पनि नदी आसपासमा बाघको आक्रमण सुरु भएको छ । यही भदौ १३ गते मेघौली गाविसको वडा नं. २ का ५० वर्षीय दिलबहादुर कुमालको बाघको आक्रमणमा परेर ज्यान गएको छ । ‘केही वर्षयता मेघौली र यस आसपासका गाउँ जो नारायणी नदीसँग जोडिएका छन् त्यहाँ बढी बाघको आक्रमण हुने गरेको छ’ चितवन निकुञ्जका सहायक संरक्षण अधिकृत टीकाराम पौडेलले भने । </div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्ज नेपालमा बाघको मुख्य बासस्थल हो । नेपाल भर कुल १५५ वटा बाघ रहेकोमा १२५ वटा बाघ चितवन निकुञ्जमा नै छन् । निकुञ्ज भित्र बाघलले खाने आहार प्रजातिका चित्तल, बदेल कम हुँदै गएपछि बाले मान्छेको सिकार गर्न थाल्छ ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span><span style="color: #660000;"><b>सुरक्षा र राहतको प्रवन्ध ः</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
जंगली जनावरलाई बस्तीमा आउन रोक्न उनीहरुलाई चाहिने पर्याप्त आहारको व्यवस्था निकुञ्ज भित्रै मिलाउनु पर्छ । त्यसका लागि निकुञ्जमा पर्याप्त घाँसे मैदान हुनु पर्छ । तर केही वर्षयता घासे मैदानको क्षेत्र निरञ्तर खुम्चदै गएको छ । </div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: justify;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgm2TeFPYYFW9uEZpnh3V01FECC-K-Czzr-eLzfVrQ7WdmmJiseBIBN6DS1IMTAxGVoBfes1JTnwB4PEZKXrgeAUnTbmy4Vg0ANRVANUundB7bClkyXh4R0afXVONcdltCbW57EdPID90Y/s1600/Kuruwa.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><span style="font-size: xx-small;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgm2TeFPYYFW9uEZpnh3V01FECC-K-Czzr-eLzfVrQ7WdmmJiseBIBN6DS1IMTAxGVoBfes1JTnwB4PEZKXrgeAUnTbmy4Vg0ANRVANUundB7bClkyXh4R0afXVONcdltCbW57EdPID90Y/s320/Kuruwa.JPG" width="320" /></span></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: left;"><span style="font-size: xx-small;">मंसिर ३० गते मध्यरातमा हात्तीले आक्रमण गर्दा ज्यान गुमाएका <br />माडी गर्दी गाविस वडा नं. ९ द्रोपतीनगरका वृद्धदम्पत्तिको लाश कुर्दै उनका छोराहरु ।</span></span></td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
यसरी आउने जनावरलाई रोक्न नियन्त्रित रुपमा विद्युत छाडेर गरिएको विद्युतीय तारबार (इलेक्ट्रीक फेन्स) ले केही हदसम्म काम गरेको छ । जसको सिको गर्दै विजुली नै नभएको माडी क्षेत्रमा सौर्य ऊर्जाबाट चल्ने इलेक्ट्रिक फेन्स राखिएको । एक किलो मिटरको एक लाख रुपैयाँ खर्च गरेर माडीमा ३८ किलो मिटर इलेक्ट्रिक फेन्सगरिएको छ । तर प्रभाव राम्रो परेन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
विषेश गरेर जंगली हात्तीलाई तारबारले कुनै असर नगरेको माडी गर्दी गाविसमा रहेको पाँचपाण्डब मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष यमकान्त भुषालको भनाइ छ । पुर्वी चितवनमा गत वर्ष निधन हुने दुईजना पनि हात्ती कै आक्रमणमा परेका थिए । चितवन माडीका चार गाविस र पर्साको ठोरीमा हात्तीबाट जोगिने उपाएका बारेमा गाउँलेलाई प्रशिक्षित पनि नगरेको होइन ।</div>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्जका पशु चिकित्सक डा.कमल गैरेका अनुसार हात्ती रक्सीको गन्धमा आकर्षित हुन्छ । केराका रुख खान रुचाउँछ । कमजोर खालका घरहरु भत्काउने र त्यहाँ बसेका मान्छेलाई पनि हान्ने मार्ने गर्छ । हात्ती प्रभावित क्षेत्रमा बस्नेहरुले यस्ता कुरा ख्याल राख्न आवश्यक छ । तर व्यवहारमा यस्ता कुरा लागु हुन सकेका छैनन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जले वर्षमा १० करोड रुपैयाँको हाराहारीमा आम्दानी गर्छ । त्यसको आधा रकम मध्यवर्ती समितिहरुलाई जान्छ । निकुञ्जसँग जोडिएका गाउँलेहरुलाई समेटेर मध्यवर्ती उपभोक्ता समिति गठन हुन्छ । समितिले सो रकमबाट संरक्षण र विकास मुलक कार्यक्रमका साथै वन्यजन्तुको आक्रमणमा परेकाहरुलाई उपचार र राहत खर्च गर्ने व्यवस्था गरेको हुन्छ । </div>
<div style="text-align: justify;">
वन्य जन्तुको आक्रमणमा परेर घाइते हुनेले उपचार वापत बढीमा ५० हजार रुपैयाँ पाउने व्यवस्था छ । त्यस्तै मृतकका परिवारले एकजना मृतकको डेढ लाख रुपैयाँ राहत पाउँछन् । सो रकम पाँच लाख पु¥याउनु पर्ने आफुहरुको माग रहेको मध्यवर्ती क्षेत्र व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष यमबहादुर परियार बताउँछन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
सरकारले तीन लाख रुपैयाँ दिने निर्णय गरेको छ । तर पुर्ण वजेट नआउनाले निर्णय कार्यन्वयन हुन सकेको छैन । चितवन निकुञ्जमा केही वर्षयता वन्यजन्तुको संख्या लगातार बढेको छ । त्यस्तै घुम्न आउने पर्यटकको संख्या र निकुञ्ज छेउछाउमा बस्नेहरु पनि बढेका छन् । तर जनावरको वासस्थान व्यवस्थापन र स्थानीयको सुरक्षाका बारेमा पर्याप्त चासो र कार्यक्रमहरु भने छैनन् ।</div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-19144919772108308362012-11-20T18:14:00.000-08:002012-11-20T18:14:08.177-08:00मितेरीको देउसीमा समिरको ह्वील चियर डान्स<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLGo4ZrTPFQGzUK4b5sOFjZNZRp0VegmB6r_6jjLXSd3ajp_5qIsAi_VBLum0twKqb2YSaRLA8rbXJaLfielD9IK07_zKPiPFxExutcYAm4XQwH6aI9dhyTIMasMYzWIKw3979-dPF0dk/s1600/Bhailee+178.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLGo4ZrTPFQGzUK4b5sOFjZNZRp0VegmB6r_6jjLXSd3ajp_5qIsAi_VBLum0twKqb2YSaRLA8rbXJaLfielD9IK07_zKPiPFxExutcYAm4XQwH6aI9dhyTIMasMYzWIKw3979-dPF0dk/s320/Bhailee+178.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><b><i>ह्वील चियरमा फनफनी घुमे समिर </i></b></td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
तिहारमा भाइ टीकापछि खेलिने देउसी भैलो आलोचना मुक्त हुन सक्दैन । तर यो पटक आलोचकबाट आउन सक्ने सम्भावित टिका टिप्पणीको वास्ता नगरी टीकापछिको देउसी खेलियो । कात्तिक ३० गते भाइ टीका थियो तर मंसिर २ र ३ गते खेलेको देउसी एउटा अस्मरणीय क्षण बनेको छ । जीवनमा यसअघि पनि देउसी भैलो नखेलेको होइन । देउसी खेल्दा जम्मा भएको पैसा चामल तह लगाउन पिकनिक गइयो । टोलका लागि देउसी गाइयो । आफ्नो समुदायको लागि पनि पटक पटक खेलियो । तर भाइटीकापछि जीवनमा पहिलो पटक खेलेको देउसी यी उद्देश्यभन्दा माथि थियो । <br /> विस २०६७ सालको जेठमा च्याउ खाएर चितवन लोथर गाविसको वडा नं. ९ मा पर्ने कान्दा गाउँका एकै घरका आठजनाको ज्यान गयो । कान्दा गाउँका बारेमा अचेल केही नकेहीले सुनेकै छन् । तर च्याउ खानुअघि र खाएको केही समयपछि सम्म पनि यो गाउँका बारेमा यता मैदानी इलाकाका सर्वसाधरण मात्रै होइन सरकारी निकाय पनि पुरै बेखवर थियो । च्याउ खाएर मान्छे मरेको लगभग २० दिनपछि मसहित हामी तीनजना पत्रकार एकल सिलवाल र प्रतिमा सिलवाल त्यो ठाउँमा पुग्दा गाउँलेहरु भन्दथे यो ठाउँमा वाहिरका मान्छे वर्षौदेखि आएकै थिएनन् । घटनापछि मुचुल्का उठाउन गएको प्रहरी टोली गाउँभन्दा तीन घण्टा वरैको ठाउँबाट फर्केर गएको देख्दा गाउँलेहरु सरकारी चाला सम्झेर दुख्ख मनाउ गर्दथे । </div>
<div style="text-align: justify;">
कान्दा पुग्ने पुग्ने बेलामा एकान्त ठाउँमा एउटा घर छ । विस २०६७ सालको असार ३ गते दिउँसो पहिलो पटक त्यो घरमा पुग्दा एकजना महिलाको कम्मरमाथि कपडा नै थिएन । कम्मर तल मैलो न मैलो लुङ्गि थियो । अनि उनको कोखमा नवजात शिशु थियो । त्यो लेकको ठाउँ यसैत चिसो त्यसमाथि पानी परेर जाडो थपिएको थियो । काखको शिशु च्याच्या गरेर रुन थालेपछि महिलाले लुङ्गि तानेर न्यानो बनाउन खोज्थिन तर उनको प्रयास बेकार हुन्थ्यो । ति महिला २२ दिनकी सुत्केरी रहिछन् । योभन्दा अघि पनि उनले आठ सन्तान जन्माइ सकेकी । केही छोरासँगै थिए । जाडो छल्न अगेनामै घुर्सेर बसेका थिए उनीहरु । हामीलाई देख्दा क्वा क्वा गर्दै रुन थाले । २२ दिनकी सुत्केरीले एक हप्तापछि नै खन्ने पानी बोक्ने जस्ता घरको काम सम्हाल्न थालेकी सहिछन् । खान्की सिस्नो र मकैको पिठोको खोले मात्रै । <br />त्यो सुत्केरी महिला, उनका सन्तान र घरको नाजुक अवस्था देख्दा हामी चितवनमा नभएर अन्य कुनै विकटभन्दा विकट गाउँमा पो आइ पुग्यौ कि भन्ने लाग्यो । अथवा चितवनमै बसेर कुनै नाटक हेरेका छौ र अगाडीको स्टेजमा पात्रहरुले आआफ्नो भुमिका पो निभाइ रहेका हुन कि भन्ने सम्मको भान प¥यो । चितवनमा यस्तो हुन्छ भनेर कल्पना गर्न नसकिने दृश्य भरतपुरबाट हिडेको लगभग १२ घण्टापछि चितवनमा नै देखेका थियो हामीले । भरतपुरबाट पुर्वपश्चिम राजमार्गको लोथर बजारसम्म ट्रकमा गएपछि त्यहाबाट लागातार पैदल हिँडेर हामी त्यहाँ पुगेका थियो । साथमा थिए कान्दाको प्रथामिक विद्यालयमा शिक्षक बलकृष्ण थपलिया । उनै थपलियाले च्याउ खाएका कान्दालीलाई भरतपुरसम्म ल्याए । गाउँमै तीनजना मरेका थिए । अस्पताल ल्याएका पाँचजना पनि जोगिएनन् । </div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLzxKiTF7b1OkYXO0iZD9rGUgn3toKmqab6E7O7oT-tSo83LyPPmnTud2o1XyGPrGzaFlEahjZHYe53zdQOVbhoYiUP5OpyS9bqJMDpioHjcasX9bn33ZhNBVHJW5T-Qt2TMZLmoVt_O0/s1600/IMG_2309.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLzxKiTF7b1OkYXO0iZD9rGUgn3toKmqab6E7O7oT-tSo83LyPPmnTud2o1XyGPrGzaFlEahjZHYe53zdQOVbhoYiUP5OpyS9bqJMDpioHjcasX9bn33ZhNBVHJW5T-Qt2TMZLmoVt_O0/s320/IMG_2309.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><b><i>कान्दा नजिक भेटिएकी सुत्केरी र उनका बालबच्चाको अवस्था ।</i></b></td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
अति सिमान्तकृत वर्गमा पर्ने चेपाङ चितवनका आदिवासी हुन् । भिर पखेरामा बसेका उनीहरुको अवस्था ज्यादै नाजुक छ । त्यसैले पेट भर्न अन्नकोभन्दा बढी जंगली कन्दमुलको भर पर्नु पर्छ । अनि कुनै बेला भसक्कै ज्यान नै जान्छ । च्याउ खानु पर्दा ज्यान गुमाउनेको पिडा र आङ छोपिने लुगाा र दुई गेडा अन्न समेत नभएकी सुत्केरीको कथा समाचार बनेर निस्कन्छ । <br /> कान्दाबाट फर्के लगत्तै म लामो समयसम्म चितवन बाहिर रहनु प¥यो । तर सुत्केरीको समस्याका बारेको समाचार मैले काम गर्ने पत्रिका नागरिक दैनिकमा निस्केपछि काठमाडौंबाट तत्कालै न्यानो कपडा जुट्यो । म चितवनमा नभएकाले सुत्केरीलाई आएको त्यो कपडा प्रतिमा मार्फत कान्दा पुग्यो । तर साथी एकल सिलवाललाई त्यो घटनाले निकै छोयो । उहाँले तत्कालै पनि न्यानो कपडा र खानेकुरा दिनु भएको थियो । पछि पनि लागातार कान्दा जाने आउने गर्नु भयो र उहाँको मित रविन्द्र बानियाँलाई पनि सँगै लानु भयो । पछि यी दुई मितले कान्दाको समस्यामा सहयोग गर्न अभियान नै चलाउने निधो गरेर मितेरी फाउण्डेशन नामको संस्था नै खोले । फाउण्डेशनले कुनै विदेशी दातृ निकायको सहयोग बिना नै सहयोगी भावना भएका व्यक्तिहरुबाटै दुई चार पैसा जुटाएर कान्दाको लागि काम गर्दै आएको छ ।<br /> त्यो संस्थामा अहिले रामपुर क्याम्पसका सहायक क्याम्पस प्रमुख उपप्रध्यापक डा.होमबहादुर बस्नेत र भरतपुर अस्पतालका चिकित्सक डा.कृष्ण पौडेल समेत जोडिन आइ पुगेका छन् । यी डाक्टरहरु कान्दा पुगेर त्यहाँको अवस्था देखि सकेका मान्छे हुन् । भरतपुर अस्पताल भित्र रहेको मेरुदण्ड भाँचिएका बिरामीहरुलाई उपचार गरिने स्पाइनल इन्जुरी सेन्टरका इन्चार्ज हुन् डा.पौडेल । फाउण्डेशनको यो समूहले यो पटक निर्णय गरेछ तिहारमा देउसी खेल्ने र जम्मा भएको पैसा दुईवटा काममा लगाउने । एउटा काम थियो कान्दामा विपन्न चेपाङका लागि घर बनाउने अर्को थियो मेरुदण्डमा चोट लागेर उपचार गराएका बिरामीहरुलाई आत्मनिर्भर बनाउन व्यवसायिक सीप सिकाउने ।<br />मेरुदण्डमा चोट लागेपछि प्राय त्यस्तो व्यक्तिले ह्वील चियरको मद्दत लिनु पर्छ । त्यस्ता व्यक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउन सीप सिकाउने उद्देश्य राख्नु साह्रै स्रहानीय कुरा थियो । समय व्यवस्थापन गर्दा टीकापछि देउसी खेले पनि जुन उद्देश्यका लागि कार्यक्रम आयोजना गरिएको हुँदा अन्यथा सोच्न आवश्यक नै थिएन । यो शहरले तिहार आउनुभन्दा अघि र टीका सकिएको धेरैपछि सम्म पनि जुवा खेलेर लाखौ हारजितका रुने हास्ने गरेको छ । अनावश्यक भोज भतेर र मदिरामा त्यति नै पैसा बगाउँ छ भने सतकामको लागि दुई दिन पछाडी देउसी खेल्दा के गिज्याउला त भन्न लाग्यो र देउसी खेल्न हिडियो । <br />फाउण्डेशनका महासचिव अनिता खनाल र प्रभा पौडेलले रचना गरेको गीत भट्ट्याउँदा कान्दाको अवस्था र देउसी खेल्नुको उद्देश्य प्रष्ट हुन्थ्यो । सुरक्षा बरालले नाँच्नका लागि साना साना नानीहरु जम्मा गरेर साँस्कृतिक देउसीलाई कायम राख्न सहयोग गरेकी थिएन् । अनि यसमा छुटाउनै नमिल्ने कुरो स्पाइनल इन्जुरी सेन्टरका कर्मचारी र पदाधीकारीको भुमिका पनि हो । ह्वील चियर र तीन पाङग्रे स्कुटरमा बसेर स्पाइनल सेन्टरसँग सरोकार राख्ने पदाधीकारीले देउसीमा पुरै साथ दिए ।<br /> समिर ठकुरी भर्खर २३ वर्षका भएका छन् । मंसिरमा नै उनको जन्म भएको हो । तर गत वर्षको मंसिर उनका लागि पिडा बोकेर आयो । झापा जाँदा उनी चढेको गाडी दुर्घटना भयो । उनको मेरुदण्ड भाँचियो । अनि अहिले ह्वील चियरको साहारामा हिड्नु पर्छ । यी समिर समेत निकै जोशका साथ पुरै समय देउसीमा भाग लिए । ह्वील चियरमा बसेका छन् भनेर बिर्सदा समिरको जोश र उत्साह अरुको भन्दा कम थिएन । <br /> दोस्रो दिनको साँझ पख देउसी टोली त्रिवेणी एफएमबाट बाहिरीने क्रममा थियो । अन्तिम क्षणमा समिर ह्वील चियर निकै मज्जाले घुमाउन थाले । उनले यसरी घुमाएकी मनौ एउटा राम्रो कलाकार स्टेजमा नाच्दै छ । उनले त्यो गतिविधि गर्दा मेलै समिर ह्वील चियरमा छन् भन्ने नै बिर्से । कुनै युवक दुई खुट्टाको भरमा कम्मर मरकाइ मरकाइ नाचेको झै लाग्यो ।<br /> पछि मैले समिरसँग थोरै कुरा गरे । उनले भने ‘मेरुदण्ड भाँचिएपछि सुरुमा त्यस्ता व्यक्तिले म हिड्डुल गर्न सक्दिन भन्ने कुरा सोच्नै सक्दैन । जब त्यो तितो यथार्थ उसले बुझ्न थाल्छ अनि संसारमा एक्लो र निरस व्यक्ति आफुनै हो भन्ने ठान्छ ।’ तर समिर अहिले त्यस्ता व्यक्तिहरुलाई जीवनको यथार्थ बुझाउदै आशावादी बनाउने काममा खटिएका रहेछन् । ह्वील चियरबाटै नाचेर उनले आफ्नो खुवी देखाइ छाडे । हो यस्तो सम्भावनालई मलजल गर्न नै आयोजना भएको थियो यो देउसी । दुर्घटनाबाट पिडित जो पनि हुन सक्छ तर पिडितलाई सक्षम बनाउने निकायलाई उकास्ने योजना राख्दा अलि कति बेमौसमी जस्तो लागे पनि मितेरी फाउण्डेशनको देउसीमा बजारबासीले ज्यादै नै सौहार्दता देखाए । आखिर संस्कृतिको जगेर्ना गर्दै सामाजिक उत्थानमा लाग्ने मेसो थियो यो । <br /> </div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-31569969634904656322012-11-16T17:58:00.004-08:002012-11-16T18:27:04.797-08:00‘लुतो र कम्युनिष्ट’ <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<blockquote class="tr_bq">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCIYByUokce6jb3nuuHEljFiHjFznGZic7E2efizvgjybWmLBEeB6Mard74-lubeWaGUm-epQSYXaum60CYCaXovJbTM5ozm7iOwSuZ1CkOqy3M-Id4aswEnmv7yFGeDXDUNlllNw5oa4/s1600/Upallo-Thalo.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCIYByUokce6jb3nuuHEljFiHjFznGZic7E2efizvgjybWmLBEeB6Mard74-lubeWaGUm-epQSYXaum60CYCaXovJbTM5ozm7iOwSuZ1CkOqy3M-Id4aswEnmv7yFGeDXDUNlllNw5oa4/s1600/Upallo-Thalo.jpg" /></a></span></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small;">भनिन्छ लक्ष्यमा भन्दा यात्रामा भेटिनेहरुको सम्झना बढी हुन्छ । वरिष्ठ
पत्रकार मैनालीले यात्रामा भेटिएका पात्र र दृश्यहरुलाई राम्रोसँग टिपेर
पुस्तकमा लिपिवद्ध गर्दा पाठकका लागि निकै उपयोगी सामग्री तयार भएका छन् । </span></td></tr>
</tbody></table>
</blockquote>
<div style="text-align: justify;">
पत्रकारिता सिकाउँदा र पढाउँदा आदरणीय गुरु मोहन मैनाली भन्ने गर्नु हुन्थ्यो ‘हिड्ने डुल्ने गर्नु पर्छ । घत लाग्दा दृश्य र शब्दहरु भेटाउन कुनै गाह्रो हुँदैन ।’ दुरदराजका बस्तीमा भेटिने सामान्य व्यक्तिले पनि बेजोड शब्द र वाक्य बोल्छ भन्ने उहाँको भनाइ हुन्थ्यो । उनै गुरु मोहन मैनालीले घुम्दा र डुल्दा दखेका सुनेका कुराहरुलाई समेटेर पुस्तक तयार पार्नु भएको छ । हलासालै बजारमा आएको पुस्तक ‘उपल्लो थलो’मा गोरखा जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने लेकाली र हिमाली जनजीवन तथा वातावरणको वर्णन छ । साथै नेपालको पश्चिमी नाकाबाट गरिएको कैलाश यात्राको विवरण पनि त्यसमा छ । <br />
नेपालको पुर्वी तथा पश्चिम भेगबाट काठमाडौं जाने आउनेले पृथ्वीराजमार्गमा पर्ने बेनीघाट बजार देखेकै हुनु पर्छ । बेनीघाटबाट टाउको उठाएर यसो उत्तर तर्फ हेर्ने हो भने के नै देख्न सकिन्छ र ? तर कस्सीएर त्यता लाग्ने हो भने एउटा बेग्लै संसार अनुभव गर्न पाइन्छ । बेनीघाटबाट उत्तरमा पर्ने त्यो संसार टिपेर हाम्रा सामु राख्ने काम भएको छ पुस्तक ‘उपल्लो थलो’मा । पुस्तकमा वर्णन भएको ठाउँ चाहे गोरखाका हुन या दार्चुलाका प्रकृतिले सिंगारेको ति थलोमा सरकारी बेथिति जही त्यही छ । <br />
गोरखामा जीवनसँग लड्दै गरेका लेखक र उनका साथीलाई स्थानीयले बचाउँछन् । त्यस्तै कैलाश यात्राका क्रममा एकजना भारतीय सुरक्षाकर्मी भेट हुन्छ सर्वेश । मैदानी क्षेत्रमा हुर्के बढेको उ हिमाली क्षेत्रमा हिड्दा बिरामी पर्छ र जीवन मरणको दोसाधमा पुग्छ । सर्वेश बिरामी अवस्थामा भए पनि त्यसलाई उसका साथीले छाडेर जान्छन तर लेखकले डोराउँदै ठाउँमा पु¥याएपछि उसले बल्ल नयाँ जीवन पाउँछ । समग्रमा भन्नु पर्दा पुस्तकमा सरकारी वेवास्ताका कारण जन्मेका बेथिति, स्थानीयका कष्टकर जीवन र प्रकृतिका सुन्दर दृश्यहरु अटाएका छन् । अनि जीवनसँग जोडिएर आउने मानवीयता र आत्मीयता पनि त्यसमा गाँसिएको छ । <br />
पुस्तकमा घत लाग्दा एक हैन अनेक प्रशंगहरु छन् । लेखक एउटा घरमा बासबस्न पुग्छन् जहाँ खाना र ओढ्ने लुगाको अभाव । तर मान्छेको गलामा भने १० लाख रुपैयाँभन्दा बढीका गहना झुण्डिएका छन् । मान्छेको गलामा मात्रै होइन त्यो उपल्लो थलोले प्रकृतिको पनि असिम माया पाएको छ । तर गलाको माला र त्यहाँको अपार प्राकृतिक स्रोतको अवस्था एकै छ । हे¥यो बस्यो उपभोग गर्न सकिने सम्भावनाको खोजी नै छैन ।<br />
पढ्दै जाँदा मलाई पुस्तकमा भेटिएका तीनवटा प्रशंग भने निकै घत लागे । पुस्तकको पृष्ठसंख्याका आधारमा ति तीन प्रशंग यहाँ एकपछि अर्को गर्दै राख्न गइ रहेको छु । पहिलो प्रशंग पेज नं. ९२ रहेको ‘पाठाको ठाउँमा मान्छे’ शिर्षकको लेखमा छ । वास्तवमा त्यो पुरै लेख नै मार्मिक छ । लेखकलाई सुत्ने ठाउँ दिनको लागि विरामी पाठोलाई खोरबाट निकालिन्छ । भोलिपल्ट बिहान त्यो पाठो मर्छ । एउटा पाठोको मुल्य के हो लेखमा बर्णन छ । पाठो मर्दा गोठालोले के गुमायो त्यसको हिसाब किताव पनि लेखमा छ । तर साह्रै घत लाग्ने कुरा भनेको भेडाको बगालमा रहेका दुईवटा लक्का भेडा आपसमा जुध्छन् । ती दुई लक्का भाले भेडा भेडीमाथि आधिपत्य जमाउन जुधेका थिए ।<br />
अनि पुस्तकमा भनिएको छ ‘पछाडी घुम्रिएका सिंग भिडाएर ती निकै बेर जुधि रहे । तिनका सिंग ठकठक गरेर बजिरहेका थिए । मानिस जुधेका भए रमितेको भिड लाग्दथ्यो । तर वैंशले मात्तीएका दुई भेडा जुधेको घटनालाई अरु भेडाले त्यत्ति महत्व दिएका थिएनन् ।’ सवैभन्दा विवेक हिन मान्छेलाई उपमा दिन प¥यो भने भेडो भनिन्छ तर भेडाको संसार मान्छेको भन्दा कति माथि । लेखमा यस्तै भन्न खोजीएको छ र निचोडमा भनिएको छ ‘लड्ने भेडाहरुले पनि लड्दा अरुलाई दुख्ख दिएका थिएनन् । लडाइबाट टाढा बस्न खोज्नेले बढी भुक्तमान खप्नु पर्ने मान्छेको जस्तो थिएन त्यो लडाई ।’ यो निचोड मलाई साह्रै नै घत लाग्दो लाग्यो ।<br />
अर्को घत लाग्दो कुरो पेज नं. १०८ मा छ । लेखको शिर्षक छ ‘लुतो र कम्युनिष्ट’ । पञ्चायत कालमा पञ्च र बहुदलकालमा काँग्रेस भइ सकेका व्यक्ति हुन् जगत भन्ने गाउँका होटल मालिक बलबहादुर कार्की । मनमोहन अधिकारीको नेतृत्वमा एमालेको अल्पमतको सरकार बनेपछि उनै बलबहादुर फेरि एमाले भएछन् । किन एमाले भएको त भन्ने लेखको सोधाइमा बलबहादुरको उत्तर आउँछ ‘म कम्युनिष्ट भए । किन भने यो कम्युनिष्ट भन्ने चीज लुतो जस्तो रहेछ । जति कन्यायो त्यति सन्चो । एउटाबाट अर्कोमा चाडै सरिहाल्ने ।’ नेपालमा कम्युनिष्ट निकै फैलिए । संविधानसभामा समेत कम्युनिष्टको राम्रै जमघट थियो । कम्युनिष्टका कुरा पनि राम्रै हुन्छन् । तर काम के गर्छन् जगजाहेर छ । विश्वका मजदुर एक हौं भन्नेहरुको नेपालमा अनेक पार्टी छन् । अनि जो नजिकको मित्र शक्ति हो भन्छन् उसैको सत्तो सराप गर्छन् सिध्याउन पनि उसैलाई कसिन्छन् । सर्वहारा र गरिवको हितको कुरा गर्छन् तर उनीहरुका् जीवनशैली कुनै महाराजाकोभन्दा फरक भएन ।<br />
दुरदराजको गाउँको एक व्यक्तिले कम्युनिष्टलाई ‘लुतो’सँग तुलना गरेर साच्चे सही बिम्ब दिए । जुन बिम्ब कुनै राजनीतिज्ञले निकालेको थिएन । कुनै भाषविद्ले मेसो पाएको थिएन । कुरा राम्रा राम्रा गर्दै फैलदै गएका कम्युनिष्टले काम भने त्यस अनुरुपको गरेनन् । कन्याउँदा आनन्द आउने र पछाडी पोल्ने लुतोभन्दा के फरक भए त उनीहरु भन्ने कुरा बलबहादुरको मुखबाट निस्केको छ । जुन मलाई पनि निकै घत लाग्दो लाग्यो ।<br />
अर्को प्रशंग पेज नं. १५८ मा छ । त्यो घत लाग्दो मात्रै होइन विचरणीय विवरण हो । नीति निर्माताले विचार गर्नु पर्ने विषय हो । नीति निर्मातालाई दबाब दिन सक्ने पक्षले ख्याल राख्नु पर्ने कुरा हो । ‘घरभरी लुगा विरेत नाङ्गै’ शिर्षकको लेखमा हाम्रा अमुल्य वन जंगल कसरी कौडीको मोलमा बिक्री गर्न नासिदै गरेका छन् भन्ने कथा छ । ल्यो, स्यो, स्याला र सामा गाउँमा बन फाँडेर तिब्बत काठ लैजाने र तिब्बतबाट अन्न साटेर ल्याउने चलनले हाम्रो सम्पदा सखाप हुँन लाग्दैछ । यो विषयमा वृत्तचित्र नै बनाएर लेखले जापानसम्म प्रदर्शन गरेको कुरा पुस्तकको त्यो लेखमा पढ्न पाइन्छ ।<br />
ती गाउँमा वन जंगल जडिबुटी, फूल र हिमालको चमात्कारी दृश्य छ । प्रकृतिले यसरी सिंगारेका गाउँमा धमाधम जंगल फाँडेको दृश्य देखेपछि जापानमा जापानीहरुले लेखकलाई सोधेछन् ‘उनीहरुले यस्तो राम्रो जंगल किन मासेको ?’ लेखकको उत्तर थियो ‘गरिबिको कारणले ।’ तर जापानीहरुले पत्याएनन् र फेरि सोधे छन् ‘प्रकृतीले यति धेरै कुरा दिएको यस्तो धनी ठाउँमा पनि गरिवीले पाइला हाल्न सक्छ र ?’ अर्थात हामीलाई प्रकृतीले साह्रै धनी बनायो तर हामी त्यसको सदुपयोग गर्न नसकेर अथवा नजानेर आफैलाई गरिव ठानेर बसेका छौं । पुरै कथा घत लाग्दो छ त्यसमाथि जापानीहरुको जिज्ञासाले हामी गरिव हुनुको रहस्य उद्घाटन गरेको छ ।<br />
यस्तो किन भयो ? सत्ताको लागि लड्ने र त्यो लडाइका सरोकार नराख्ने सवैलाई सताउने दलको परिपाटी, अनि चाहिदोभन्दा नचाहिदो कुरामा वास्ता दिने हामी सर्वसाधरण र कुरा राम्रो गरे पनि काम घातक गर्ने नेता यस्ता दुई चारवटा कुराले नै हामीलाई समस्यामा पारेको हुन सक्छ भन्ने लागेर मलाई पुस्तकका यी तीन प्रशंग निकै घत लाग्दो लागेको हो । भनिन्छ लक्ष्यमा भन्दा यात्रामा भेटिनेहरुको सम्झना बढी हुन्छ । वरिष्ठ पत्रकार मैनालीले यात्रामा भेटिएका पात्र र दृश्यहरुलाई राम्रोसँग टिपेर पुस्तकमा लिपिवद्ध गर्दा पाठकका लागि निकै उपयोगी सामग्री तयार भएका छन् । <br />
</div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-33105021246881914732012-11-04T21:47:00.001-08:002012-11-04T21:47:45.314-08:00निकुञ्जभित्र होटल <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: justify;">
चितवन निकुञ्जभित्र पर्यटकहरु राख्न होटलहरु निर्माण गरिएको छ। त्यहाँ
सातवटा होटल भएपनि एउटा होटल तीन वर्षअघि नै बन्द भएको थियो। त िहोटलहरुले
संचालन गर्नका लागि पाएको अनुमति यो असार मसान्तबाट सकिएको छ। होटल
संचालकहरुले प्रधानमन्त्री डा.बाबुराम भट्टराईलाई प्रभावमा पारेर म्याद
थपका लागि निकै चलखेल गरे। सरकार म्याद थपका लागि लगभग तयार भएका बेला
एकजना कानुन व्यवसायीको तर्फबाट सर्वोच्च अदालतमा मुद्धा पर्योा। सर्वोच्च
अदालतले भदौ २७ गते अन्तरिम आदेश जारी गरेर निकुञ्जभित्र रहेका होटलको
म्याद अन्तिम निर्णय नआउँदासम्मका लागि नथप्नु भन्ने आदेश दियो।
सर्वाेच्चबाट यस्तो अन्तरिम आदेश आए पनि होटल संचालकहरुले म्याद थपको
प्रयास त्यागेका छैनन्।
</div>
<div style="text-align: justify;">
निकुञ्ज भित्रका होटल बाहिर सार्नुपर्छ भन्ने माग निकै पहिलेदेखि उठेपनि
२०६३ सालयता यो आवाज अलि व्यवस्थित तरिकाले बाहिर आएको हो जसका कारण
निकुञ्ज भित्रका होटलको म्याद २०६६ असार मसान्तमा सकिदा नथप्न भन्दै
जिल्लामा ठुलो आन्दोलन भयो। पछि सरकारले पर्यटन वर्षका लागि भनेर २०६६
सालको मंसिरमा थपेको म्याद यो असार मसान्तबाट समाप्त भएको छ। सरकारले त्यो
बेलामा अन्तिम पटककका लागि भनेर म्याद थपेको थियो। होटल संचालन पर्यटनसँग
जोडिएको विषय हो। पर्यटन नेपालको वैदेशिक मुद्रा आर्जनको प्रमुख माध्यम पनि
हो। त्यसैले होटलसँग सिधै अर्थतन्त्र जोडिएर आउने भएकाले होटल बन्द हुँदा
देशलाई नोक्सान होला कि भन्ने चिन्ता छ। तर, चितवन निकुञ्जभित्र होटल
संचालन गर्न दिने विषयलाई यसरी निरपेक्ष आर्थिक कोणबाट मात्रै विश्लेषण
गर्नुहुँदैन। विश्वमै दुर्लभ मानिएका एक सिंगे गैंडा र पाटे बाघको
संरक्षणका लागि स्थापना भएको हो, यो निकुञ्ज।</div>
<div style="text-align: justify;">
यो निकुञ्ज विस्तारको क्रममा जंगल भित्र पर्ने आदिवासी समुदायका थुप्रै
पुराना गाउँहरु हटाइएको छ। गाउँ हटाउने क्रम २०५५ सालसम्म जारी थियो।
पछिल्लो पटक पदमपुर गाउँ निकुञ्ज बाहिर स्थानान्तरण भएको हो। चितवनमा
निकुञ्ज स्थापना हुनुभन्दा आठ वर्षअघि नै जंगलभित्र टाइगर टप्स होटल
स्थापना भएको हो। निकुञ्ज विस्तारका क्रममा टाइगर टप्स वरपरका सुखिभार,
जर्नेली जस्ता गाउँहरु बाहिर ल्याइयो होटल भने केही गरिएन। आदिवासीका
पुराना बस्तीहरु हात्ती लगाएर धमाधम हटाइयो तर धन हुनेले निकुञ्जभित्र होटल
नै राख्न थाले। निकुञ्ज नजिकका गाउँमा बस्नेहरुले निकुञ्जबाट काठ दाउरा
झिक्न पाउँदैनन्। यस्तो काम वर्जितै छ। कहिले काही साग र निउरो टिप्दा पनि
कानुन लाग्छ। गोठका गाइभैसी फुत्केर निकुञ्ज छिरे भने पनि जरिवाना
तिर्नुपर्छ।</div>
<div style="text-align: justify;">
सर्वसाधरणले निकुञ्जका लागि भनेर यस्तो बन्देज सहनु परेको छ। निकुञ्जको
जंगल छिचोलेर पुगिने माडीमा अ्कझै विजुली पुगेको छैन। माडीवासीलाई सुविधा
हुने कामहरु गर्दा निकुञ्जको वातावरणमा असर पर्छ भन्ने गरिन्छ। विस्थापन र
बन्देजको पीडा सर्वसाधरणले मात्रै भोग्नुपरेको छ। पैसा हुनेले
निकुञ्जभित्रै होटल खोलेर आर्जन गर्न थाले। निकुञ्ज आफैमा संवेदनशिल
क्षेत्र हो। त्यसमाथि दुर्लभ जनावरहरुको मुख्य वासस्थलको रुपमा रहेको
निकुञ्जमा पर्यटनका लागि निर्वाध छुट दिन हुँदैन। चितवन निकुञ्ज विश्वमा
थोरै मात्रामा पाइने एक सिंगे गैंडाको मुख्य वासस्थल हो। <br />भारत आसाम
राज्यमा पर्ने काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्जमा विश्वमा सवैभन्दा बढी एकसिंगे
गैंडा पाइन्छन्। त्यसपछि नेपालको चितवन निकुञ्जमा पाइन्छन्। काजिरङ्गामा
निकुञ्ज भित्र होटल छैनन्। दुर्लभ जनावरको वासस्थान भएकाले वर्षमा जम्मा छ
महिना मात्रै पर्यटकहरु निकुञ्जभित्र जान पाउँछन्। तर, चितवन निकुञ्जभित्र
१२ महिना पर्यटक ओहर-दोहोर गर्छन। अनि निकुञ्ज भित्रै होटल समेत छन्। यस्तो
कार्यले दुर्लभ वन्यजन्तुको संरक्षणमा नकारात्मक असर पर्छ। </div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<b><i>मिति २०६९ कात्तिक २० को नागरिक दैनिकमा प्रकाशित</i></b></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-86273499546204519212012-11-03T18:35:00.002-07:002012-11-03T18:35:57.022-07:00बार लाउँदा पनि दुख्खबाट पार पाइएन <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-left: 0px; margin-right: 0px; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQaI7boOOLywaJKgKlqk4zMKTLcz_PB-l1KKdv96u_6HgZHVU0m7fAs1kxbTXpG2nfT4_uehvUu6kCL_urInJ29w6zwoCKalTR4TD1kjSsLtXKZk3Wtfh9CUrLIbeqfXdTwP9wpdbq6Kc/s1600/Hatya+034.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQaI7boOOLywaJKgKlqk4zMKTLcz_PB-l1KKdv96u_6HgZHVU0m7fAs1kxbTXpG2nfT4_uehvUu6kCL_urInJ29w6zwoCKalTR4TD1kjSsLtXKZk3Wtfh9CUrLIbeqfXdTwP9wpdbq6Kc/s320/Hatya+034.jpg" width="320" /></a></i></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>विद्युतीय तारबारको आड लागेर बसेका नेपाली सेना । अमरबहादुरको घरको आडैमा यो तारबार थियो । </i></td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
जगलबाट हात्ती गाउँ नआउस भन्नका लागि विजुली नभएको ठाउँमा सोलारबाट विद्युतीय तार बार गरे पनि माडीमा यसको प्रभावकारीता देखिएन । १६ लाख रुपैयाँ खर्च गरेर तार बार गरे पनि गाउँलेको खेतको धान मात्रै होइन ज्यान पनि जोगिएन । गर्दी गाविस वडा नं. १ इमिलियामा जंगली हात्तीको आक्रमणबाट एकजना वृद्धको मृत्यु गएको छ । करिब तीन महिनाअघि देखि रातको समयमा गाउँ पसेर धान खाँदै आएको सो हात्तीले कात्तिक १७ गते मध्यरातमा स्थानीय ६५ वर्षीय अमरबहादुर थापा मगरको ज्यान लिएको हो । इमिलिया चितवन निकुञ्जसँग जोडिएको बस्ती हो ।<br /> गाउँमा जंगली जनावर नआउन भन्नाका लागि विद्युतीय तारबार गरे पनि त्यसले हात्तीबाट सुरक्षा दिन नसकेको गाउँलेहरु बताउँछन् । विजुली बत्ती नपुगेको माडीमा विश्व वन्यजन्तु कोष (डब्लुडब्लुएफ) को सक्रियतामा सौर्य उर्जाबाट संचालन हुने विद्युतीय तारबार लगाइएको छ । इमिलिया गाउँलाई पुरै घेरेर २७ किलो मिटर तारबार गरिएको छ ।<br /> ‘तारबार त भयो तर हाम्रो खेतको धान पनि जोगिएन ज्यान पनि रहेन’ मृतकका छोरा योगेन्द्र थापा मगरले भने । शौचालय जानका लागि मध्यरातमा घर बाहिर निस्कदा अमरबहादुरलाई हात्तीले दौलो अगाडी नै आक्रमण गरेको थियो । उनलाई लछार पछार गर्दै घर पछाडी लगेर छाडेको परिवारका सदस्यहरुले बताएका छन् । अमरबहादुरको टाउँको र छातीका ठुलो चोट लागेको थियो ।<br /> ‘घरबाट लतार्दै पछाडी लगेर फाल्यो । हामी गएर हेर्दा उहाँको ज्यान गइसकेको थियो’ मृतकको ज्वाइ लक्षमण थापा मगरले भने । इमिलियामा जंगली जनावरले सधैं दुख्ख दिन्छन् । अमरबहादुरले पनि विस २०४४ सालमा भालुको आक्रमणमा परेर दाहिने आँखा गुमाएका थिए । त्यसैले जनावर रोक्न विद्युतीय तारबार गरिएको थियो ।<br /> ‘डब्लुडब्लुएफले चार लाख दिएको थियो । मध्यवर्ती र गाविस समेत मिलेर कुल १६ लाख रुपैयाँको लागतमा तारबार गरेका थियौं’ गर्दीको पाँच पाण्डब मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष यमकान्त भुषालले भने । गएको जेठमा मात्रै विद्यतीय तारबारको काम सकिएको थियो । तर खेती र मान्छेको ज्यान जोगाउन त्यो प्रभावकारी भएन भन्छन् गाउँलेहरु ।<br /> हात्तीले इमिलिया गाउँको ५० विघाभन्दा बढी खेतको धान नष्ट गरेको छ । हात्तीले दुख्ख दिदा सुरक्षित रहने उपाएर उपकरणका बारेमा गाउँलेहरुलाई प्रशिक्षण दिए पनि आपत आउँदा त्यसले काम नगरेको गाउँलेहरु गुनासो गर्छन् । अमरबहादुरको मृत्युपछि आक्रोशित स्थानीयले हात्ती नियन्त्रणको प्रभावकारी उपाय निकाल्न निकुञ्ज प्रशासनसँग आग्रह गरेका छन् ।<br /> विद्युतीय झड्काले हात्ती नतर्सेको गाउँलेहरुको भनाइ छ । ‘गैंडा बरु तर्सेको छ । हात्तीले त पोल नै भत्काएर गाउँ पसेको पाइयो’ मध्यवर्ती अध्यक्ष भुषालले सुनाए । चितवन निकुञ्ज आसपसामा जंगली हात्तीले वर्षेनी दुख्ख दिने गरेको छ । चितवन निकुञ्ज कार्यालयबाट प्राप्त जानकारी अनुसार दुई वर्षअघि हात्तीले १२ जनाको ज्यान लिएको थियो । गत वर्ष दुइृजना मरेका थिए । </div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-79699815160533844132012-11-02T18:18:00.003-07:002012-11-02T18:18:53.460-07:00दशैं मान्ने धन नहुँदा ज्यान फाले धनबहादुरले<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjO7t3nmZ1g8GrqZFEOGsRQAer9xXCrhh0-zN6HjogWSaDmVJTj0W6FM85-BSS2F2QdM1GP8MeQXdRl9Jp5tVoj3bBIUnvE-1PSYfn5GaRiVHZ35dO5UpuceL81WyLZFRHZ0qKCa_ADQ7M/s1600/Photo0493.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjO7t3nmZ1g8GrqZFEOGsRQAer9xXCrhh0-zN6HjogWSaDmVJTj0W6FM85-BSS2F2QdM1GP8MeQXdRl9Jp5tVoj3bBIUnvE-1PSYfn5GaRiVHZ35dO5UpuceL81WyLZFRHZ0qKCa_ADQ7M/s1600/Photo0493.jpg" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
चितवन माडीको अयोध्यापुरी गाविस वडा नं. ७ गणेशकुञ्जका ५० वर्षीय धनबहादुर परियारले बनाएको मादल बजाउँदै यो तिहारमा धेरैले देउसी भैलो खेल्ने छन् । उनकी ३६ वर्षीय श्रीमती गीताले बनाएका सिलौटामा मसला पिँधेर दशैं स्वादिलो बनाउने पनि कम छैनन् । तर मादल सिलौटा बनाएर गुजरा चलाउने परियारको परिवारले यो दशैंमा ठुलो पिडा बेहोर्नु प¥यो । <br /> दशैंको टीकाको अघिल्लो साँझ अर्थात नवमीका दिन धनबहादुरले झुण्डिएर आत्महत्या गरे । श्रीमती गीताका अनुसार साथमा पैसा नभएकाले धनबहादुरले केही दिनका लागि उधारेमा मासु खोजेका थिए । तर नगद नभइ गाउँमा कसैले मासु दिएनन् । छ केटाकेटीका पिताले दशैंको बेलामा मासुको जोहो गर्न नसकेपछि साह्रै नमिठो मानेका थिए ।<br /> गाउँलेले बाँकी मासु नदिएपछि धनबहादुरले घरमा रहेको एउटा मादल र सिलौटो बेचे । त्यसको पैसाले ब्रोइलर कुखुरकाको एक किलो मासु र रक्सी किनेर ल्याए । आठजनाले साँझ बाँडिचुडी खाए । तर भोलिपल्ट बिहान धनबहादुर ओछ्यानमा थिएनन् । घरदेखि छुट्टै रहेको खाना पकाउने गरेको छाप्रोमा उनी झुण्डिएको अवस्थामा फेला परे । <br /> अयोध्यापुरी गाविसका पुर्व अध्यक्ष नारदमणि पौडेलका अनुसार धनबहादुर जस्तो विपन्न व्यक्ति पुरै अयोध्यापुरीमा सायदै अरु कोही छ । ‘धनबहादुरले आत्महत्या गरेको सुनेपछि मैले पनि के भएर त्यसो गरे होलान् भन्ने बुझे । उधारोमा मासु नपाउँदा खिन्न हुँदै सुतेका थिए रे । भोलि पल्ट मृत फेला परेछन्’ पौडेलले भने । <br /> धनबहादुर चितवनको लोथरबाट १५ वर्षअघि गणेशकुञ्जको ऐलानी जग्गामा आएर सामान्य छाप्रो बनाएर बसेका थिए । उनका चार श्रीमती रहेका थिए । दुईजना उनलाई छाडेर अन्यत्रै गए । एकजनाको निधन भयो । अहिलेसाथमा गीता थिइन् । गीताको कोखबाट जन्मेका पाँचजना सन्तानसहित उनको परिवारमा अहिले छजना छोरा छोरी थिए । <br /> सवैभन्दा जेठो सन्तान छोरी हुन् जो १२ वर्षकी छन् । ‘गुजरा चलाउन साह्रै धौ थियो । दशैंमा राम्रोसँग मासु खान नपाउँदा उसले विरक्तिएर ज्यान फालेका देखिन्छ’ पौडेलले भने । गीताका अनुसार धनबहादुरले खसीको नभएर राँगाको मासु किन्न खोजेका थिए । परिवारलाई भरपेट पुग्ने मासुका लागि १५ सय रुपैयाँ भए पुग्दथ्यो । <br /> तर धनबहादुरले त्यो १५ सय रुपैयाँ जोगाड गर्न सकेनन् । दशैंमा उधरो मासु प्रया पाइदैन । भरतपुर ठोरी हुलाकी सडकमा पर्ने माडीको टमटा बजारदेखि पैदल हिडेर डेढ घण्टामा पुगिन्छ धनबहादुरको घरमा । त्यहाँबाट पोष्टमार्टमा गर्न उनको लाश ५३ किलो मिटर टाढा भरतपुर अस्पताल ल्याउनु पर्ने भयो । <br />लाश पोष्टमार्टमका लागि लैजान र गाउँमा ल्याउनका लागि चाहिने खर्चको जोहो भने गाउँलेले गरे । ‘गाविस कार्यालयले चार हजार रुपैयाँ, मध्यवर्ती उपभोक्ता समितिले दुई हजार र स्थानीयले पाँच हजार रुपैयाँ उठाएर लाश पोष्टमार्टम गर्नेका लागि भरतपुर लैजाने र त्यसपछि गाउँमा लाश ल्याउने खर्च जुटाएका थियौं’ अयोध्यापुरी गाविसका पुर्व अध्यक्ष पौडेलले भने । <br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-77503150329107479282012-11-01T20:16:00.002-07:002012-11-01T20:16:27.726-07:00कलम, बन्दुकका सामुन्ने झुकेन तर .........<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhaNFOPdbflbDeSO5FwfVI2NDCMA9v1-68Lsr2x9m6Ki6c5feCzWlq-8HtS_DWRLSUJOWTAUw7gQ2muGcgorvii-yITLZMRRiwFj5NR4Hon9H-D6lq1z6eUvp9196lxZVio4heWxvSGasI/s1600/images.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhaNFOPdbflbDeSO5FwfVI2NDCMA9v1-68Lsr2x9m6Ki6c5feCzWlq-8HtS_DWRLSUJOWTAUw7gQ2muGcgorvii-yITLZMRRiwFj5NR4Hon9H-D6lq1z6eUvp9196lxZVio4heWxvSGasI/s1600/images.jpg" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
कलमलाई तरवारले परास्त गर्न सक्दैन, बन्दुकले दवाउन सक्दैन । तरवारभन्दा कलम बलियो जस्ता भनाईसँग हामी परिचित नै छौं । विचारभन्दा शसक्त केही हुँदैन भन्ने दशार्उन यी उद्गारहरु प्रयोग हुने गर्छन । इतिहासले प्रमाणित पनि गरेको छ विचार र कलमका अगाडी तरवार र बन्दुक परास्त भएकै छ । कलम शिक्षकले प्रयोग गर्छन । विद्यार्थीले बोक्छन् । लेखक, विचारकले सधै सँगै राख्छन् । अनि पत्रकारले हरदम बोक्ने साधन हो कलम । अरुले प्रयोग गर्नेभन्दा पत्रकारको कलमका बारेमा यहाँ चर्चा गर्न खोजिएको हो । अझ प्रष्टसँग भन्नु पर्दा यो चर्चा भर्खर बजारमा आएको किताप ‘कलम’मा केन्द्रित छ । <br /> पत्रकार पुष्करलाल श्रेष्ठको बारेमा अर्का पत्रकार अशोक सिलवालले लेखेको किताप हो ‘कलम’ । विस २०४१ साल मंसिरमा पहिलो अंक निस्केको सिने पत्रिका ‘कामना’सँग जोडिएका पत्रकार हुन पुष्करलाल । सो पत्रिका निकै सफल मासिक पत्रिकार हो । पुष्करलालले पछि कामना प्रकाशन नै स्थापना गरे । जहाँबाट साधना, महानगर र नेपाल समाचारपत्र दैनिक निस्कन्छ । कामना प्रकाशन समूहले अनलाइन पनि चलाउँदै आएको छ । महानगर सन्ध्याकालिन दैनिक थियो । सो पत्रिका अहिले बन्द छ । साधना पहिला खोजमुलक रिपोर्टहरु निस्कने मासिक थियो । अहिले स्वास्थ्य सम्बन्धि विषयहरु समेटिने गर्छ । <br /> सिनेमा सम्बन्धि सामग्री छाप्ने मनोरञ्जन मुलक पत्रिका सुरु गरेर स्थापित प्रकाशन गृह हाँक्ने अवस्थासम्म पुगेका पुस्करलालका अनुभव सो कितापमा लिपिवद्ध भएका छन् । पुष्करलालको त्यो बेलादेखि यो बेलासम्मका भोगाइहरु पढेपछि भन्न सकिन्छ ‘साच्चै नै बन्दुकभन्दा कलम नै बलवान रहेछ ।’ पुष्करलालको कलम बन्दुकका अगाडी झुकेको छैन । उनको कलममा बन्दुकले बिर्को लगाउन सकेको छैन । तर त्यो कलम अर्को कुनै कुराको अगाडी झुक्नु परेको छ । र पुस्तकको अन्तिम अन्तिम पानामा पुष्करलालले पत्रकारिता नै त्याग्ने अर्थात कलम बन्द गरेर बस्ने निश्चय समेत गरेको दुखान्त दृश्य वर्णन छ ।<br /> अ हो के ताकत हो त त्यस्तो, बन्दुकले झुकाउन नसक्ने कलमलाई रोक्न खोज्ने शक्ति के रहेछ त ? यो जिज्ञासा शान्त पार्न तपाइ पुस्तक पढ्न बस्नु भयो भने तपाइँले नेपाली समाजको एउटा साह्रै नै अध्यारो र दुखद पाटोसँग साक्षत्कार गर्नु हुने छ । अनि तपाइँ पनि खुइइय गर्दै भन्नु हुने छ ‘अ हो यो अवस्थामा पुगेका रहेछ है हाम्रो समाज ।’ अर्थात ‘कलम’मा व्यक्त पुष्करलालको भावनाहरुले पत्रकारको व्यथाको रुपमा नेपाली समाजको एउटा अध्यारो पाटोलाई पटाक्षेप गरेको छ । <br /> विस २०५८ साल जेठ १९ को मध्यरातमा राजदरवार हत्याकाण्ड भएपछि भोलि बिहानको नेपाल समाचारपत्र दैनिकले प्रमुखताका साथ त्यो समाचार छाप्यो । तर अरु दैनिक पत्रिकामा समाचार नै थिएन । अरु दैनिक पत्रिकाले थाहा नपाएर र पुष्करलालले मात्रै थाहा पाएर त्यो समाचार नेपाल समाचारपत्रमा मात्रै छापिएको थिएन । भएको के हो त ? त्यो समाचार छाप्न पुष्करलालले के के गरे पढ्दा कुनै बेला आङ्नै सिरिङ हुन्छ । अनि भन्न मन लाग्छ वा क्या काम गरेछन् उनले ।<br /> पुस्तकको पेज नम्बर २३६ मा यो विवरण सुरु हुन्छ । घटनाका बारेमा थाहा पाएर सुचनाहरु संकलन गरेका बेलामा दरावार सम्वद्ध अधिकारीहरुबाट समाचार ननिकाल्न दवाव आउन थाल्यो पुुष्करलाललाई । राजदरवारका संवाद सचिवालयका तत्कालिन सचिव मोहनबहादुर पाण्ेडले फोन गरेर उनलाई भनेछन् ‘त्यो समाचार भोलि दिने काम छैन ।’ <br /> देशमा त्यात्रो घटना हुँदा दुई अक्षर नलेखी बस्ने हो भने पत्रकारिता छाडेर जिरा मरिचको पसल थापे भइ हाल्यो नि भन्ने सोचका साथ पुष्करलालले खवर छापेछन् । अरु पत्रिकामा नआउनु दवावले काम गरेको थियो होला । तर पुष्करले दावका अगाडी विवेक लगाए अर्थात पत्रकारको धर्म निभए । तर त्यसरी दवारको दवावका सामुन्ने नझुकेका पुष्करलाई झुकाउने कुराहरु भने अरु नै हुन थाले । <br /> पत्रिकाको बजार विस्तार गर्न उनले लगानीकर्ता खोजे । लगानीकर्ताहरु फेला पनि परे । तर ती लगानीकर्ताले पत्रकार पुष्करलालको हक्की स्वभावलाई काबुमा लिन खोजेको विवरण पुस्तकमा छ । २३६ पेजमा उल्लेख पुष्करलालको निडर छवी पुस्तकको २५५ पेजमा ओइलाउन थाल्छ । उनको प्रकाशन गृहमा छिरेका लगानीकर्ता मध्येका एक कुमुद दुगडलाई पुस्कारलाल भोलि पल्ट छापिने आफ्नो लेख देखाउँछन् । दुगडलाई देखाउनै पर्ने भएर होइन कि लेखको चर्चा भइरहेको बेलामा दुगड पुगेकाले उनले पुष्पकरलालको लेख हेरेका थिए ।<br /> सुरुमा लेख राम्रो छभनेका दुगडले तीन चार घण्टापछि पुष्करलाई फोन गरेर त्यो लेख नछाप्न भन्छन् । दुगडले मात्रै होइन अर्का साझेदार पशुपति मुरारकाले पनि दुगडलाई लेख नछाप्नु भन्न थाले । कामना प्रकाशन गृहमा दुगडको ३०, मुरारकाको ३० र पुष्करको ४० प्रतिशत हिस्सेदारी थियो । दुगड र मुरारकाले नछाप भनेपछि पुष्करलाल नछाप्ने निधोमा पुगे । उनले भनेका छन् ‘पत्रकारिता नै गर्ने हो जे सुकै होस भनेर निर्णय लिन सक्ने अवस्था थिएन । यदी त्यस्तो ग¥यो भने भोलि संस्थाको निरञ्तरतामाथि नै प्रश्न खडा हुन सक्थ्यो । आखिर त्यो लेख नछापिने नै भयो ।’ कुरा यत्तिमै सकिदैन । पेज नम्बर २६२ सम्म यस्ता थुप्रै विवरण छन् ।<br /> पत्रिकाका साझेदार पशुपति मुरारकाका काकाको अपहरण भएछ । मुरारकाले फोन गरेर खवर नछाप्न भनेछन् । पुष्करलालले नछाप्ने निधो गरे तर टीभी च्यानलहरुले अपहरणको ब्रेकिङ न्युज दिन थाले । हेर्नु होस त कहाँबाट कहाँ पुगे पुष्करलाल । सवैभन्दा दुख्द कुरा त के छ भने सुस्तामा भारतले सिमा मिच्यो भन्ने स्थलगत समाचार नेपाल समाचारपत्रमा छापियो । अनि पुष्करलालका लागि तनाव पुर्ण दिनहरु सुरु भए । साझेदारहरुले यो समाचारको कुनै फलो अप नदिनु भनेर खवरदारी गरेछन् । पुष्करलालले भनेका छन् ‘त्यो दिन म खुव रोए । एक्लै बाथरुम भित्र रोए । सुस्तामा सिमा मिचेको कुरा उठाउँदा यस्तो सजाय भोग्नु पर्ने भनेर पिडा भयो ।’<br /> दरवार र बन्दुकको दवाव अगाडी नझुक्ने कलम आखिर पैसावाल व्यपारीको सामुन्ने गल्न थाल्यो । पुष्करले भनेका छन् ‘व्यपारी समुदायलाई साथ लिएर स्वतन्त्र पत्रकारिता गर्न सकिदो रहेनछ । आफ्नो नैतिकतालाई पनि जोगाउन नसकिने । व्यवसायिक धर्म पनि पालना गर्न नसकिने । अखवार पनि एक्दमै एक्सप्लोइट हुने ।’<br /> सुस्ता काण्डले त्यसै बिराम लिदैन । सो सामाचार आएपछि भारतीय दूतावासले कामना प्रकाशन गृहमा नाकाबन्दी नै लगाउँछ । बहुराष्ट्रिय कम्पनीको विज्ञापन नै रोकिन्छ । हनहनी ज्वरो आएका दिन पुष्करलाल भारतीय राजदूतलाई भेट्न दूतावास जानु पर्ने हुन्छ । खासमा सम्बन्धलाई समान्यकरण गर्नका लागि भन्दै उनी दूतावास पस्छन् र तत्कालिन राजदूत शिवशंकर मुखर्जीसँग उनी ४५ मिनेट बिताउँछन् । ति ४५ मिनेटका कुराकानी पुस्तकमा उल्लेख छैनन् तर पुष्करले त्यो समय कोर्ट मार्शलका लागि बसेको जस्तो भयो भनेका छन् । <br /> दूतावासबाट बाहिर निस्कदा ननिस्कदै उनलाई रिङ्गटा लाग्यो । आफ्नो देशको सिमानाका बारेमा लेख्दा यस्तोसम्म भोग्नु पर्ने रहेछ भन्ने सम्झेर उनलाई भाउन्न हुन थाल्यो । अनि निधो गरे रे ‘आजबाट म पत्रकारिता छाड्छु ।’ पत्रकारिता छाड्छु त भने तर सम्झेर ल्याउँदा त्यो सम्भव थिएन । अहिले पनि उनी पत्रकारिता मै छन् । <br /> पुस्तकको अन्तिम वाक्याशं छ ‘उनले ५० प्रतिशत जोश जाँगर, व्यवसायीकता र इन्डिपेन्डेन्सी गुमाए ।’ पुष्करलालको पत्रकारिता जीवनको सुरुवात साह्रै नै रसिलो छ । लोभ लाग्दो छ । पेशामा मग्न छन् । काममा इमान्दार छन् । व्यवसायिकतामा प्रतिवद्ध छन् । बन्दुक बोक्नेहरुसँग डराउँदैनन् । दरबारसँग झुक्दैनन् । राजाका कुरा बाहिर ल्याउँछन् । मिडिया र मिडियाकर्मीले के सुधार गर्नु पर्ने हो निर्धक्क कुरा राख्न पछाडी गर्दैनन् । क्या हक्कि पुष्कर । पुस्तक पढ्दा यस्तै अनुभुतिका साथ अगाडी बढिन्छ । <br /> जब पैसावालाहरु उनको पत्रिकामा लगानीकर्ताको रुपमा भित्रन्छन् कथाले मोड लिन्छ । कुनै प्रेम कथामा खलनायकहरुको प्रवेश भए जस्तो छ त्यो अवस्था । अनि पत्रकारिताको सिद्धान्तलाई जोगाउनु पर्छ, दवावका अगाडी झुक्न हुँदैन, राष्ट्रियतालाई रक्षा गर्नु पर्छ भन्ने भावना बोकेको एउटा पत्रकार गल्दै जान्छ । पुस्तकले कुनै दुखान्त प्रेम कथाको अभास गराउछ । बन्दुकका अगाडी नझुक्ने कलमलाई पैसाका लागि यसरी गलाउने अवस्थाका साक्षी बस्ने हो कि यसबाट मुक्त गारउन केही गर्ने हो ? समाजलाई सोच्न बाध्य बनाउँछ कितापले । <br /></div>
</div>
रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-3636933492349782762012-03-03T19:19:00.006-08:002012-03-03T19:37:36.317-08:00चितवनको खस्कदो छवी<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8_QikC-RaIYUydb3kQVciJ_f22PLkhbER7kk4ep5nsn9ygIDF2dx4CTmGR0gw9sD3lcMAfvIvjtkuOffS8Wnb8LyRamV9D71DkraBnMki4DLt0t5C7scc4ImkODoF_ESuA16IpdiI3CM/s1600/images.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 200px; height: 200px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8_QikC-RaIYUydb3kQVciJ_f22PLkhbER7kk4ep5nsn9ygIDF2dx4CTmGR0gw9sD3lcMAfvIvjtkuOffS8Wnb8LyRamV9D71DkraBnMki4DLt0t5C7scc4ImkODoF_ESuA16IpdiI3CM/s400/images.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5715879952545808162" border="0" /></a><span>एकाइसौ</span> <span>शताब्दि</span> <span>अर्थात</span> <span>सन्</span> <span>२०००</span> <span>सुरु</span> <span>हुन</span> <span>लाग्दै</span> <span>थियो</span> <span>नेपालमा</span> <span>ऋतिकरोषन</span> <span>काण्ड</span> <span>भयो</span> <span>।</span> <span>भारतीय</span> <span>चलचित्र</span> <span>कलाकार</span> <span>ऋतिकरोषनले</span> '<span>नेपाल</span> <span>मन</span> <span>पर्दैन</span>' <span>भन्ने</span> <span>अन्र्तवार्ता</span> <span>भारतकै</span> <span>एक</span> <span>टेलीभिजनलाई</span> <span>दिएरे</span> <span>भन्ने</span> <span>कुराको</span> <span>विरोधमा</span> <span>नेपालभर</span> <span>ऋतिकका</span> <span>विरोधमा</span> <span>ठुला</span> <span>प्रदर्शनहरु</span> <span>भए</span> <span>।</span> <span>प्रर्दशनहरुमा</span> <span>सरकारले</span> <span>गोली</span> <span>चलाउने</span> <span>अवस्था</span> <span>आयो</span> <span>र</span> <span>मान्छेको</span> <span>ज्यान</span> <span>समेत</span> <span>गयो</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>पछि</span> <span>ऋतिकले</span> <span>त्यस्तो</span> <span>भन्दै</span> <span>नभनेको</span> <span>कुरा</span> <span>बाहिर</span> <span>आयो</span> <span>।</span> <span>पत्रिकाहरुमा</span> <span>विना</span> <span>आधार</span> <span>समाचार</span> <span>निस्केर</span> <span>त्यस्ले</span> <span>उग्ररुप</span> <span>लिएको</span> <span>प्रमाणित</span> <span>भयो</span> <span>।</span> <span>अनि</span> <span>त्यो</span> <span>उडन्ते</span> <span>खवर</span> <span>कहाँबाट</span> <span>सुरु</span> <span>भयो</span> <span>भनेर</span> <span>खोजतलाश</span> <span>गर्दा</span> <span>चितवनबाटै</span> <span>सुरु</span> <span>भएको</span> <span>रहेछ</span> <span>।</span> <span>त्यसपछि</span> <span>नेपालमा</span> <span>पत्रकारिताको</span> <span>चर्चा</span> <span>गर्दा</span> <span>जहाँ</span> <span>पनि</span> <span>चितवनको</span> <span>यो</span> <span>नकारात्मक</span> <span>छवीको</span> <span>कुरा</span> <span>उठ्ने</span> <span>गर्छ</span> <span>।</span><br /><span>सचेत</span> <span>मान्छेहरु</span> <span>बस्ने</span> <span>जिल्ला</span> <span>भनेर</span> <span>चितवनले</span> <span>पहिचान</span> <span>बनाएको</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>यो</span> <span>पहिचानमा</span> <span>धमीरा</span> <span>लाग्न</span> <span>थालेको</span> <span>छ</span> <span>अचेल</span> <span>।</span> <span>एक्काइसौं</span> <span>शताब्दिको</span> <span>सुरुवातसँगै</span> <span>ऋतिकरोषन</span> <span>प्रकरण</span> <span>यता</span> <span>नकारात्मक</span> <span>घटनामा</span> <span>नाम</span> <span>जोडिन</span> <span>थालेको</span> <span>चितवनमा</span> <span>यो</span> <span>क्रम</span> <span>रोकिएको</span> <span>छैन</span> <span>।</span> <span>कल्पना</span> <span>नै</span> <span>गर्न</span> <span>नसकिने</span> <span>खालका</span> <span>घटनाका</span> <span>सुची</span> <span>थपिएका</span> <span>छन्</span> <span>बरु</span> <span>।</span> <span>देशमा</span> <span>माओवादीले</span> <span>सरकारका</span> <span>विरुद्ध</span> <span>१०</span> <span>वर्षसम्म</span> <span>सशस्त्र</span> <span>संघर्ष</span> <span>साचालन</span> <span>गर्</span> <span>यो</span> <span>।</span> <span>यो</span> <span>अवधिमा</span> <span>भएको</span> <span>सवैभन्दा</span> <span>निन्दनीय</span> <span>घटना</span> '<span>माडी</span> <span>बाँदरमुडे</span> <span>विष्फोट</span>' <span>हो</span> <span>।</span> <span>यात्रु</span> <span>बसमा</span> <span>कोचाकोच</span> <span>गरेर</span> <span>बसेका</span> <span>३५</span> <span>सर्वसाधरण</span> <span>सहित</span> <span>३८</span> <span>को</span> <span>एकै</span> <span>चिहान</span> <span>भयो</span> <span>चितवन</span> <span>माडीको</span> <span>बाँदरमुडेमा</span> <span>।</span> <span>बाँदरमुडेभन्दा</span> <span>अघि</span> <span>पनि</span> <span>भण्डारामा</span> <span>यात्रु</span> <span>बस</span> <span>रोकेर</span> <span>माओवादीले</span> <span>आगो</span> <span>लगाए</span> <span>।</span> <span>नेपाल</span> <span>बन्दमा</span> <span>बस</span> <span>चलाएको</span> <span>विरोधमा</span> <span>यात्रु</span> <span>नओर्लिदै</span> <span>लगाएको</span> <span>आगोले</span> <span>पाँचजना</span> <span>ज्युँदै</span> <span>जलेर</span> <span>मरे</span> <span>।</span><br /><span>यी</span> <span>भए</span> <span>सशस्त्र</span> <span>संघर्षका</span> <span>दौरानमा</span> <span>भएका</span> <span>मानवता</span> <span>विरोधी</span> <span>ठुला</span> <span>अपराधहरु</span> <span>।</span> <span>सशस्त्र</span> <span>संघर्षले</span> <span>विराम</span> <span>लिएर</span> <span>देशमा</span> <span>गणतन्त्र</span> <span>आए</span> <span>पनि</span> <span>चितवनमा</span> <span>नकारात्मक</span> <span>प्रकारका</span> <span>घटना</span> <span>हुन</span> <span>रोकिएका</span> <span>छैनन्</span> <span>।</span> <span>चितवनलाई</span> <span>मेडिकल</span> <span>सीटीको</span> <span>रुपमा</span> <span>व्याख्या</span> <span>गरिन्छ</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>यस्तो</span> <span>जिल्लामा</span> <span>विस</span> <span>२०६७</span> <span>सालको</span> <span>जेठमा</span> <span>जंगली</span> <span>च्याउ</span> <span>खाएर</span> <span>एकै</span> <span>परिवारका</span> <span>आठजनाको</span> <span>ज्यान</span> <span>गयो</span> <span>।</span> <span>जिल्लाको</span> <span>विकट</span> <span>पहाडी</span> <span>गाविस</span> <span>लोथरमा</span> <span>पर्ने</span> <span>कान्दा</span> <span>गाउँको</span> <span>यो</span> <span>घटना</span> <span>त्यत्ति</span> <span>प्रचारमा</span> <span>आएन</span> <span>किन</span> <span>भने</span> <span>त्यही</span> <span>समयमा</span> <span>जिल्लामा</span> <span>अर्को</span> <span>घटना</span> <span>भएको</span> <span>थियो</span> <span>अर्थात</span> <span>भरतपुरमा</span> <span>रहेको</span> <span>वीपी</span> <span>कोइरला</span> <span>मेमोरियल</span> <span>क्यान्सर</span> <span>अस्पतालका</span> <span>तत्कालिन</span> <span>कार्यकारी</span> <span>निर्देशक</span> <span>डा</span>.<span>भक्तमान</span> <span>अपहरित</span> <span>भएका</span> <span>थिए</span> <span>।</span> <span>अपहरित</span> <span>भक्तमान</span> <span>१९</span> <span>दिनपछि</span> <span>रिहा</span> <span>भएका</span> <span>थिए</span> <span>तर</span> <span>शान्त</span> <span>र</span> <span>सुरक्षित</span> <span>जिल्लाका</span> <span>रुपमा</span> <span>चिनिने</span> <span>चितवनको</span> <span>छवीमा</span> <span>यो</span> <span>घटनाले</span> <span>निकै</span> <span>ठुलो</span> <span>दाग</span> <span>लगाएको</span> <span>छ</span> <span>।</span><br /><span>वीपी</span> <span>कोइरला</span> <span>मेमोरियल</span> <span>क्यान्सर</span> <span>अस्पतालसँग</span> <span>जोडिएर</span> <span>एक</span> <span>वर्षयता</span> <span>अरु</span> <span>घटना</span> <span>पनि</span> <span>भए</span> <span>जस्ले</span> <span>चितवनलाई</span> <span>दुनियाका</span> <span>सामु</span> <span>बद्नाम</span> <span>बनायो</span> <span>।</span> <span>कार्यकारी</span> <span>निर्देशक</span> <span>को</span> <span>बन्ने</span> <span>भन्ने</span> <span>विवादले</span> <span>चिकित्सक</span> <span>र</span> <span>चितवनवासीको</span> <span>नाक</span> <span>काट्यो</span> <span>।</span><br /><div style="text-align: justify;"><span>एकजना</span><span>कार्यकारी</span><span>निर्देशक</span><span>भएर</span><span>त</span><span>आए</span><span>अर्को</span><span>पक्षले</span><span>बाटो</span><span>छेक्न</span><span>थाल्यो</span><span>।</span><span>विवाद</span><span>बढेर</span><span>यतिसम्म</span><span>भयो</span><span>कि</span><span>अस्पताल</span><span>नै</span><span>बन्द</span><span>गरेर</span><span>चिकित्सकहरु</span><span>काठमाडौं</span><span>लागे</span><span>।</span><span>यो</span><span>विवाद</span><span>केही</span><span>मन्थर</span><span>हुँदै</span><span>गएको</span><span>थियो</span><span>अर्को</span><span>घटना</span><span>फेरि</span><span>त्यही</span><span>अस्पताल</span><span>भित्र</span><span>भयो</span><span>।</span><span>गत</span><span>साउनमा</span><span>घाँटीको</span><span>शल्यकि्रया</span><span>गर्नु</span><span>पर्ने</span><span>महिलाको</span><span>पाठेघर</span><span>निकालेर</span><span>फालेपछि</span><span>नेपालमा</span><span>मात्रै</span><span>होइन</span><span>विश्व</span><span>चिकित्सा</span><span>जगतमै</span><span>तहल्का</span><span>मच्चियो</span><span>।</span><span>चीन</span><span>सरकारले</span><span>बनाइदिएको</span><span>यो</span><span>अस्पताल</span><span>यति</span><span>सुविधा</span><span>सम्पन्न</span><span>छ</span><span>कि</span><span>एसियाको</span><span>नमुना</span><span>अस्पतालकै</span><span>रुपमा</span><span>यसलाई</span><span>व्यख्या</span><span>गरिन्छ</span><span>।</span><span>तर</span><span>यो</span><span>अस्पताल</span><span>बाँदरको</span><span>हातमा</span><span>नरिवल</span><span>जस्तै</span><span>भएको</span><span>छ</span><span>।</span><span>चितवनवासीको</span><span>गैरव</span><span>हुनु</span><span>पर्ने</span><span>क्यान्सर</span><span>अस्पतालबाट</span><span>एकपछि</span><span>अर्को</span><span>नकारात्मक</span><span>घटना</span><span>मात्रै</span><span>हुन</span><span>थालेको</span><span>छ</span><span>।</span><br /></div> <span>यो</span> <span>भदौयता</span> <span>चितवन</span> <span>ज्यादै</span> <span>आक्रान्त</span> <span>बन्यो</span> <span>।</span> <span>गोली</span> <span>चलेर</span> <span>दिन</span> <span>दाहडै</span> <span>मान्छेको</span> <span>ज्यान</span> <span>जान</span> <span>थाल्यो</span> <span>।</span> <span>भदौमा</span> <span>नारायणगढ</span> <span>मुग्लिन</span> <span>सडक</span> <span>खण्डको</span> <span>केराबारीमा</span> <span>दुई</span> <span>परस्कर</span> <span>विरोधी</span> <span>युवा</span> <span>समूहबीचको</span> <span>झडपमा</span> <span>गोली</span> <span>नै</span> <span>चल्यो</span> <span>।</span> <span>साजय</span> <span>लामा</span> <span>भन्ने</span> <span>युवा</span> <span>मारिए</span> <span>।</span> <span>त्यसयता</span> <span>जे</span> <span>जस्ता</span> <span>घटना</span> <span>भए</span> <span>चितवनको</span> <span>लागि</span> <span>साह्रै</span> <span>नै</span> <span>नराम्रो</span> <span>भयो</span> <span>।</span> <span>साजय</span> <span>लामा</span> <span>हत्या</span> <span>प्रकरणमा</span> <span>जोडिएर</span> <span>तरुण</span> <span>दल</span> <span>चितवनका</span> <span>अध्यक्ष</span> <span>शिव</span> <span>पौडेल</span> <span>गिरफ्तार</span> <span>भए</span> <span>।</span> <span>कारागारमा</span> <span>रहेका</span> <span>बेला</span> <span>उनीमाथि</span> <span>आक्रमण</span> <span>भयो</span> <span>र</span> <span>ज्यानै</span> <span>गयो</span> <span>।</span><br /><span>कारागारमा</span> <span>रहेको</span> <span>व्यक्ति</span> <span>मर्नु</span> <span>पर्ने</span> <span>जस्तो</span> <span>साह्रै</span> <span>नै</span> <span>निन्दनीय</span> <span>घटना</span> <span>भयो</span> <span>यो</span> <span>जिल्लामा</span> <span>।</span> <span>शिव</span> <span>पौडेल</span> <span>मारिनु</span> <span>दुखद</span> <span>घटना</span> <span>थियो</span> <span>धेरै</span> <span>जिल्लावासीले</span> <span>शिव</span> <span>प्रति</span> <span>ठुलो</span> <span>साहनुभुति</span> <span>दर्शाए</span> <span>।</span> <span>उनको</span> <span>पार्टीले</span> <span>शिवलाई</span> <span>सहित</span> <span>घोषणा</span> <span>गर्नु</span> <span>पर्ने</span> <span>माग</span> <span>राखेर</span> <span>आन्दोलन</span> <span>थाल्यो</span> <span>।</span> <span>अनि</span> <span>यस्ले</span> <span>जन्मायो</span> <span>नयाँ</span> <span>विवाद</span> <span>।</span> <span>जस्लाई</span> <span>पनि</span> <span>सहिद</span> <span>घोषणा</span> <span>गर्नु</span> <span>पर्ने</span> <span>उदेश</span> <span>लाग्दो</span> <span>अवस्थाको</span> <span>बर्णन</span> <span>गर्नु</span> <span>पर्</span> <span>यो</span> <span>भने</span> <span>अचेल</span> <span>नेपालमा</span> <span>शिव</span> <span>पौडेलको</span> <span>उदाहरण</span> <span>दिने</span> <span>गरिन्छ</span> <span>।</span> <span>चितवन</span> <span>के</span> <span>थियो</span> <span>के</span> <span>भयो</span> <span>।</span> <span>सहिदको</span> <span>परिभाषा</span> <span>विगार्ने</span> <span>जिल्लाको</span> <span>अपगाल</span> <span>पनि</span> <span>हामीले</span> <span>बोक्नु</span> <span>पर्ने</span> <span>अवस्था</span> <span>आयो</span> <span>।</span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0n6eHwKaneAOwOMs69AE8dd1rFTRQS1I9KQoQN1zcOxrqPwIUsPwMJfiMYq4SboMZ7rhnlZq73ZRlP7xFKSBevCGzaKHP7cj_HkQlQ9ot49PGnUhcBXG-8I7lqj_ICJKVEgOlPJtcJSM/s1600/Las.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 300px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0n6eHwKaneAOwOMs69AE8dd1rFTRQS1I9KQoQN1zcOxrqPwIUsPwMJfiMYq4SboMZ7rhnlZq73ZRlP7xFKSBevCGzaKHP7cj_HkQlQ9ot49PGnUhcBXG-8I7lqj_ICJKVEgOlPJtcJSM/s400/Las.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5715880175873024290" border="0" /></a><span><span><span>भर्खर</span></span></span> <span>माडी</span> <span>मै</span> <span>अर्को</span> <span>घटना</span> <span>भयो</span> <span>ढेगनी</span> <span>महतो</span> <span>हत्या</span> <span>काण्ड</span> <span>।</span> <span>झाँक्रीको</span> <span>भनाइमा</span> <span>लागेर</span> <span>ढेगनीका</span> <span>आफन्तहरुले</span> <span>उनलाई</span> <span>कुटेर</span> <span>मारे</span> <span>।</span> <span>आँगनमा</span> <span>ढलेको</span> <span>ढेगनीको</span> <span>लाश</span> <span>परालले</span> <span>छोपेर</span> <span>मट्टितेल</span> <span>खनाएर</span> <span>आगो</span> <span>लगाए</span> <span>।</span> <span>विधवा</span> <span>ढेगनीमाथिका</span> <span>ढुंगे</span> <span>युगमा</span> <span>पनि</span> <span>हुन</span> <span>नसक्ने</span> <span>खालको</span> <span>यस्तो</span> <span>अत्याचार</span> <span>भयो</span> <span>बोक्सीको</span> <span>आरोपमा</span> <span>।</span> <span>एक्काइसौ</span> <span>शताब्दिमा</span> <span>कल्पना</span> <span>पनि</span> <span>गर्न</span> <span>नसकिने</span> <span>यस्तो</span> <span>कुकर्म</span> <span>चितवनमै</span> <span>भयो</span> <span>त्यो</span> <span>भनि</span> <span>सदरमुकामभन्दा</span> <span>४०</span> <span>किलो</span> <span>मिटर</span> <span>टाढाको</span> <span>घना</span> <span>बस्ती</span> <span>भएको</span> <span>गाउँमा</span> <span>बिहान</span> <span>सवेरै</span> <span>।</span><br /><span>नेपालको</span> <span>मध्य</span> <span>भागमा</span> <span>पर्ने</span> <span>सिुविधा</span> <span>सम्पन्न</span> <span>जिल्ला</span> <span>हो</span> <span>चितवन</span> <span>।</span> <span>देशको</span> <span>हरेक</span> <span>ठाउँका</span> <span>मान्छेहरु</span> <span>आएर</span> <span>बस्ने</span> <span>भएकाले</span> <span>यसलाई</span> <span>हामी</span> <span>७६</span> <span>औं</span> <span>जिल्ला</span> <span>पनि</span> <span>भन्छौं</span> <span>।</span> <span>हरेक</span> <span>राजनैतिक</span> <span>परिर्वतनमा</span> <span>महत्व</span> <span>पुर्ण</span> <span>भुमिका</span> <span>खेल्ने</span> <span>सचेत</span> <span>बासिन्दा</span> <span>बसेको</span> <span>जिल्ला</span> <span>हो</span> <span>भन्छौ</span> <span>चितवनलाई</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>दश</span> <span>एघार</span> <span>वर्षयतादेखि</span> <span>यस</span> <span>जिल्लाको</span> <span>छवीमा</span> <span>लागेको</span> <span>कालो</span> <span>धब्बा</span> <span>पखालीनुको</span> <span>साटो</span> <span>एकपछि</span> <span>अर्को</span> <span>गर्दै</span> <span>थपिदै</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>यसको</span> <span>कारण</span> <span>के</span> <span>हो</span> <span>समाधान</span> <span>कसरी</span> <span>हुन्छ</span> <span>सोच्नु</span> <span>पर्ने</span> <span>बेला</span> <span>आएको</span> <span>छ</span> <span>।</span>रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-43225371947827628812012-03-01T03:06:00.004-08:002012-03-01T03:24:18.410-08:00चाहिएकै छैन संघीयता<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIK11taYN8cgQigZU0hMh_znYLLRixyzqpgA1WQLAO19D1lVm8ONcqaNJdpOtd12LP56-focsjvcAbCizqncMCIbbBYC3pmb58t9LYmk-D5JOHFJ1VnHE6XkOpZlV57aN3hgvF06EgYjM/s1600/Program.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 300px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIK11taYN8cgQigZU0hMh_znYLLRixyzqpgA1WQLAO19D1lVm8ONcqaNJdpOtd12LP56-focsjvcAbCizqncMCIbbBYC3pmb58t9LYmk-D5JOHFJ1VnHE6XkOpZlV57aN3hgvF06EgYjM/s400/Program.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5714887881488611042" border="0" /></a><span>संघीयता</span> <span>नेपालको</span> <span>लागि</span> <span>आवश्यकता</span> <span>नै</span> <span>छैन</span> <span>।</span> <span>संघीयता</span> <span>भएमा</span> <span>देश</span> <span>टुक्रन्छ</span> <span>।</span> <span>नेपालमा</span> <span>अस्थिरता</span> <span>चाहने</span> <span>विदेशी</span> <span>शक्ति</span> <span>केन्द्रहरुले</span> <span>चोर</span> <span>दुलोबाट</span> <span>संघीयतालाई</span> <span>भित्राएका</span> <span>हुन्</span> <span>।</span> <span>त्यसैले</span> <span>सतर्क</span> <span>बनौ</span> <span>भन्ने</span> <span>एक</span> <span>थारीको</span> <span>आवाजलाई</span> <span>वास्ता</span> <span>नै</span> <span>गर्दैन</span> <span>थियौं</span> <span>हामी</span> <span>।</span> <span>जब</span> <span>चितवनलाई</span> <span>चार</span> <span>टुक्रा</span> <span>पारेर</span> <span>संघीय</span> <span>राज्य</span> <span>बनाउने</span> <span>टुंगो</span> <span>लाग्न</span> <span>थाल्यो</span> <span>अनि</span> <span>हामी</span> <span>जुर्मुराएर</span> <span>भन्न</span> <span>थाल्यौ</span> '<span>चितवन</span> <span>टुक्राउन</span> <span>पाइँदैन</span> <span>।</span>' <span>चितवन</span> <span>यसै</span> <span>टुकि्रएको</span> <span>होइन</span> <span>संघीयताका</span> <span>कारणले</span> <span>यो</span> <span>भुमि</span> <span>टुक्रन</span> <span>थालेको</span> <span>हो</span> <span>।</span> <span>र</span> <span>हाम्रो</span> <span>जिल्ला</span> <span>टुक्राउने</span> '<span>यो</span> <span>संघीयताले</span> <span>ढिलो</span> <span>चाडो</span> <span>देशै</span> <span>टुक्राउँछ</span>' <span>यो</span> <span>कुरा</span> <span>बुझ्न</span> <span>बिलम्ब</span> <span>गर्दै</span> <span>नगरौं</span> <span>।</span><br /> <div style="text-align: justify;"><span style="font-weight: bold;">१) नेताहरु अझै झुटो बोल्दै छन् =</span>चितवन टुक्राउने कुरा देश टुक्राउने संघीयताको प्रारम्भिक बिन्दु हो भनेर धेरै चितवनवासीको मनले ठहर गरी सकेको छ । संघीयता चाहिदै चाहिदैन भन्ने धेरैको मनमा लाग्न थालेको छ । नेताहरु भने अझै संघीयताको पक्षमा छन् । त्यो पनि गलत तर्कका साथ । उद्योग बाणिज्य संघमा फागुन ९ गते भएको कार्यक्रममा जिल्लाका पार्टीहरुको तर्फबाट संयुक्त अवधारणा प्रस्तुत गर्दै एकीकृत नेकपा माओवादी चितवनका इन्चार्ज अनिल शर्मा बिरहीलले संघीयता विश्वको सर्वोत्कृष्ट शासन प्रणाली हो भन्ने ठोकुवा पेश गरे । अनिल शर्मा अज्ञानी पक्कै छैनन् । उनी ज्ञाता हुन् तर ज्ञान हुँदा हुँदै पनि सरासर झुटो बोले ।<br />संघीय शासन प्रणाली आफैमा राम्रो या नराम्रो हुँदै होइन । कुन देशलाई कस्तो शासन प्रणाली चाहिने हो त्यो आवश्यकताको आधारमा संघीयता लागू गर्ने या नगर्ने भन्ने निक्र्यौल हुन्छ । विश्वमा दुई सयभन्दा बढी देशहरु छन् तर ३० वटाभन्दा पनि कम देशमा मात्रै संघीयता छ । अनि संघीयता अपनाएका सवै देशहरु सफल छैनन् । केही देशमा मात्रै संघीयताले हित गरेको छ नत्र भने जातीय मारकाट र देश विखण्डनलाई नै टेवा दिएको छ । अनिल शर्माले केन्द्रिकृत र एकात्मक शासन प्रणालीको घोर विरोध गरे । केन्द्रिकृत शासन प्रणालीको विरोध गर्नु आवश्यक छ तर एकात्मक शासन प्रणाली नराम्रो होइन । आज विकशित भनिएका जापान चीन बेलायत जस्ता देशमा एकात्मक राज्य व्यवस्था छ । केन्द्रिकृत शासन र एकात्मक शासन एउटै हो भनेर जनतालाई सुनाउनु ठुलो बेइमानी हो ।<br />आज एकात्मक शासन प्रणालीमा गएका देशहरुले धेरै राम्रो उन्नत्ति गरेका छन् । तर अनिल शर्मा जस्तो विद्वान नेताले एकात्म र केन्दिकृत शासन प्रणालीलाई एउटै घानमा हालेर विरोध र संघीयताको गलत तथ्यका साथ विश्लेशण र वकालत गर्नु दुख्ख लाग्दो हो । नेताहरुको यस्तै बेइमानले गर्दा हामीहरु आज ुचितवन टुक्राउन पाइदैनु भनेर आन्दोलित हुनु पर् यो । अनि चाडै नै ुसंघीयता चाहिदैन देश टुक्राउन पाइदैनु भनेर जाग्नु पर्ने अवस्था पनि आउँदै छ ।<br /><span style="font-weight: bold;">२) चितवनमा जे हुँदै छ त्यो संघीयता विरोधी नै काम हो</span> = चितवनमा भएको आन्दोलन प्रष्ट रुपमा संघीयताको सिद्धान्त विपरित नै छ । यहाँ नेपाललाई तीन टुक्रा होइन चार टुक्रा होइन चौध टुक्रा लगाउँदा पनि अझै टुक्राउनु पर्छ र संघ बनाउनु पर्छ भन्ने आवाज संघीताका पक्षधरहरुको छ । हामी चितवन चार टुक्रा हुन थाल्यो भनेर चित्त दुखाउँछौ । अनि अर्को अचम्म संघीयताका पक्षधरहरु टुक्राउने कुरा गरेका छन् हामी भने िसंगो चितवनलाई कायम राखेर यसमा अझै तनहुँ गोरखा धादिङ मकवानपुर पसा्र र नवलपरासीका भुभागहरु समेत जोड्ने माग गर्दै छौं । संघीयताले जोड्ने काम गर्दै गर्दैन टुक्राउने मात्र हो ।<br />भारतको उदाहरण हेरौं उत्तर प्रदेश टुक्रेर उत्तराखण्ड राज्य बन्यो । बाँकी रहेका उत्तरप्रदेशलाई फेरि चार टुक्रा बनाउने कुरा उठ्दैछ । टुक्रनु संघीयतको विशेषता हो । हामी यो विशेषता विपरित गएर चितवन टुक्रदा चित्त दुखाउँछौं अनि चितवनमा अरु भुभाग गाभ्नु पर्छ भन्छौं । चितवन अखण्ड राख अझै बढाउ बरु केन्द्र शासित राज्यमा राख भनेर हामी आन्दोलन गर्छौ भने हाम्रो आन्दोलनले संघीयताको प्रष्ट विरोध गरेको छ ।<br />अनि योभन्दा पनि महत्वपुर्ण तथ्य के हो भने यो देशमा अरुलाई भन्दा बढी जनजातिहरुलाई संघ चाहिएको छ क्षेत्रीयतावादी राजनीति गर्ने मधेसीहरुलाई राज्य चाहिएको छ । चितवन चार टुक्रा पारेर दुई खण्ड जातीय राज्य मगराँत र तामसालिङमा राख्न खोजीएको हो भने एक टुक्रा मधेसमा दिन लागिएको हो । संघीयता बिना जातजाति र मधेसीको विकास सम्भव छैन भनेर र वकालत गर्ने तर चितवन टुक्राएर उनीहरुलाई दिन गाह्रो मान्नु आफैमा संघीयताको विरोध हो । नेताहरुको यो दोहोरो चरित्र संघीताका विरोधीले पनि राम्रैसँग बुझेका छन् संघीयताका पक्षधरहरुले पनि राम्रोसँग चाल पाएका छन् ।<br /><span style="font-weight: bold;">३) विकास र विकेन्द्रिकरण गफै मात्र रहेछ = </span>संघीयता भनेको राज्यको माथिल्लो निकायको अधिकार जनतासम्म ल्याउने विधि हो भनेर हामीलाई भनियो । तर के रहेछ अहिले प्रष्ट भयो । चितवनलाई के गर्ने भनेर यहाँ आएर कसैले सोधे न काठमाडौंमा नै बसेर चार टुक्रा बनाइयो । दिनको संकेत बिहानीले गर्छ भन्छन् संघीयतको सिमा निर्धारण गर्दा त यहाँकालाई वास्ता गरिएन जनतालाई टेर्दै नटेर्ने हाम्रा नेताले भोलि के गर्छन् कुरा अहिल्यै छर्लङ भएको छ ।<br />नेपाल जस्तो अविकशित देशको विकास गर्न संघीयता चाहिएको हो भनिन्छ । संघीयताले विकास हुनछ भनेर नेताहरुले नै पत्याएनन् । जनताले त झन के पत्याउनु । चितवनलाई चार टुक्रा पार्दा विरोधमा भनियो प्रशासनिक कामका लागि पाल्पा जान गाह्रो छ जनकपुर जान सकिन्न धुलिखेल पुग्न कष्ट हुन्छ त्यसैले जे छ यही कायम गरौं । यो विकास हुँदैन भन्ने लागेर नै आएको अभिव्यक्ति हो । विकास हुने भए रेल चढेर या जाहाज चढेर अथवा राम्रो सडकमा बस जीप नै चढेर नेपालको पुर्व पश्चिम पुग्न कठिन हुँदैन ।<br />संघीयताले विकास हुने कुरामा विश्वस्त हुन सकेको भए हामी बरु दुई चार वर्ष कुर्न तयार हुने थियौं जनकपुर पाल्पा पुग्न आनाकानी गर्ने थिएनौं । विकास हुन्छ भन्ने केही ग्यारेण्टी छैन त्यसैले हामी पाल्पा जनकपुर र धुलिखेल जान आनाकानी गर् यौ अनि आन्दोलन गर्न त_िम्सयौं र भन्यौ 'चितवन टुक्राउन पाइँदैन ।'<br /><span style="font-weight: bold;">४) अब के गर्ने =</span> चितवन टुक्राउन पाइदेन भनेर हामीले संघर्ष थाल्यौ अब संघीयता खारेज गर एकात्मक राज्य व्यवस्था कामय गर भनेर आन्दोलनको उभार ल्याउन आवश्यक छ । संघीयताको विशेषता देश टुक्राउने नै हो । विकेन्द्रि करण र स्वायत्तता सहितको एकात्मक राज्य वयवस्थामा केन्द्रका अधिकार प्रदेशदेखि राज्यको तल्लो इकाइसम्म पुग्न सक्छ तर देश टुक्राउन पाउने अधिकार रहँदैन । देश टुक्राउँछु भनेर धम्की दिँदै राजनीति शक्ति बलियो बनाउने दुर्गुण संघीयताले बोकेर आउँछ । स्वायत्तता सहितको एकात्मक प्रणालीमा देश विकासका लागि काम गर्नु पर्छ देश टुक्राउँछु भनेर गफ गर्न र धम्की दिन पाइदैन ।<br />संघीयता हुनहुन लाग्दा त यहाँका नेताहरु देश टुक्राउँछु भन्ने धम्कि दिँदै पद र कुर्ची हड्पेर बस्छन् । अकुत सम्पति कुम्ल्याएका छन् । देशको विकास गर्ने नियत नै नभएकाहरु र भ्रष्टाचार गरेर गन्हाएकाहरुले देश टुक्राउ छु भन्ने धम्की दिदैछन् । मानि लिउँ देश टुक्राउँछु भन्ने नेतालाई 'ल लैजान त कति लैजाने हो' भनेर सोध्ने हो भने उसले भन्ने छ 'तिमीले लैजाउ भन्दैमा त्यो ठाउँ म तुरुन्तै लान्न । मलाई तिमीहरुले विकास गर्ने बजेट देउ त्यहाँ पहिला विकास होस त्यसपछि हेरौंला' भनेर बार्गेनिङ सुरु गर्छ । अर्थात देश टुक्राउने धम्की दिदै पैसामा सुत्न पाए पुग्छ नेपालका केही नेतालाई ।<br />र अन्त्यमा संघीयताको विरोध कसैलाई अपाच्य लाग्ला । तर नेपाल र नेपालीको हित गर्नलाई र हाम्रो देशको आवश्यकतालाई ख्याल राखेर संघीयता अपनाउन थालिएको पटक्कै होइन । यो त देश टुक्राउछु भन्ने विखण्डनकारीलाई बल दिन अपनाउन थालिएको हो । अनि नेपालीहरु सधै झगडा गरुन् एकमत बन्न नसकोस देश विकास रोकियोस भनेर विदेशीले नेपालमा छिराइ दिएको कलहको बीउ मात्रै हो । यो बीउलाई अंकुराउन नदिएकै राम्रो हुने छ ।<br />पत्रकार देबप्रकास त्रिपाठीले काठमाडौंबाट निस्कने घटना बिचार साप्ताहिकमा लेखेको लेखको अंश पनि हेरौंन । उनले लेखेका छन् 'संघीयढाँचामा मुलुकलाई लैजाने सोँच जे जस्तो सकारात्मक कारण र नियतले गरिएको भए पनि कालान्तरमा अरु कसैको चाहना पुरा गर्ने प्रस्थान बिन्दु मात्र बन्ने निश्चित छ । त्यसैले संघीय पद्धतिमा जाने सोचबाट फिर्ता हुन प्रचण्डलाई बिनम्र आग्रह गरिन्छ ।' संघीयता आफैमा खराव हो भनेर म भन्दिन तर नेपालमा संघीयतका सकारात्मक पाटोभन्दा नकारात्मक पक्ष हावी हुने तथ्यलाई नजर अन्दाज नगरौं ।<br /></div>रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-75155886326078235372011-09-28T18:34:00.000-07:002011-09-29T05:29:21.968-07:00चरीमाया<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgX0ZxtYJbHM5NMJqst4IsA-IYpz-BH1G5VQJHqIVkOWLNzsyDg-10TmlRZbxEZLUbzo8jsMJNAXIWTkOHl9t7lYYsmZAAwfxhZnOxgBj3gd0CtkNFlR9ojBNphaCqWH04PXw8WEuzSVwo/s1600/C.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 300px; height: 400px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgX0ZxtYJbHM5NMJqst4IsA-IYpz-BH1G5VQJHqIVkOWLNzsyDg-10TmlRZbxEZLUbzo8jsMJNAXIWTkOHl9t7lYYsmZAAwfxhZnOxgBj3gd0CtkNFlR9ojBNphaCqWH04PXw8WEuzSVwo/s400/C.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5657591770059484978" border="0" /></a><span>फोटो</span> <span>हेर्दा</span> <span>अलि</span> <span>उमेर</span> <span>भए</span> <span>झै</span> <span>देखिन्छ</span>, <span>तर</span> <span>यी</span> <span>मान्छे</span> <span>सानै</span> <span>छन्</span> <span>।</span> <span>शरीरले</span> <span>नसमाएको</span> <span>ह्वाङ्ल्याङ्गको</span> <span>हरियो</span> <span>ब्लाउज</span>, <span>आकासे</span> <span>रङ्को</span> <span>बुट्टे</span> <span>सारी</span>, <span>दाहीने</span> <span>नाडीमा</span> <span>हरियो</span> <span>चुरा</span>, <span>देब्रे</span> <span>नाडीमा</span> <span>एउटा</span> <span>हरियो</span> <span>र</span> <span>अरु</span> <span>रातो</span> <span>चुरा</span>, <span>खुट्टामा</span> <span>नमिलेको</span> <span>प्लाष्टिकको</span> <span>कालो</span> <span>चप्पल</span>, <span>नाकमा</span> <span>गोलो</span> <span>मुन्द्री</span> <span>यो</span> <span>या</span> <span>बुलाँकी</span> <span>के</span> <span>हो</span> <span>झुण्डीएको</span>, <span>यस्तो</span> <span>पहिरनकी</span> <span>ति</span> <span>युवतीको</span> <span>अनुहारमा</span> <span>कुनै</span> <span>चहक</span> <span>छैन</span> <span>।</span> <span>साह्रै</span> <span>नै</span> <span>पिर</span> <span>परेर</span> <span>टोलाएकी</span> <span>जस्ती</span>, <span>रुदा</span> <span>रुदै</span> <span>भर्खर</span> <span>थामिएकी</span> <span>बालिका</span> <span>जस्ती</span> <span>।</span> <span>उनी</span> <span>बालिका</span> <span>होइनन्</span> <span>।</span> <span>यो</span> <span>कुरा</span> <span>उमेर</span> <span>र</span> <span>अरु</span> <span>कुराले</span> <span>भन्दा</span> <span>पनि</span> <span>गलामा</span> <span>झुण्डीएको</span> <span>लामो</span> <span>रातो</span> <span>पोतेले</span> <span>भनि</span> <span>रहेको</span> <span>छ</span> <span>।</span><br />'<span>तिम्रो</span> <span>नाम</span> <span>के</span> <span>हो</span> ?' <span>नजिकै</span> <span>गएर</span> <span>सोध्दा</span> <span>उनी</span> <span>झसङ्ग</span> <span>भइन</span> <span>।</span> <span>उनी</span> <span>साच्चिकै</span> <span>टोलाएर</span> <span>बसेकी</span> <span>रहिछन्</span> <span>।</span> <span>मेरो</span> <span>आवाज</span> <span>सुनेपछि</span> <span>उनको</span> <span>आँखा</span> <span>केही</span> <span>सल्बलाए</span> <span>।</span> <span>गालामा</span> <span>अडाएको</span> <span>हात</span> <span>झिकिन</span> <span>र</span> <span>घुँडामा</span> <span>पुराइन्</span> <span>।</span> <span>सारीलाई</span> <span>घुँडाबाट</span> <span>केही</span> <span>तल</span> <span>सारिन्</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>मेरो</span> <span>सोधाइको</span> <span>सुनुवाइ</span> <span>गरिनन्</span> <span>।</span> <span>अनि</span> <span>मैले</span> <span>फेरि</span> <span>उनलाई</span> <span>पहिलाको</span> <span>प्रश्न</span> <span>दोहराए</span> <span>।</span> <span>आडैमा</span> <span>एकजना</span> <span>युवक</span> <span>थिए</span>, <span>दाहिने</span> <span>हातले</span> <span>विस्तारै</span> <span>कोट्टाइन</span> <span>उसलाई</span> <span>।</span> <span>त्यसपछि</span> <span>के</span> <span>होला</span> <span>भन्दै</span> <span>युवकले</span> <span>म</span> <span>तर्फ</span> <span>हेरो</span> <span>।</span> <span>मैले</span> <span>फेरि</span> <span>सोध्नु</span> <span>परो</span> <span>उनको</span> <span>नाम</span> <span>के</span> <span>हो</span> <span>भनेर</span> <span>।</span><br />'<span>उसको</span> <span>नाम</span> <span>चरी</span> <span>माया</span> <span>हो</span>' <span>युवकले</span> <span>भन्यो</span> <span>।</span> <span>त्यो</span> <span>युवक</span> <span>चरीमायाको</span> <span>लोग्ने</span> <span>रहेछन्</span> <span>।</span> <span>युवक</span> <span>पनि</span> <span>खाइ</span> <span>लाग्दो</span> <span>थिएन</span> <span>।</span> <span>मैले</span> <span>सोधे</span> <span>उ</span> <span>चरीमाया</span> <span>भए</span> <span>तिमी</span> <span>को</span> <span>नि</span> <span>यसले</span> <span>भन्यो</span> '<span>म</span> <span>बुधराम</span> <span>।</span>' <span>यी</span> <span>दुवै</span> <span>नेपालका</span> <span>सिमान्तकृत</span> <span>आदिवासी</span> <span>समुदाय</span> <span>चेपाङको</span> <span>छोराछोरी</span> <span>हुन्</span> <span>।</span> <span>चेपाङहरु</span> <span>चितवनको</span> <span>पहाडी</span> <span>क्षेत्रमा</span> <span>बस्छन्</span> <span>।</span> <span>चितवनको</span> <span>विकट</span> <span>पहाडी</span> <span>क्षेत्र</span> <span>लोथर</span> <span>गाविसको</span> <span>वडा</span> <span>नं</span>. <span>९</span> <span>कान्दाका</span> <span>बासिन्दा</span> <span>हुन्</span> <span>चरी</span> <span>र</span> <span>बुध</span> <span>।</span> <span>कान्दा</span> <span>जान</span> <span>पैदल</span> <span>हिड्नु</span> <span>पर्छ</span> <span>।</span> <span>पैदल</span> <span>हिड्ने</span> <span>बानी</span> <span>नभएकाहरुलाई</span> <span>राजमार्गबाट</span> <span>१२</span> <span>घण्टाभन्दा</span> <span>बढी</span> <span>लाग्छ</span> <span>कान्दा</span> <span>पुग्न</span> <span>।</span> <span>कान्दाका</span> <span>बासिन्दाले</span> <span>छ</span> <span>या</span> <span>सात</span> <span>घण्टामा</span> <span>काट्छन्</span> <span>यो</span> <span>बाटो</span> <span>।</span><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMia_yUJw_66H5QENMMRtY6SMLkJp1GBxXthaGf0YPotoSpZ2n8GXPZ0H9S3hxjsG1vnJlnDbAfKCqvHwxyrlwoUVSsG0g9Hua_vry1cGtfR6UBOxNrRsUUeh1oHaMGROO6yNaY2sedV0/s1600/BC.jpg"><img style="float:right; margin:0 0 10px 10px;cursor:pointer; cursor:hand;width: 300px; height: 400px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMia_yUJw_66H5QENMMRtY6SMLkJp1GBxXthaGf0YPotoSpZ2n8GXPZ0H9S3hxjsG1vnJlnDbAfKCqvHwxyrlwoUVSsG0g9Hua_vry1cGtfR6UBOxNrRsUUeh1oHaMGROO6yNaY2sedV0/s400/BC.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5657591953877596050" border="0" /></a><span><span>चरीमायालाई</span></span> <span>सोध</span> <span>तिम्रो</span> <span>उमेर</span> <span>कति</span> <span>हो</span> <span>भनेर</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>उत्तर</span> <span>बुधरामले</span> <span>नै</span> <span>दिए</span> <span>१७</span> <span>भनेर</span> <span>।</span> <span>बिहेबारी</span> <span>२०</span> <span>पारी</span> <span>भन्ने</span> <span>नारा</span> <span>त्यो</span> <span>कान्दामा</span> <span>के</span> <span>लागु</span> <span>हुनु</span> <span>।</span> <span>अझ</span> <span>उनीहरुको</span> <span>बिहे</span> <span>भए</span> <span>कै</span> <span>पाँच</span> <span>वर्ष</span> <span>पुगे</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>तिम्रो</span> <span>उमेर</span> <span>कति</span> <span>नि</span> <span>मैले</span> <span>बुधरामलाई</span> <span>सोध्दा</span> <span>उनले</span> <span>२१</span> <span>भने</span> <span>।</span> <span>अर्थात</span> <span>बुधराम</span> <span>१६</span> <span>र</span> <span>चरीमाया</span> <span>१२</span> <span>कि</span> <span>हुँदा</span> <span>यी</span> <span>दुईबीच</span> <span>लगन</span> <span>गाँठो</span> <span>बाँधिएको</span> <span>रहेछ</span> <span>।</span> <span>बिहेको</span> <span>दुई</span> <span>वर्षमा</span> <span>चरीमायाले</span> <span>छोरी</span> <span>जन्माइछन्</span> <span>।</span> <span>यी</span> <span>चरी</span> <span>१४</span> <span>वर्ष</span> <span>मै</span> <span>आमा</span> <span>बनेकी</span> <span>रहिछन्</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>चरीको</span> <span>कोख</span> <span>अहिले</span> <span>रित्तै</span> <span>छ</span> <span>।</span><br /><span>जन्मेको</span> <span>१०</span> <span>महिना</span> <span>मै</span> <span>छोरीको</span> <span>मृत्यु</span> <span>भएको</span> <span>रहेछ</span> <span>।</span> '<span>घाँटी</span> <span>घ्यारघ्यार</span> <span>भइरहन्थ्यो</span> <span>।</span> <span>बचाउ</span> <span>नै</span> <span>सकिएन</span>' <span>बुधरामले</span> <span>खिन्न</span> <span>हुँदै</span> <span>भने</span> <span>।</span> <span>उनलाई</span> <span>के</span> <span>भएको</span> <span>हो</span> <span>गाउँको</span> <span>ठुलो</span> <span>धामीले</span> <span>पनि</span> <span>खुट्ट्याउन</span> <span>सकेन</span> <span>।</span> <span>धामीले</span> <span>नसकेपछि</span> <span>कालले</span> <span>लैजाने</span> <span>नै</span> <span>भयो</span> <span>भन्छन्</span> <span>बुधराम</span> <span>।</span> <span>त्यो</span> <span>ठाउँमा</span> <span>डाक्टर</span> <span>भने</span> <span>पनि</span> <span>भगवान</span> <span>बने</span> <span>पनि</span> <span>त्यही</span> <span>धामी</span> <span>नै</span> <span>हो</span> <span>।</span> '<span>अस्पताल</span> <span>त</span> <span>ज्यादै</span> <span>टाढा</span> <span>पो</span> <span>छ</span> <span>है</span> <span>सर</span>' <span>बुधरामले</span> <span>भने</span> <span>।</span> <span>टाढा</span> <span>भएकाले</span> <span>अस्पताल</span> <span>आँगन</span> <span>टेक्न</span> <span>पाउँदैनन्</span> <span>धेरैले</span> <span>।</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">'</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">कान्दा</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">'</span> <span>यो</span> <span>नामले</span> <span>तपाइँहरुलाई</span> <span>पक्कै</span> <span>केही</span> <span>सम्झना</span> <span>भएकै</span> <span>होला</span> <span>।</span> <span>यो</span> <span>त्यही</span> <span>गाउँ</span> <span>हो</span> <span>जहाँ</span> <span>गत</span> <span>वर्षको</span> <span>जेठमा</span> <span>जंगलबाट</span> <span>ल्याएको</span> <span>विषालु</span> <span>च्याउ</span> <span>पकाएर</span> <span>खाँदा</span> <span>एकै</span> <span>घरका</span> <span>आठजनाको</span> <span>ज्यान</span> <span>गएको</span> <span>थियो</span> <span>।</span> <span>चितवन</span> <span>जस्तो</span> <span>कहलिएको</span> <span>सुगम</span> <span>जिल्लामा</span> <span>भइकन</span> <span>पनि</span> <span>कान्दाको</span> <span>कष्ट</span> <span>कर्णाली</span> <span>क्षेत्रको</span> <span>कुनै</span> <span>गाउँको</span> <span>जस्तो</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>चरीमायाको</span> <span>पोते</span> <span>यसैको</span> <span>उदाहरण</span> <span>हो</span> <span>।</span> <span>चरीमायाको</span> <span>रित्तो</span> <span>कोख</span> <span>यसैको</span> <span>प्रमाण</span> <span>हो</span> <span>।</span> <span>कान्दा</span> <span>चितवनका</span> <span>सरकारी</span> <span>निकायको</span> <span>आँखा</span> <span>पर्न</span> <span>नसकेको</span> <span>गाउँ</span> <span>हो</span> <span>।</span> <span>जहाँ</span> <span>चरीमायाको</span> <span>जस्तो</span> <span>पिडा</span>, <span>त्यहाँ</span> <span>रहेका</span> <span>५६</span> <span>घरमै</span> <span>चाडै</span> <span>ननिस्कने</span> <span>पाहुना</span> <span>जस्तो</span> <span>बास</span> <span>बसेको</span> <span>छ</span> <span>।</span><br /><br /></div>रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3788835020620926332.post-33825780212690182692011-09-14T18:10:00.000-07:002011-09-14T19:29:29.830-07:00देउजरकी हरिमाया<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN08wcWcVVir9b9BVysfLXI7Lm5tS8BY5Ciae4EdVeIBVnfWRl3MrF71LVARfjtEwWufuSBEBdMpUevB78INGR1pMuV47Z_8wEZDXv0xIN5mqsTrHdNDqXt-d8BKNNXgQG3R6h7a9AgHg/s1600/Picture+093.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 300px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN08wcWcVVir9b9BVysfLXI7Lm5tS8BY5Ciae4EdVeIBVnfWRl3MrF71LVARfjtEwWufuSBEBdMpUevB78INGR1pMuV47Z_8wEZDXv0xIN5mqsTrHdNDqXt-d8BKNNXgQG3R6h7a9AgHg/s400/Picture+093.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5652388487781777442" border="0" /></a><span>हरिमायलाई</span> <span>मैले</span> <span>साउनको</span> अन्तिम <span>हप्ता</span> <span>भरतपुर</span> <span>अस्पतालमा</span> <span>देखेको</span> <span>थिए</span> <span>।</span> <span>उनी</span> <span>गर्भवती</span> <span>भएकी</span> <span>रहिछन्</span> <span>।</span> <span>गर्भवती</span> <span>महिलाले</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>केन्द्रमा</span> <span>नियमित</span> <span>जाँच</span> <span>गराउनु</span> <span>पर्छ</span> <span>।</span> <span>त्यसैका</span> <span>लगि</span> <span>उनी</span> <span>अस्पताल</span> <span>आएकी</span> <span>थिइन्</span> <span>।</span> <span>नाम</span> <span>हरिमाया</span> <span>चेपाङ</span> <span>र</span> <span>ठेगना</span> <span>सिद्धि</span> <span>गाविसको</span> <span>देउजर</span> <span>हो</span> <span>भन्ने</span> <span>सुनेपछि</span> <span>मेरा</span> <span>कान</span> <span>केही</span> <span>ठाडा</span> <span>भएका</span> <span>थिए</span> <span>।</span> <span>सिद्धि</span> <span>गाविस</span> <span>चितवनको</span> <span>पहाडी</span> <span>गाविस</span> <span>हो</span> <span>जहाँ</span> <span>८५</span> <span>प्रतिशतभन्दा</span> <span>बढी</span> <span>चेपाङ</span> <span>बसेका</span> <span>छन्</span> <span>।</span> <span>चेपाङहरु</span> <span>सिमान्तकृत</span> <span>वर्गमा</span> <span>पर्ने</span> <span>नेपालका</span> <span>आदिवासी</span> <span>जनजाती</span> <span>हुन्</span> <span>।</span> <span>पहाडी</span> <span>पाखेरामा</span> <span>कष्टकर</span> <span>जिवन</span> <span>बिताइ</span> <span>रहेका</span> <span>उनीहरुको</span> <span>आर्थिक</span> <span>अवस्था</span> <span>कमजोर</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>अनि</span> <span>शिक्षा</span> <span>र</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>तथा</span> <span>समाजिक</span> <span>जागरणको</span> <span>क्षेत्रमा</span> <span>पनि</span> <span>पछाडी</span> <span>छन्</span> <span>भन्ने</span> <span>गरिन्छ</span> <span>।</span><br /><span>त्यस्तो</span> <span>ठाउँ</span> <span>र</span> <span>सामाजिक</span> <span>अवस्थाकी</span> <span>हरिमाया</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>परीक्षणको</span> <span>लागि</span> <span>भरतपुरसम्म</span> <span>आइन</span> <span>भन्ने</span> <span>सुन्दा</span> <span>कान</span> <span>ठाडो</span> <span>हुनु</span> <span>स्वभाविकै</span> <span>हो</span> <span>।</span> <span>भरतपुर</span> <span>आसपास</span> <span>कै</span> <span>धेरै</span> <span>गर्भवती</span> <span>महिला</span> <span>अत्यावश्यक</span> <span>नियमित</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>जाँचका</span> <span>लागि</span> <span>अस्पतालनआउने</span> <span>परिपाटी</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>भरतपुरबाट</span> <span>धेरै</span> <span>टाढा</span> <span>देउजर</span> <span>गाउँकी</span> <span>हरिमाया</span> <span>भने</span> <span>आइछन्</span> <span>।</span> <span>अरुले</span> <span>पछाडी</span> <span>परेको</span> <span>भनेर</span> <span>बुझ्ने</span> <span>गरेको</span> <span>चेपाङ</span> <span>समुदायमा</span> <span>स्वास्थ्यका</span> <span>लागि</span> <span>आएको</span> <span>गज्जबको</span> <span>चेतनको</span> <span>रुपमा</span> <span>लिए</span> <span>मैले</span> <span>यसलाई</span> <span>।</span> <span>त्यो</span> <span>उ</span> <span>बेलाको</span> <span>कुरा</span> <span>थियो</span> <span>।</span> <span>उनै</span> <span>हरिमाया</span> <span>हिजो</span> <span>भदौ</span> <span>२८</span> <span>गते</span> <span>बुधबार</span> <span>फेरि</span> <span>भेट</span> <span>भइन्</span> <span>।</span><br /><span>देउजर</span> <span>उनको</span> <span>पुरानो</span> <span>गाउँ</span> <span>रहेछ</span> <span>।</span> <span>केही</span> <span>वर्षयता</span> <span>भने</span> <span>पदमपुरको</span> <span>नयाँबस्तीमा</span> <span>बस्ने</span> <span>गरेकी</span> <span>रहछिन्</span> <span>।</span> <span>त्योबस्ती</span> <span>भन्दा</span> <span>झण्डै</span> <span>तीन</span> <span>किलो</span> <span>मिटर</span> <span>पर</span> <span>दक्षिणमा</span> <span>रहेको</span> <span>जुटपानीको</span> <span>प्राथमिक</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>केन्द्रमा</span> <span>देखिएकी</span> <span>हुन्</span> <span>उनी</span> <span>।</span> <span>एक</span> <span>महिनाअघिको</span> <span>भेषभुषामै</span> <span>थिइन</span> <span>उनी</span>, <span>त्यही</span> <span>पुरानो</span> <span>र</span> <span>मैलो</span> <span>म्या</span>_<span>िक्स</span> <span>भिरेकी</span> <span>कपाल</span> <span>पनि</span> <span>राम्रोसँग</span> <span>नकोरेकी</span> <span>हरिमाया</span> <span>लौन</span> <span>पेट</span> <span>दुख्यो</span> <span>भन्दै</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>केन्द्र</span> <span>आएकी</span> <span>रहेछन्</span> <span>।</span> <span>परीक्षण</span> <span>पछि</span> <span>स्वास्थकर्मीले</span> <span>हरिमाय</span> <span>सुत्केरी</span> <span>हुने</span> <span>अवस्थामा</span> <span>पुगेको</span> <span>ठहर</span> <span>गरे</span> <span>तर</span> <span>उनी</span> <span>भने</span> <span>घर</span> <span>जाने</span> <span>अडान</span> <span>राख्न</span> <span>थालिन्</span> <span>।</span><br />'<span>घरमा</span> <span>कोही</span> <span>छैन</span> <span>।</span> <span>बाख्रा</span> <span>चराउँदा</span> <span>चराउदै</span> <span>यसो</span> <span>दाम्लोमा</span> <span>बाधेर</span> <span>आएको</span> <span>।</span> <span>घाँस</span> <span>हाल्न</span> <span>पनि</span> <span>पाएको</span> <span>होइन</span>' <span>हरिमायले</span> <span>घर</span> <span>जानु</span> <span>पर्ने</span> <span>बाध्यता</span> <span>खोलिन्</span> <span>।</span> <span>हरिमायाले</span> <span>योभन्द्या</span> <span>अघि</span> <span>दुईवटा</span> <span>बच्चा</span> <span>जन्माएकी</span> <span>छन्</span> <span>।</span> <span>जेठी</span> <span>छोरी</span> <span>नौ</span> <span>र</span> <span>अर्को</span> <span>छोरो</span> <span>छ</span> <span>वर्षको</span> <span>छ</span> <span>।</span> <span>यी</span> <span>दुई</span> <span>बाहिर</span> <span>बसेर</span> <span>पढ्छन्</span> <span>।</span> <span>घरमा</span> <span>लोग्ने</span> <span>र</span> <span>उनी</span> <span>मात्रै</span> <span>।</span> <span>सातवटा</span> <span>बाख्रा</span> <span>छन्</span> <span>घरमा</span> <span>।</span> <span>कमाइको</span> <span>राम्रो</span> <span>स्रोत</span> <span>हो</span> <span>यो</span> <span>।</span> <span>लोग्ने</span> <span>साह्रै</span> <span>सिधा</span> <span>र</span> <span>सोझा</span> <span>छन्</span> <span>।</span> <span>कुल्ली</span> <span>काममा</span> <span>जान्छन्</span> <span>।</span> <span>बिहान</span> <span>बाख्रा</span> <span>लिएर</span> <span>जंगल</span> <span>जाँदा</span> <span>लोग्ने</span> <span>कुल्ली</span> <span>काममा</span> <span>निस्केका</span> <span>थिए</span> <span>।</span> <span>त्यसैले</span> <span>घरमा</span> <span>बाख्रा</span> <span>स्याहार्ने</span> <span>कोही</span> <span>भएन</span> <span>भनेर</span> <span>हरिमाया</span> <span>निकै</span> <span>पिरोलिएकी</span> <span>थिइन्</span> <span>।</span><br /><span>पेट</span> <span>दुखेपछि</span> <span>साइकल</span> <span>चढेर</span> <span>हुत्तिदै</span> <span>उनी</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>केन्द्रमा</span> <span>आइपुगेकी</span> <span>थिइन्</span> <span>।</span> <span>साइकलमा</span> <span>दौडिदै</span> <span>गएर</span> <span>बाख्रालाई</span> <span>घाँस</span> <span>बाँधेर</span> <span>फेरि</span> <span>आइ</span> <span>हाल्छु</span> <span>भन्ने</span> <span>प्रस्ताव</span> <span>राखिन</span> <span>उनले</span> <span>।</span> <span>तर</span> <span>नस्रहरुले</span> <span>जाँदौ</span> <span>गर्दा</span> <span>बाटो</span> <span>मै</span> <span>बच्चा</span> <span>जन्मियो</span> <span>भने</span> <span>के</span> <span>हुन्छ</span> <span>भनेर</span> <span>हकारे</span> <span>।</span> <span>यो</span> <span>हकराइले</span> <span>पनि</span> <span>हच्किनन्</span> <span>हरिमाया</span> <span>।</span> <span>उनी</span> <span>बेडमा</span> <span>बस्नुको</span> <span>साटो</span> <span>दौलोमा</span> <span>आएर</span> <span>उभिन</span> <span>थालिन्</span> <span>।</span> <span>मौका</span> <span>मिले</span> <span>साइकल</span> <span>टिपेर</span> <span>घर</span> <span>दौडने</span> <span>हुन</span> <span>कि</span> <span>भन्ने</span> <span>पिरलो</span> <span>भयो</span> <span>स्वास्थ्यकर्मीलाई</span> <span>।</span> <span>कसैसँग</span> <span>खवर</span> <span>पठाएर</span> <span>श्रीमानलाई</span> <span>यही</span> <span>बोलाउ</span> <span>भन्ने</span> <span>सल्लाह</span> <span>दिए</span> <span>हरिमायालाई</span> <span>उनीहरुले</span> <span>।</span> <span>केन्द्रमा</span> <span>आएको</span> <span>एक</span> <span>युवकलाई</span> <span>केही</span> <span>कुरा</span> <span>भनेर</span> <span>पठाइन</span> <span>उनले</span> <span>।</span> <span>हरिमायाको</span> <span>लाग्नेलाई</span> <span>पनि</span> <span>मैले</span> <span>भरपुरमा</span> <span>भेटेको</span> <span>थिए</span> <span>देखे</span> <span>चिन्न</span> <span>सक्छु</span> <span>।</span> <span>मै</span> <span>गएर</span> <span>ल्याइदिउँ</span> <span>क्याहो</span> <span>भन्ने</span> <span>लाग्यो</span> <span>र</span> <span>तिम्रो</span> <span>लोग्ने</span> <span>कहाँ</span> <span>छन्</span> <span>भनेर</span> <span>सोधे</span> <span>उने</span> <span>क्ल्व</span> <span>चोकमा</span> <span>घर</span> <span>बनाउने</span> <span>काम</span> <span>गर्दैछन्</span> <span>भनिन्</span> <span>।</span> <span>क्लव</span> <span>चोक</span> <span>टाढा</span> <span>थिएन</span> <span>।</span> <span>त्यसैले</span> <span>मैले</span> <span>बाइक</span> <span>लिएर</span> <span>उनको</span> <span>श्रीमान</span> <span>खोजिदिन</span> <span>गए</span> <span>।</span> <span>पुरा</span> <span>क्लव</span> <span>चोकका</span> <span>एकएक</span> <span>घर</span> <span>हेरे</span> <span>तर</span> <span>हरिमायाका</span> <span>श्रीमान</span> <span>देखा</span> <span>परेनन्</span> <span>म</span> <span>रित्तो</span> <span>हात</span> <span>फर्के</span> <span>।</span><br /><span>स्वास्थ्यकेन्द्र</span> <span>छिर्दा</span> <span>मैले</span> <span>हरिमायाका</span> <span>श्रीमानलाई</span> <span>बेाजमा</span> <span>टुक्रुस्स</span> <span>बसेको</span> <span>देखे</span> <span>।</span> <span>लोग्ने</span> <span>गएपछि</span> <span>हरिमाया</span> <span>केही</span> <span>ढुक्क</span> <span>देखिन्</span> <span>।</span> <span>उनले</span> <span>लोग्नेलाई</span> <span>घर</span> <span>गएर</span> <span>बाख्रा</span> <span>स्याहर्न</span> <span>र</span> <span>फेर्ने</span> <span>कपडा</span> <span>लिएर</span> <span>आउन</span> <span>अराइन्</span> <span>।</span> <span>साइकल</span> <span>बोकेर</span> <span>हरिमायाका</span> <span>लोग्ने</span> <span>गए</span> <span>त्यसपछि</span> <span>बल्ल</span> <span>हरिमाया</span> <span>शैयामा</span> <span>गएर</span> <span>पल्टिन्</span> <span>।</span> <span>जुटपानीको</span> <span>प्राथमिक</span> <span>स्वास्थ्य</span> <span>केन्द्रमा</span> <span>प्रशुति</span> <span>सेवा</span> <span>सुरु</span> <span>भएको</span> <span>एक</span> <span>वर्ष</span> <span>पुगेको</span> <span>रहेछ</span> <span>।</span> <span>कुल</span> <span>७२</span> <span>जना</span> <span>त्यहाँ</span> <span>आएर</span> <span>सुत्केरी</span> <span>भएका</span> <span>रहेछन्</span> <span>।</span> <span>हरिमाया</span> <span>जस्ता</span> <span>चेपाङ</span> <span>समुदायका</span> <span>कतिजना</span> <span>सुत्केरी</span> <span>भए</span> <span>छन्</span> <span>त</span> ? <span>नस्रहरुले</span> <span>ढड्डा</span> <span>नै</span> <span>पल्टाएर</span> <span>खोज्न</span> <span>थाले</span> <span>७२</span> <span>मा</span> <span>चेपाङ</span> <span>महिला</span> <span>जम्मा</span> <span>दुईजना</span> <span>मात्रै</span> <span>रहेछन्</span> <span>।</span><br /><br /><br /><br /><br /></div>रमेशकुमार पौडेलhttp://www.blogger.com/profile/11397764067402479171noreply@blogger.com0